اتاق ایران و عراق روی مرز بود و نبود
ستاره بختیاری- نخستین انتخابات اتاق مشترک ایران و عراق در شهریور سال 82 انجام شد، انتخاباتی که در آن بهزادیان، رییس سابق اتاق تهران، به عنوان رییس اتاق مشترک برگزیده شد اما پس از اختلاف نظرهایی که به وجود آمد، نهایتا مهر ابطال خورد. در حال حاضر سه سال از آن زمان گذشته و روابط بازرگانی و مبادلات ایران و عراق وارد فضای جدیدی شده است اما هنوز هم عمده مبادلات دو کشور به صورت غیر رسمی‌ و کاملا به شیوه سنتی بازارچه‌ای انجام می‌شود.

نمایی از بغداد
در شرایط فعلی نیز به دلیل اختلافاتی که بین اتاق ایران و برخی از اعضای اتاق مشترک ایران و عراق به وجود آمده، هنوز اصلاحات اساسنامه این اتاق انجام نشده است. دکتر فرهاد فزونی، رییس فعلی اتاق مشترک ایران و عراق قصد کاندیدا شدن برای دور بعدی انتخابات اتاق مشترک ایران و عراق را ندارد.
وی عنوان کرد: قرار بود اصلاحاتی در اساسنامه اتاق مشترک انجام شود که هنوز تحقق نیافته است، البته اساسنامه بعد از تصویب اعضای اتاق ایران و عراق باید به تایید هیات رییسه اتاق ایران و شورای‌عالی نظارت هم برسد اما به دلیل تشکیل نشدن مجمع عمومی‌اتاق مشترک چنین چیزی امکان نداشته است.
به نظر می‌رسد حساسیت‌هایی که در مورد بازار عراق و فرصت‌های بسیار سرمایه‌گذاری در این کشور وجود داشته، باعث ایجاد کشمکش‌هایی بر سر ریاست این اتاق شده است، چراکه در حال حاضر عمده‌ترین امور بازرگانی با عراق از طریق این اتاق صورت می‌گیرد و سودی که از این راه عاید تجار می‌شود، حضور در راس این اتاق مشترک را به مسابقه‌ای طولانی تبدیل کرده است.
از سویی اتاق‌های بازرگانی مرزی که مبادلات مرزی را در اختیار دارند، حضور در این تشکل را حق مسلم خود می‌دانند و پایتخت‌نشینان در اتاق بازرگانی ایران نیز سهمی‌ از این اتاق را می‌خواهند.
البته معاودین را هم نباید فراموش کرد، افرادی که سال‌ها در عراق زندگی کرده و از تجار با سابقه محسوب می‌شوند که در زمان رژیم سابق عراق به ایران رانده شدند و از نفوذ خوبی نیز در بازار عراق برخوردارند.
اخیرا وزیر تجارت عراق در سفری که به ایران داشت، در دیدار خود با اعضای اتاق مشترک ایران و عراق نسبت به وضعیت نامطلوب صادرات کالاهای ایرانی به این کشور هشدار داد و به دنبال همین انتقادها اتاق ایران تحرک خود را برای فعال‌تر کردن این اتاق سرعت بخشید. علی‌نقی خاموشی، رییس اتاق بازرگانی ایران، در همین زمینه و در پاسخ به پرسشی، مبنی بر نقش اتاق ایران در بازار عراق و ساماندهی صادرات به این کشور سعی کرد مقصر اصلی را تجارت و مبادلات مرزی عنوان کند.
وی گفت: زمانی که بین دو کشور در 10 مرز مشترک مبادله مرزی انجام می‌شود، نمی‌توان ادعا کرد که صادرات کالاهای بی‌کیفیت بر عهده تجاری است که عضو اتاق بازرگانی هستند.
خاموشی تصریح کرد: مبادلات مرزی به ما ربطی ندارد، دولت باید نابسامانی مبادلات مرزی را ساماندهی کند تا صادرات به عراق نیز به صورت برنامه‌ریزی شده انجام گیرد.
در مجموع همه این عوامل در کنار هم موجب شد تا هیات‌مدیره‌ای در این اتاق شکل بگیرد که دارای 22 نفر عضو است در حالی‌ که براساس قانون هر اتاق مشترک باید دارای 9 عضو هیات‌مدیره باشد.
از سوی دیگر گفته می‌شود که اختلاف نظرهایی که مابین اتاق مشترک ایران و عراق با رییس اتاق ایران به وجود آمده مانعی بر سر راه تصمیم‌گیری اعضای هیات‌مدیره پیش آورده است.
محسن چمن‌آرا، عضو هیات‌مدیره اتاق مشترک ایران و عراق و رییس اتاق بازرگانی ایلام، معتقد است که تشکیل اتاق مشترک ایران و عراق تا این لحظه هیچ تاثیر‌گذاری مثبتی در حضور موفق‌تر در بازار عراق نداشته است.
وی تاکید کرد: اتاق مشترک ایران و عراق نتوانسته است رسالت خود را در بازار عراق انجام دهد که علت اصلی آن مستقیما مربوط به اختلاف نظر‌های موجود در اتاق است.
چمن‌آرا با ابراز نگرانی از تاخیر در برپایی مجمع عمومی‌ اتاق مشترک ایران و عراق و اصلاح اساسنامه این اتاق گفت: اعضای این اتاق همچنان منتظر اعلام زمان برپایی مجمع و انتخاب هیات رییسه‌ای قوی برای اتاق هستند ولی هنوز هیچ اقدامی‌ نشده است.
حسن تیزمغز، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق و رییس سازمان کار و فنی حرفه‌ای استان تهران نیز درباره دلایل ضعف عملکرد اتاق مشترک ایران و عراق و تاخیر در برگزاری انتخابات و اصلاح اساسنامه این اتاق گفت: بحثی که وزیر تجارت عراق آن را مطرح کرد، به این معنا نیست که همه تجار ایرانی کالاهای بی کیفیت صادر ‌کنند، بلکه تعداد این نوع کالاها اندک و آن هم از طریق مبادلات بازارچه‌ای بوده است.
تیزمغز تصریح کرد: عملکرد اتاق مشترک ضعیف نیست چراکه ما در حال حاضر 600 عضو داریم و بیش از یک‌میلیارد و 200‌میلیون دلار هم صادرات داشته‌ایم، به طوری که روزانه از نقطه مرزی 800 کامیون کالا به عراق صادر می‌شود.
وی برخلاف رییس اتاق ایران به بازارچه‌ای بودن عمده مبادلات ایران و عراق معتقد نبود و عنوان کرد: نباید به روابط دو کشور بدبین بود، چراکه عمده تبادلات بازارچه‌ای نیست. ما در پیرانشهر یا شلمچه بازارچه‌ای نداریم ولی روزانه بیش از ۸۰۰ کامیون بار به عراق صادر می‌شود. البته ادعا نمی‌کنیم حضورمان در بازار عراق بسیار عالی است.
مهوش نیک‌پور، عضو دیگر هیات‌مدیره اتاق مشترک ایران و عراق هم تصریح کرد که مشکل هیات‌مدیره و نحوه اداره اتاق ایران و عراق با سایر اتاق‌های مشترک کاملا متفاوت شده و این اتاق در حال حاضر 22 عضو هیات‌مدیره دارد. از نظر او چون بازار صادرات به عراق داغ است، لذا اتاق ایران هم به عنوان مدعی دیگر در امور اتاق مشترک ایران و عراق دخالت مستقیم دارد و همین امر مشکلات قبلی را پیچیده‌تر کرده است.
نیک‌پور گفت: در حال حاضر اعضای هیات‌مدیره بر سر اینکه انتخاب هیات‌مدیره جدید طبق روال قبلی باشد یا طبق اساسنامه اصلاحی، اختلاف نظر دارند، در حالی که رییس اتاق ایران نیز معتقد است اتاق ایران و عراق به شکل هیات نمایندگان اداره شود و اعضای هیات نمایندگان نیز انتصابی باشند، به دلیل همین اختلافات، مجمعی که باید قبل از عید نوروز برگزار می‌شد هنوز تشکیل نشده است.
به اعتقاد وی اتاق ایران اجازه تشکیل مجمع اتاق مشترک ایران و عراق را نمی‌دهد و قصد یک دست کردن اعضای هیات‌مدیره این اتاق را دارد.
سلیمانی دهکردی، عضو دیگر هیات‌مدیره اتاق ایران و عراق و رییس اتاق بازرگانی اهواز هم تاکید کرد که فعالیت اتاق مشترک تاکنون تاثیری در روند توسعه روابط تجاری با عراق نداشته است.
به اعتقاد وی حرکت فعلی اتاق ایران برای انتصاب اعضای هیات‌مدیره اتاق مشترک نیز نتیجه خوبی در بر ندارد چراکه استفاده از این شیوه‌ها معمولا در بر گیرنده همه قابلیت‌ها و ظرفیت‌ها نیست.
سلیمانی دهکردی همچنین دعوت رییس اتاق ایران برای تشکیل مجمع عمومی‌ اتاق ایران و عراق در ماه رمضان را روشی برای دستیابی به اهداف اتاق ایران برای انتصاب اعضای هیات‌مدیره اتاق مشترک برشمرد و گفت: اکثر اعضای اتاق مشترک در شهرستان‌ها حضور دارند و انتخاب این ماه برای برگزاری مجمع بی‌قصد و غرض نیست.