امیر کشانی

امروزه استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری در علوم و مخصوصا رشته‌های مختلف مهندسی نه تنها اولویت، بلکه یک الزام است. متاسفانه در دانشگاه‌های ما آموزش نرم‌افزارهای مهندسی مورد غفلت واقع شده و دانشجویان حتی با نام برخی از این نرم‌افزارها آشنا نیستند چه برسد به کاربردهای آن.

در این ستون کوتاه همت ما براین است تا علاقه‌مندان رشته‌های مختلف مهندسی را با نرم‌افزارهای کاربردی آشنا کنیم، البته هدف ما تنها معرفی این نرم‌افزارها است، چراکه آموزش حتی در حد مبتدی آنها هم نیاز به یک دوره آموزشی و صرف ساعت‌ها وقت دارد که به طور یقین از توان این یادداشت کوتاه خارج است.

نرم‌افزارهای مورد استفاده در صنایع نفت و گاز بسیار متنوع و کاربردی است. در یک دسته‌بندی کلی این نرم‌افزارها را می‌توان در ۴گروه طبقه‌بندی کرد: مهندسی حفاری، مهندسی پالایش، مهندسی فرآیند و مهندسی گاز. سعی ما براین است تا شما را با مهم‌ترین نرم‌افزارهای هر گروه آشنا کنیم.

نرم‌افزارASPEN

نرم‌افزار ASPEN به دلیل دارا بودن تمامی فرآیندهای موجود در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و فرآیندهای الکترونیکی و غذایی و حتی واحدهای تولیدی پلیمری، محدوده بسیار بزرگی را فراهم آورده است. مانند طراحی برج‌های تقطیر و جذب و مبدل‌های حرارتی که در زمینه مهندسی مکانیک و شیمی بسیار اهمیت پیدا کرده است.

این نرم‌افزار دارای قدرت فراوانی در شبیه‌سازی و مدل‌سازی دینامیکی و فرآیندها است که یکی از مهم‌ترین قسمت‌های مهندسی شیمی را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین این نرم‌افزار قادر به حل تمامی موازنه‌های جرم دیفرانسیلی و جبری است و دسترسی به ضرایب سنتیکی و ترمودینامیکی را راحت‌تر کرده است. از جمله آنها می توان به دقت بالای آن در شبیه‌سازی دقیق فرآیندها اشاره کرد.

علاوه بر اینها این نرم‌افزار متشکل از نرم‌افزار‌های HYSYS و ChemCAD و چند نرم‌افزار مطرح در مهندسی شیمی نیز هست.

تاریخچه شکل‌گیری این نرم‌افزار به زمانی بازمی‌گردد که تعدادی از دانشگاه‌های معتبر آمریکا شروع به تعریف یک سری پایان‌نامه هدف دار در زمینه طراحی تجهیزات فرآیندی کردند. در این نرم‌افزار می‌توانید شبیه‌سازی فرآیندهای نفتی و الکترولیتی و پلیمری و شبیه‌سازی واحدهای پیشرفته پالایشگاهی و رآکتورهای FCC را نیز انجام دهید.

البته در رشته مهندسی شیمی اصولا دانشجویان با دو شاخه از ASPEN بیشتر سر و کار دارند: شبیه‌سازی فرآیندهای شیمیایی و پتروشیمیایی توسط نرم‌افزار ASPEN PLUS. طراحی حرارتی و مکانیکی مبدل‌های حرارتی توسط نرم‌افزار ASPEN B-jac.

علاقه‌مندان به استفاده از دوره‌های آموزشی نرم‌افزارهای مهندسی شیمی می‌توانند به پژوهشگاه صنعت نفت به نشانی اینترنتی www.ripi.ir مراجعه نمایند.

در یادداشت بعدی شما را با نرم‌افزار Hysys آشنا خواهیم کرد.