مریم عسگری

فعالان صنف کامپیوتر در یکسال اخیر با مشکلات داخلی و خارجی بی‌شماری مواجه بوده‌اند که عرصه را بردو گروه شرکتی و فروشگاهی این صنف تنگ کرده و موجبات اعتراض آنها را فراهم آورده است. از مشکلات خارجی نظیر، نوسانات نرخ ارز و ادامه مشکل ثبت سفارش و واردات کالا و... که بگذریم، مشکلات داخلی نظیر اجرای طرح‌هایی که از نظر فعالان این صنف تنها بر مشکلات این صنف می‌افزاید، افزایش مالیات و هزینه‌های جانبی و... بیش از دیگر مشکلات پا بر گلوگاه فعالان بازار کامپیوتر می‌فشارد. در این بین، به نظر می‌رسد مشکل مالیات صنف کامپیوتر، آن هم صنف فروشگاهی به دلیل افزایش تقریبا ۵۰ درصدی نرخ مالیات فروشندگان بازار کامپیوتر نسبت به سال گذشته و همچنین شیوه متفاوت محاسبه مالیات آنها (شیوه علی الراس) بیش از سایر مشکلات به چشم می‌خورد.

فشار مضاعف مالیات

کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که با اصل مالیات مخالف باشد، اما اعتراض‌ها عمدتا به مسیر دریافت مالیات است. به طور کلی در بیان مشکلات فروشندگان بازار کامپیوتر همین بس که این گروه از ابتدایی‌ترین مورد مالیاتی یعنی شیوه تعیین مالیات که اکثرا علی‌الراس (تعیین مالیات بر پایه مشاهدات مامور سازمان امور مالیاتی از ظاهر فروشگاه و...) است تا ارقام مالیاتی و... با مشکلات بسیاری مواجه هستند. فعالان می‌گویند، با توجه به اینکه این روزها بازار دوران بی‌رونقی را سپری می‌کند و بسیاری از فروشندگان اجناس خود را با سود کم به فروش می‌رسانند، دریافت مالیات از کسبه، آن هم با معیار قرار دادن سود ۹ درصد برای خرده‌فروش و ۴ درصد برای عمده فروش چندان عادلانه نیست و این مدیران صنف‌ها هستند که باید در این زمینه نگران اعضای خود باشند و برای نجات آنها اقدام کنند.

یکی از اعضای هیات‌مدیره پاساژ پایتخت در این زمینه می‌گوید: در شرایط کنونی که صنف رایانه ماه‌ها است با بازاری راکد و بی‌رونق روبه‌رو است، اداره مالیات به جای کمک به فعالان این صنف مالیات‌ها را افزایش داده است و این اصلا عادلانه نیست. تعیین مالیات به شیوه سنتی و مغایر قانون موضوع دیگری است که فعالان بدنه فروشگاهی حوزه کامپیوتر به آن اعتراض دارند و می‌گویند، تعیین مالیات بر اساس حدس و گمان و براساس مشاهدات یکی دو ساعته کاری غیر منطقی و غیر حرفه ای است که تنها در ایران مرسوم است.

به گفته فعالان بازار و کارشناسان،دولت و همچنین اتحادیه و سازمان نظام صنفی کمکی به رفع این معضلات نکرده و به جای پرداختن به این موضوعات مهم سرگرم طراحی و اجرای برنامه‌های مورد علاقه خود هستند و صنف فروشنده را تنها گذاشته‌اند.

بی اعتمادی دو سویه

از آنجا که ارائه دفاتر فروش و اظهارات فروشنده در رابطه با میزان سود خالص معیار تعیین مالیات است، در ارائه این اطلاعات گاه سوءاستفاده‌هایی صورت می‌گیرد که موجبات بی‌اعتمادی سازمان امور مالیاتی به این اسناد و مدارک را فراهم می‌آورد و به همین دلیل این سازمان مالیات کسبه را به شیوه «علی الراس» تعیین می‌کند. همچنین گاه این سازمان معیارهایی غیر عرف را برای سنجش مالیات در نظر می‌گیرد که به مذاق فروشندگان خوش نیامده و به آن اعتراض می‌کنند.

احمد علیپور،مدیر فروشگاه‌های زنجیره‌ای لاوان در این رابطه می‌گوید: بزرگترین مشکل صنف فروشگاهی حوزه آی تی در رابطه با مالیات‌ها وجود فضای پر ابهام و عدم اعتماد متقابل بین فروشگاه‌ها و سازمان امور مالیاتی است. به گفته وی، عملکرد غیرشفاف و عدم ارائه اطلاعات درست توسط فروشگاه‌ها و تبدیل شدن آن به عرف در بازار، نتیجه عدم آشنایی فعالان صنف با روش‌ها، حقوق و قوانین مالیاتی یا ترس از بعضی پیچیدگی‌ها در تهیه و تنظیم دفاتر قانونی و از سابقه برخوردهای غیرمنطقی کارشناسان و کمیسیون‌های مالیاتی در رابطه با تشخیص میزان واقعی درآمد خالص فروشگاه‌ها بوده است. علیپور می‌افزاید: همچنین در نتیجه عملکرد سازمان مالیاتی یک باور غلط در بازار به وجود آمده است که تصور می‌شود اگر فروشگاه یا هر واحد صنفی دیگری فروش بالاتری داشته باشند ملزم به پرداخت مالیات بر درآمد بیشتری است. به همین دلیل، عرف بازار در تعامل با سازمان مالیاتی تظاهر به فروش کمتر و اجتناب از ارائه دفاتر فروش و اطلاعات درست به سازمان امور مالیاتی است.

قمی، دبیرکل سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران هم می‌گوید: متاسفانه بزرگترین مشکل صنف فروشگاهی ما این است که سازمان امور مالیاتی از یک مکانیزم صحیح برای سنجش مالیات فروشگاه‌ها استفاده نمی کند و ما هر چه فرهنگ نگارش صحیح دفاتر فروش و خوداظهاری دقیق و واقعی را ترویج می‌کنیم، اما نتیجه مثبتی حاصل نمی‌شود. چرا که اگر این دفاتر هم درست و حقیقی نگارش شوند و به سازمان امور مالیاتی ارائه شوند،سازمان با دیده بی‌اعتمادی به این دفاتر و اظهارات فروشندگان می‌نگرد.

مومنی رییس کمیسیون فروشگاه‌های سازمان نظام صنفی هم با تایید گفته‌های قمی گفت: اگر چه ما قبول داریم فروشندگان با مشکلات زیادی در زمینه شیوه‌های تعیین مالیات و....مواجه هستند، اما مشکل بزرگتر اینجاست که اعتراض و شکایت خود را ارائه نمی‌دهند. در حالی‌که اگر فروشندگان اعتراضی دارند باید اعتراض خود را به‌طور کتبی به اتحادیه و... ارائه دهند.

احتساب سود غیرمنطقی برای مودیان مالیاتی

یکی دیگر از مشکلات مالیاتی صنف فروشگاهی کامپیوتر در نظر گرفتن سود فروش به جای سود خالص و همچنین محاسبه نرخ بالای سود از جانب سازمان امور مالیاتی است.

مومنی، رییس کمیسیون فروشگاه‌های سازمان نظام صنفی در این باره می‌گوید: مشکل در نظر گرفتن سود بالا برای کسبه جدی است و موجب اعتراض آنها شده است؛ چرا که در چنین شرایطی احتساب چنین سودی چندان منطقی نیست. احمد علیپور هم در این باره می‌گوید: متاسفانه سود فروش بسیار نازل این صنف در مقایسه با سایر صنوف کشور در تعیین این ضرایب مورد توجه قرار نگرفته و در واقع، این ضرایب اگر برای سایر صنوف به نوعی متوسط سود خالص یک فروشگاه است، در صنف رایانه بیشتر منطبق بر میزان درآمد ناخالص یک فروشگاه بوده و اخذ مالیات براساس آن بسیار غیر منطقی و به نوعی یک جریمه سنگین است.

سکوتی که نشانه رضایت نیست

کارشناسان و فعالان بازار می‌گویند سکوت سازمان‌های حامی مانند اتحادیه و سازمان نظام صنفی و... در مقابل مشکلات صنف موضوعی است که بیش از هر چیز نمک به زخم اعضا می‌پاشد. قمی، دبیر کل سازمان نظام صنفی از تلاش‌های سازمان برای کاهش مالیات و همچنین اصلاح شیوه تعیین مالیات به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» خبر داده و گفته است که متاسفانه این تلاش‌ها تاکنون نتیجه ای در بر نداشته است.اما مومنی، رییس کمیسیون فروشگاه‌های سازمان نظام صنفی به خبرنگار ما گفته است که به دلیل اینکه اتحادیه تماس‌های بیشتری با سازمان امور مالیاتی دارد ما این مورد را به اتحادیه سپرده‌ایم. احمد علیپور، رییس هیات مدیره گروه شرکت‌های فراسو هم در رابطه با تعامل تشکل‌های صنفی با سازمان مالیاتی برای تجدید نظر در ضرایب علی الراس گفت: اگرچه لازم است این ضرایب به نسبت درآمد سایر صنوف اصلاح شود، اما تعامل و مذاکره با سازمان مالیاتی بر ضرایب علی الراس که سابقه صنفی بیست ساله دارد، در واقع قبول متخلف بودن همه اعضای صنف است و به نوعی این نوع تعامل منفعلانه و بی‌نتیجه خواهد بود.

به گفته وی تعامل اصولی‌تر با سازمان مالیاتی باید برای اصلاح روش‌ها و برخورد کارشناسی و تشویق شدن فعالان صنفی به شفافیت مالی و پایین آمدن هزینه‌های مالیاتی فعالیت شفاف اعضا و بطور کلی برطرف شدن این فضای بی اعتمادی دوطرفه باشد.

سازمان امور مالیاتی پاسخ می‌دهد

حسین وکیلی، معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به اعتراضات فروشندگان صنف آی تی به دنیای اقتصاد گفت: «در حال حاضر مالیات ۹۶ درصد فروشندگان بازار کامپیوتر بر پایه خوداظهاری و ارائه دفاتر فروش و... به سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود و تنها ۴ درصد از مالیات صنف فروشگاهی بازار کامپیوتر به شیوه علی الراس محاسبه می‌شود.»

وی افزود: «البته ما در شیوه تعیین مالیات علی الراس، تمام تلاش خود را می‌کنیم تا خدای ناکرده در حق کسی ظلم نشود و مالیات را بر پایه مشاهدات دقیق و اطلاعاتی که از سایر سامان‌ها و ادارات مانند گمرک و... به‌دست می‌آوریم تعیین می‌کنیم.»

معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا ماموران مالیاتی به فروشندگان اعتماد ندارند، گفت: « برخی از مؤدیان مالیاتی که از ارائه اظهار نامه خودداری می‌کنند چنین مسائلی را مطرح کرده‌اند. اما ما این موضوع را رد می‌کنیم. ما به اظهارات فروشندگان اعتماد می‌کنیم و اگر هم در برخی موارد اظهارات آنها را مورد بررسی مجدد قرار داده‌ایم به علت این بوده است که این اظهارات غیرمنطقی بوده است.

به‌عنوان مثال همکاران ما برای یک فروشگاه در طبقه همکف یک مرکز خرید و فروش کامپیوتر فروش روزانه تنها در حد یک نوت بوک منظور کرده‌اند که باز هم مورد اعتراض مؤدی قرار گرفته است ولی مشاهدات حتی خود شما بیشتر از آن را نشان می‌دهد.»

وکیلی در رابطه با میزان رشد مالیات‌های بدنه فروشگاهی صنف کامپیوتر که موجبات نارضایتی و اعتراض آنها را فراهم آورده است نیز گفت: ما مالیات‌ها را بر اساس بررسی میزان سود تعیین می‌کنیم و اگر مالیات‌ها افزایش یافته است حتما سود خالص این صنف افزایش داشته است.

به گفته وی، افزایش ۵۰ درصدی مالیات فروشندگان صنف کامپیوتر موضوع عجیبی نیست و ما در برخی از صنوف شاهد رشد ۱۰ برابری مالیات نسبت به سال قبل بوده‌ایم.

معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشوردر پایان خاطرنشان کرد: سازمان امور مالیاتی در خدمت مردم بوده و کارفرمایش ۷۵ میلیون نفر است. پس اگر مالیاتی هم اخذ می‌کنیم آن را به خزانه دولت واریز می‌کنیم تا صرف بهداشت، آموزش، امنیت و... مردم شود.

یک خریدار کامپیوتر چقدر مالیات می‌پردازد؟

اگرچه مالیات باید از سود خالص فروشنده اخذ شود، اما به هر حال یک خریدار در اکثر موارد هنگام خرید یک کالا در حدود ۵ درصد به عنوان مالیات بر ارزش افزوده و ۹ درصد مالیات بر سود فروشنده به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کند.

یعنی اگر یک لپ‌تاپ قیمتی حدود دو میلیون تومان داشته باشد، از کل مبلغ پرداختی، ۵ درصد (حدود یکصد هزار تومان) به عنوان مالیات بر ارزش افزوده و ۹ درصد (۱۸۰ هزار تومان) به‌عنوان سود فروشنده بابت مالیات از فروشنده اخذ می‌شود. به عبارت ساده‌تر از کل دو میلیون تومانی که بابت خرید لپ‌تاپ هزینه می‌کنیم، حدود ۳۰۰ هزار تومان را مستقیما مالیات داده‌ایم.