م.ر.بهنام رئوف

اوضاع اقتصادی غرب خراب است. شاید این جمله کمی باورناپذیر باشد؛ اما حداقل این مهم برای شرکت‌های تکنولوژیک و صاحبان فناوری رنگ و بوی واقعیت به خود گرفته و روز به روز هم بدتر می‌شود. این بار اما وقوع زلزله و سونامی و سیل و توفان مقصر و مسبب این اتفاقات نیست. شرکت‌های تکنولوژیک که عمده کارخانه‌های آنها در کشورهای جنوب غرب آسیا قرار دارد در چند سال گذشته و به دلیل وقوع سوانح غیر مترقبه‌ای چون سیل و زلزله و سونامی گاهی با بحران‌های تولیدی روبه‌رو می‌شدند؛ اما این بار به نظر می‌رسد که داستان تا حد زیادی متفاوت است.

رقابت‌های بحران‌ساز

اوضاع اقتصادی شرکت‌های صاحب فناوری به حدی خراب است که در یک سال و نیم گذشته بارها و بارها شاهد اخراج‌های زیادی از شرکت‌ها بودیم. سردمدار این اخراج‌ها هم شاید نوکیای فنلاندی باشد. این غول سازنده گوشی از دو سال گذشته و با کاهش تدریجی سهم خود در بازار که این روزها این کاهش سهم روندی سریع تر به خود گرفته است، برای کنترل خرج و مخارج‌های خود اخراج‌های زیادی انجام داده است.

نوکیا در مهرماه سال ۹۰ سه هزار و ۵۰۰ کارمند خود را به منظور کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی اخراج کرد. این شرکت در آن زمان همچنین مراکز خدمات مشتریان خود را در شهر بن آلمان و همین‌طور مالون آمریکا تعطیل کرد که با این کار ۱۳۰۰ نفر از کارمندان نوکیا بیکار و در واقع از این شرکت اخراج شدند. حدود ۲۲۰۰ کارمند نوکیا هم در کارخانه این شرکت در شهر Cluj کشور رومانی تا پایان سال ۲۰۱۱ اخراج شدند. هرچند که بر اساس آخرین خبرها کارخانه رومانی و حتی کارخانه مشهور نوکیا در فنلاند به شکل کلی تعطیل شدند. نوکیا معتقد است کارخانه هایش در آسیا می‌توانند با هزینه‌های کمتر همان وظایفی را که بر عهده کارخانه شهر Cluj بوده، انجام دهند. این شرکت حتی ۶ ماه قبل‌تر از این تاریخ هم بیش از چهار هزار کارمند خود را اخراج کرده بود. به‌رغم این اخراج‌های گسترده مدیران نوکیا در آن زمان اعلام کردند که بیم دارند نتوانند هزینه‌هایشان را به حد کافی کاهش دهند و مجبور شوند باز هم تعداد بیشتری از کارمندانشان را اخراج کنند. البته این اتفاق هم رخ داد؛ چرا که این شرکت درست در بهمن ماه همان سال جزئیات اخراج چهار هزار نفر از کارکنانش را در کارخانه‌های این شرکت در مجارستان، مکزیک و فنلاند هم اعلام کرد. البته در آن زمان نوکیا هدف از این اقدام را نزدیک کردن تولید به تامین کنندگان قطعات این شرکت که در آسیا مستقر هستند، عنوان کرد. این شرکت مجموعه حذف موقعیت‌های شغلی را در سپتامبر ۲۰۱۱ اعلام و در آن زمان عنوان کرد قصد دارد تعدیل‌هایی را در تسهیلات اروپایی خود انجام دهد. نوکیا با در نظر گرفتن اخراج‌های آن زمان خود ۱۴ هزار نفر را از سال ۲۰۱۰ اخراج کرده است.

داستان اما به اینجا ختم نشد؛ چراکه این شرکت در همین یکی دو ماه پیش هم ۱۰ هزار نفر دیگر را اخراج کرد این بار هم دلیل اخراج، کاهش هزینه‌ها و افزایش قدرت رقابت‌پذیری این کارخانه عنوان شد. البته جدا از این اخراج‌ها این شرکت برند تولیدکننده گوشی لوکس خود، یعنی ورتو را هم به فروش رساند که با این حساب باید کارمندان آن را هم محاسبه کنیم. هچنین نوکیا این اقدام را تلاش برای پس‌انداز یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورویی (دو میلیارد دلاری) تا سال آینده اعلام و عنوان کرد با این اقدام مراکز تحقیقاتی این شرکت در Ulm آلمان و برنابی انگلیس بسته خواهند شد. این شرکت همچنین گفت که کارخانه اصلی خود در شهر سالوی فنلاند را نیز تعطیل خواهد کرد.

بحران برای همه

البته این داستان اخراج‌ها تنها مربوط به نوکیا نیست. سایر شرکت‌های تکنولوژیک هم در مقاطع زمانی خاص و با روبه‌رو شدن با بحران‌های اقتصادی اقدام به اخراج کارمندان خود کرده‌اند. به عنوان مثال اپل دو سال پیش و در پی بروز بحران اقتصادی نزدیک به ۴ هزار نفر از کارمندان خود در اروپا و به خصوص کشور آلمان را اخراج کرد. کداک هم در همان زمان ۴ هزار و ۷۰۰ نفر از کارکنان خود را اخراج کرد. شرکت شارپ هم به تازگی از اخراج پنج هزار نفر از نیروی کار خود خبر داده است.

این شرکت ژاپنی سازنده لوازم الکترونیکی اعلام کرده است که قصد دارد تا در سال آینده پنج هزار نفر یا ۹ درصد از نیروی کار خود در سراسر جهان را اخراج کند.

این اقدام شارپ پس از آن صورت می‌گیرد که این شرکت روز پنج‌شنبه اعلام کرد که در سه ماهه دوم سال جاری میلادی زیان ۱۳۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ینی (یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلاری) ثبت کرده است. بر این اساس در سه ماهه منتهی به ژوئن ۲۰۱۲ فروش شرکت شارپ کاهشی ۲۸ درصدی داشته و به ۴۵۸ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ین (پنج میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار) رسیده است. شارپ پیش‌بینی می‌کند که برای سال مالی ۲۰۱۳ منتهی به مارس سال آینده زیان بیشتری را شاهد باشد.

کاهش فروش دلیل اصلی اخراج‌ها

این روزها اوضاع رقابت در بازار کالای های‌تک نفس‌گیر شده است. به گفته بسیاری از تحلیل‌گران اوضاع اقتصادی نامناسبی که این روزها شرکت‌های تکنولوژیک با آن دست به گریبان هستند از کاهش فروش محصولات آنها در بازار نشأت گرفته است. این مساله در مورد نوکیا به راحتی قابل لمس است. حتی در خبرها هم بارها اشاره شده که کاهش سهم این برند فنلاندی در بازار گوشی‌های لمسی و هوشمند و رشد خیره‌کننده سامسونگ و اپل باعث به وجود آمدن بحران برای نوکیا شده است.

البته به نظر می‌رسد در بازار تلفن همراه در آینده ای نه چندان دور شاهد اخراج‌های بیشتری باید باشیم. چرا که به تازگی شرکت اچ‌تی‌سی هم خبر از کاهش ۲۷ درصدی درآمد خود داده است. این شرکت همچنین اعلام کرده که سود حاصل از فروش سیستم عامل اختصاصی همراه آن هم ۵۷ درصد کمتر شده است. تحلیل‌گران معتقدند کاهش توان رقابتی اچ‌تی‌سی در مقایسه با رقبایی همچون اپل و سامسونگ علت اصلی این کاهش است.

اچ تی سی در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ شرایط بسیار مناسبی داشت و همکاری آن با گوگل در سال ۲۰۰۸ درآمد خوبی را برای اچ‌تی‌سی رقم زد و منجر به عرضه اولین گوشی مجهز به سیستم‌عامل آندروید به نام Dream/G۱ شد. در سال‌های بعد هم اچ تی سی گوشی‌های متعددی را که مجهز به دو سیستم‌عامل آندروید و ویندوز فون بودند عرضه کرد. اما اچ تی سی بر خلاف رقبایی مانند سامسونگ ترجیح داد تنها گوشی‌های بسیار پیشرفته همراه را عرضه کند و همین مساله اچ‌تی‌سی را به رقیب مستقیم اپل مبدل کرد. اپل هم که تنها آی‌فون گران‌قیمت را عرضه می‌کرد توانست بر اچ‌تی‌سی غلبه کند و این رقیب قدیمی را به حاشیه براند. در نتیجه و با توجه به کاهش سهم این برند تایوانی به نظر می‌رسد که در آینده نزدیک شاهد کاهش کارکنان این تولید کننده هم در بازار باشیم.