بازار دیجیتال- نخستین نمایشگاه مدیریت الکترونیک شهری در حالی امروز پایان می‌یابد که حضور کمرنگ شهرداری‌های بزرگ و در عوض پررنگ‌تر شهرداری‌های کوچک قابل توجه بود. به گفته علی طلوعی، دبیر اجرایی نمایشگاه مدیریت الکترونیک شهری، ‌این رویداد بین‌المللی با حمایت‌ شهرداری‌‌های کاشان و شیراز، بانک سرمایه، ‌شرکت مخابرات ایران و پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، برگزار شده است.

به گفته وی کاهش هزینه‌‌ها، صرفه‌جویی در زمان، تسریع در امور جاری و مدیریت، افزایش حجم فعالیت‌ها و توسعه امنیت اجتماعی از جمله مزایای گسترش مدیریت الکترونیک شهری و فعالیت‌‌های مرتبط با این مقوله به شمار

می‌‌رود و کاهش حجم مبادلات پول نقد، افزایش بهره‌گیری از ظرفیت‌‌های مخابراتی، کاهش هزینه‌های شهروندان و دولت، افزایش سطح رفاه عمومی‌ از دیگر مزایای گسترش خدمات الکترونیکی در کشور محسوب می‌شود.

طلوعی در این باره می‌گوید: با توجه به آثار فراوان الکترونیکی شدن فعالیت‌های شهری روی کاهش هزینه‌های شهروندان و دولت، این نمایشگاه تا حدودی توانست روش‌‌های نوینی را که تاکنون در کشور ایجاد شده و در آینده نیز صورت خواهد گرفت، به نمایش در آورد.

دبیر اجرایی نخستین نمایشگاه مدیریت الکترونیک شهری خاطرنشان ساخت: کاهش هزینه‌‌ها، ‌صرفه‌‌ جویی در زمان، ‌تسریع در امور جاری و مدیریتی،‌ افزایش حجم فعالیت‌ها و توسعه امنیت اجتماعی از جمله مزایای گسترش مدیریت الکترونیک شهری و فعالیت‌های مرتبط با این مقوله به شمار می‌‌رود.

تجهیزات و خدمات توسعه شبکه‌های الکترونیکی، تجهیزات و خدمات مخابراتی، نظام تایید هویت و اصالت در مدیریت شهری، بانکداری الکترونیک، مدیریت حمل و نقل الکترونیکی و زیرساخت‌‌های فناورانه خدمات الکترونیک در مدیریت شهری ازجمله محورهای برگزاری این نمایشگاه به شمار می‌روند.

همچنین ارائه کاربرد شبکه‌های حسگر بی‌سیم در مدیریت شهری مانند ترافیک، آب‌های سطحی، مدیریت بحران، تکنولوژی ارتباطات ماهواره‌ای، تدارکات و بازاریابی الکترونیکی و... از دیگر محورهای برگزاری این نمایشگاه هستند. در این نمایشگاه که با حمایت دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهوری برگزار شده بود،‌ شهرداری‌های شهرهای شیراز،‌ چمستان،‌ کاشان و نمین حضور داشتند. این درحالی بود که حضور کمرنگ شورای شهر تهران و‌ شهرداری این شهر،‌ قابل توجه بود.

عدم شرکت در این نمایشگاه در کنار حمایت شهردار تهران از الکترونیکی شدن فعالیت‌های شهری پرسشی بود که بسیاری از بازدید کنندگان از خود می‌پرسیدند.

قالیباف،‌ پیش‌تر توسعه زیرساخت‌های الکترونیک را از اولویت‌های اصلی توسعه شهری دانسته و تاکید کرده بود که بهترین راه برای تحقق شعارهایی از جمله عدالت، صرفه‌جویی و مبارزه با فساد، توسعه سامانه‌های الکترونیک در شهر است که فرصتی برابر برای برخورداری از امتیازات و امکانات را در اختیار شهروندان قرار می‌دهد و رانت اطلاعاتی را از بین می‌برد.

وی پیش‌تر گفته بود که رویکرد جهانی طی ۲۰ سال گذشته به سمت اطلاعاتی شدن جوامع بوده و امروزه جامعه ای پیشرفته‌تر است که به لحاظ اطلاعاتی سرعت و قابلیت بیشتری در تولید و تبادل اطلاعات داشته باشد که البته لازمه چنین کاری توجه به آموزش به عنوان یکی از زیرساخت‌های توسعه فن‌آوری اطلاعات است.

پهنای باند مهم‌ترین سد در برابر الکترونیکی شدن

در حالی که بسیاری از مسوولان دولتی بارها و بارها بر تامین پهنای باند مورد نیاز دستگاه‌های مختلف و نیز افزایش پهنای باند کلی کشور طی ماه‌های آینده خبر می‌دهند، اما کارشناسان بر این باورند که با این پهنای باند و نیز سرعت دسترسی ارائه شده به کاربران نمی‌تواند انتظار الکترونیکی شدن امور و بهره‌برداری از فرآیند شهر الکترونیک را داشت.

علیزاده، کارشناس الکترونیک و آی تی که در این نمایشگاه به عنوان بازدید‌کننده حضور داشت، در این باره می‌گوید که مسوولان بارها از توسعه زیرساخت‌های الکترونیک به عنوان اولویت‌های اصلی توسعه شهری سخن گفته‌اند و این در شرایطی است که بهترین راه برای تحقق شعارهایی از جمله عدالت، صرفه‌جویی و مبارزه با فساد، توسعه سامانه‌های الکترونیک در شهر است که فرصت برابر برای برخورداری از امتیازات و امکانات را در اختیار شهروندان قرار می‌دهد.

علی‌اکبر جلالی نیز به تازگی و در گفت‌وگو با «مهر» با بیان اینکه اتحادیه جهانی مخابرات حداقل دسترسی کاربران به اینترنت ۲۵۶ کیلوبیت در ثانیه را به عنوان شاخص ضریب نفوذ محاسبه می‌کند، گفت: از نظر اتحادیه جهانی مخابرات، ایران اینترنت ندارد و ضریب نفوذ اینترنت در ایران زیر یک درصد است.

جلالی با بیان اینکه دسترسی کاربران به اینترنت دایل آپ (کمتر از ۵۶ کیلو بیت) جزو شاخص‌های ضریب نفوذ محسوب نمی‌شود، ادامه داد: از نظر اتحادیه جهانی مخابرات، ایران اینترنت ندارد و ضریب نفوذ اینترنت در ایران زیر یک درصد است.

این کارشناس فناوری اطلاعات با بیان اینکه با توجه به شاخص‌های بین‌المللی همچون ITU، استناد به شاخص‌های داخلی بی مورد است، ادامه داد: اگر از نظر مسوولان مشکلی در نحوه انجام این مقایسه‌ها وجود دارد باید به عنوان یک عضو سازمان ITU از روش‌های قانونی اعتراض خود را به آن نهادها منتقل کنند و در غیر این صورت باید تابع قوانینی بود که در سطح جهانی مطرح می‌شود.

رویایی به نام شهر الکترونیک

موضوع ایجاد شهر الکترونیک در ایران نخستین بار در سال ۱۳۷۹ و به دنبال طرح پایلوت ایجاد شهر مجازی در جزیره کیش مطرح شد. اکنون ۹ سال از آن تاریخ گذشته است و تهران هم با یک شهر الکترونیک فرسنگ‌ها فاصله دارد؛ اما باید دید فاصله زمانی ما با یک تهران الکترونیک چند سال است؟ شهری که تمام ظرفیت‌های آن امکان تبدیل به فرآیند اطلاعاتی را دارا باشد و بتواند به فضای مجازی منتقل کند.

احمد یحیایی ایله‌ای، مدرس دانشگاه در این باره می‌گوید: یکی از ملزومات گسترش فرهنگ شهروندی الکترونیک این است که اطلاعات لازم درباره خدمات مختلف شهری روی شبکه‌های الکترونیک در اختیار آنها قرار داشته باشد.

به عنوان مثال در کشوری مثل فرانسه، شهروند فعال قبل از خارج شدن از خانه، از طریق اتصال به اینترنت پرسرعت ارزان ابتدا تمام مسیرهایی را که باید برود، مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس نوع کالاها یا خدماتی را که باید دریافت کند، بررسی می‌کند و در صورت لزوم رزرو اینترنتی انجام می‌دهد یا از جزئیات کالای مورد نظر یا خدمات اطلاع پیدا می‌کند و فقط در موارد کاملا ضروری سفر درون شهری انجام می‌دهد.

وی می‌افزاید: ابزارهایی نظیر تلفن‌های همراه، رایانه‌های جیبی و دستی، کیوسک‌های اطلاع‌رسانی که حتی پیش از اختراع اینترنت در فرانسه تحت عنوان مینی‌تل موجود بود و بر بستر مخابرات کار می‌کرد و کیوسک‌های اینترنتی به کمک شهروندان آمده و به راحتی اطلاعات را در اختیار آنها قرار می‌دهد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که ٧٠ درصد از رفت و آمدهای درون شهری ایرانیان در حال حاضر صرفا برای کسب اطلاعات در مورد خدمات مختلف صورت می‌گیرد که نتیجه این رفت و آمدها افزایش ترافیک، آلودگی هوا، هزینه سوخت و افزایش تصادفات است.

این درحالی است که در شهرهایی مانند سئول در چارچوب پروژه‌هایی مثل شهر الکترونیک بیش از ٥٠٠ خدمت به صورت آنلاین به شهروندان ارائه می‌شود. برای تحقق شهر الکترونیک در ایران باید به ٢ موضوع مهم زیرساخت‌ها و فرهنگ سازی توجه کرد. متاسفانه در ایران پروژه‌های شهر الکترونیک در کیش، مشهد و تهران تاکنون با شکست مواجه شده است و تا رسیدن به خدمات آنلاین بر بستر اینترنت راه درازی پیش رو داریم.

واقعیت این است که پیش از اجرای طرح‌های بلند پروازانه‌ای چون دولت الکترونیک در ایران، باید ابتدا به پروژه‌های کوچک تری مانند شهر الکترونیک بپردازیم؛ در صورتی که موفق شدیم خدمات متداول در حوزه مدیریت شهری را از طریق سیستم‌های الکترونیک به مردم ارائه دهیم، می‌توانیم این حوزه خدمات را گسترش دهیم و در سطح ملی نیز خدمات الکترونیک را به مردم ارائه کنیم.

وقتی صحبت از شهر الکترونیک می‌شود، ناخودآگاه به یاد پروژه شکست خورده شهر الکترونیک کیش می‌افتیم که چندین سال قبل قرار بود در این جزیره اجرا شود؛ اما ناتمام رها شد و هم‌اکنون نیز خبری از آن نیست. بعد از آن نوبت به پروژه شهر الکترونیک مشهد رسید که خبر آن هم تا مرحله تدوین سند راهبردی این پروژه بیشتر منتشر نشد و اگر هم عملیاتی یا مورد بهره‌برداری قرار گرفته باشد، اطلاع در خور توجه‌ای از آن منتشر نشده است.

اما نکته مهم در اجرای چنین پروژه‌ای وابسته بودن آن به موضوعی به نام شهروند الکترونیکی است. به عبارت دیگر تا شهروندان از نظر فرهنگی، آموزشی و اطلاعاتی به حدی نرسند که ترجیح دهند به جای خدمات سنتی و کاغذ محور از خدمات الکترونیکی استفاده کنند، پروژه شهر الکترونیکی به نتیجه نخواهد رسید.