مریم عسگری
آمار و ارقام ارائه شده توسط ارگان‌های دولتی مانند گمرکات کشور و ... در کشور ما تنها منابع اطلاعاتی هستند که بسیاری از شرکت‌ها و ... به آنها استناد می‌کنند و با بررسی حجم واردات کالاها و مقایسه آنها با سال‌های قبل می‌توانند نسبت به وضعیت بازار و عوامل تاثیرگذار یا تهدید‌کننده بازار مثل قاچاق آگاهی یابند.

البته گروهی بر این باورند این آمار و ارقام چندان دقیق نیستند و تنها می‌توان اطلاعاتی حدودی از آنها استخراج کرد، اما به هر حال همین اطلاعات حدودی هم بدون وجود چنین آماری به دست نمی‌آیند. در این گزارش ما بر اساس اطلاعاتی که از بخش آمار گمرک جمهوری اسلامی‌ایران به‌دست آورده‌ایم، سعی کرده‌ایم وضعیت بازار کالاهای مختلف را بررسی کنیم.
گوشی تلفن همراه
گوشی تلفن همراه از کالاهایی است که حجم زیادی از بازار آن را نمونه‌های قاچاق اشباع کرده است و بنا بر اعلام کارشناسان، تنها ده تا پانزده درصد بازار را گوشی‌هایی در اختیار دارند که از مبادی رسمی ‌وارد کشور شده‌اند.اما همین میزان واردات از مبادی رسمی‌، هر سال افزایش چشمگیری می‌یابد.به طوری که بر اساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی ‌ایران، حجم واردات انواع گوشی تلفن همراه از مبادی رسمی‌طی دوماه نخست سال 89 در حدود 61 هزار و377 کیلوگرم بوده است که با در نظر گرفتن میانگین وزن 400 گرم برای هر جعبه گوشی تلفن همراه، طی مدت مذکور حدود 153 هزار و 442 دستگاه گوشی تلفن همراه بوده است که در مقایسه با مدت مشابه در سال 88 که 76 هزار و 565 عدد گوشی وارد کشور شده است، شاهد یک رشد دو برابری حجم واردات بوده‌ایم. همچنین در دو ماه نخست سال‌های 87 و86 و 85 هم به ترتیب 134 هزار و 895 عدد، یکصد هزار و 575 عدد و 913 هزار و 990 عدد گوشی وارد بازار داخلی شده است.اما حجم واردات این کالا طی دوازده ماه سال 88 در حدود 195 هزار و 974 کیلوگرم معادل 489 هزار و 935 عدد بوده است که نسبت به سال قبل از آن که حدود یک میلیون عدد گوشی وارد کشور شده است، بیش از دو برابر کاهش یافته است.تعداد واردات این کالا در دوازده ماه سال 86 نیز 538هزار و 437 عدد است که این عدد هم در مقایسه با سال 85 که دو میلیون و 364 هزار و 350 عدد گوشی وارد کشور شده است، در حدود یک میلیون و 825 هزار و 913 عدد کاهش یافته است.بررسی این آمار نشان می‌دهد که میزان واردات گوشی تلفن همراه در سال 85 به اوج خود رسیده و طی سال‌های بعد هم حجم واردات این کالا در نوسان بوده است. براساس آمار به دست آمده حجم واردات انواع گوشی همراه در دو ماه نخست سال 89 نسبت به مدت مشابه سال 85 در حدود 2/83 درصد کاهش یافته است.
لپ‌تاپ
مقایسه اعداد و ارقام ارائه شده توسط گمرک نشان می‌دهد که طی دوماه نخست سال 89 حجم واردات انواع لپ‌تاپ با برندهای مختلف از طریق گمرکات کشور به بازار داخلی معادل 503 هزار و 829 کیلوگرم بوده است که اگر میانگین وزن یک جعبه کامل لپ‌تاپ چهار کیلوگرم باشد ،طی دو ماه گذشته حدود 125 هزار و 957 دستگاه لپ‌تاپ وارد کشور شده است. این عدد در مدت مشابه در سال‌های 85 و 86 و 87 و 88 به ترتیب معادل 6 هزار و 931 عدد،21 هزار و 805 عدد،42 هزار و 616 عدد و 58 هزار و 712 عدد بوده است.با توجه به این آمار، مشخص می‌شود حجم واردات لپ‌تاپ طی دو ماه نخست سال جاری در مقایسه با سال 88 در حدود 5/1 برابر و نسبت به مدت مشابه سال 85 در حدود 13 برابر افزایش یافته است.
همچنین حجم واردات لپ‌تاپ طی دوازده ماه سال ۸۸ در حدود دو میلیون و ۴۲۲ هزار و ۳۶۰ کیلو معادل ۶۰۵ هزار و ۵۹۰ عدد بوده است که ارزش ریالی این حجم واردات دو تریلیارد و ۴۸۸ میلیارد و ۱۶۱ میلیون و ۵۲۷ هزار و ۲۲۶ ریال بوده است. مقایسه این رقم با دوازده ماه سال ۸۵ که تنها ۴۱۹ هزار و ۲۸۱ کیلوگرم لپ‌تاپ، معادل ۱۰۴ هزار و ۸۲۰ دستگاه وارد کشور شده است، نشان می‌دهد که حجم واردات این کالا که اینک مخاطبان بیشتری یافته است در حدود نیم میلیون عدد افزایش یافته است.همچنین حجم واردات این کالا در کل سال ۸۷ هم یک میلیون و ۵۰۶ هزار و ۹۳۰ کیلوگرم معادل ۳۷۶ هزار و ۷۳۲ عدد بوده است که این میزان واردات نسبت به سال ۸۶ که حجم واردات این کالا ۲۱۱ هزار و ۴۷۰ عدد بوده است در حدود ۷/۱ درصد افزایش یافته است.
تجهیزات کامپیوتری
در بازار تجهیزات کامپیوتری نیز مانند بازار گوشی تلفن همراه شاهد ورود نمونه‌های قاچاقی به بازار از مبادی غیررسمی‌ هستیم، اما با بررسی آمار ارائه شده توسط گمرک به نظر می‌رسد ورود کالاهای این حوزه از مبادی غیررسمی ‌تا حدودی کنترل‌شده‌تر است تا گوشی تلفن همراه.بر اساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی‌، طی دو ماه نخست سال ۸۹ حجم واردات تجهیزات کامپیوتری از طریق این نهاد در حدود ۴ میلیون و ۴۱۵ هزار و ۸۰۳ کیلوگرم بوده است که این میزان ارزش ریالی معادل یک تریلیارد و ۴۰۲ میلیاردو ۵۵۳ میلیون و ۲۲۳ هزار و ۷۹۱ ریال داشته است. البته به دلیل تنوع کالا‌های این حوزه و نوع بسته بندی متفاوت نمی‌توان میانگین وزنی برای به دست آوردن تعداد این کالاها در نظر گرفت. این حجم واردات در مقایسه با مدت مشابه سال ۸۸ که حجم واردات این کالا ۳ میلیون و ۹۹۳ هزار و ۶۱۵ کیلوگرم بوده است، در حدود ۴۲۲ هزار کیلو کاهش یافته است.
همچنین حجم واردات این کالا در مدت مشابه سال‌های 87، 86 و 85 به ترتیب دو میلیون و 688 هزار و 754 کیلوگرم ،چهار میلیون و 200 هزار و 619 کیلوگرم و 3 میلیون و 138 هزار و 681 کیلوگرم بوده است.همچنین حجم واردات این کالاها طی دوازده ماه سال 88 در حدود 30 میلیون و 972 هزار و 981 کیلوگرم بوده است که این میزان در مقایسه با مدت مشابه در سال 87 که حجم واردات این کالاها از طریق گمرک 29میلیون و 930 هزار و 828 کیلوگرم بوده است، بیش از یک میلیون کیلوگرم افزایش داشته است، اما سال 86 به نظر می‌رسد اوج میزان واردات این کالاها از مبادی رسمی ‌به کشور بوده است، چرا که طی دوازده ماه سال 86،حدود 34 میلیون و 660 هزار و 163 کیلوگرم تجهیزات کامپیوتری وارد کشور شده است که در مقایسه با سال 85 که حجم واردات این کالاها به بازار 29 میلیون و 94 کیلوگرم بوده است، شاهد یک رشد پنج میلیون و 500 هزار کیلوگرمی‌حجم واردات این کالاها بوده‌ایم.
لوازم صوتی و تصویری
به نظر می‌رسد بازار لوازم صوتی و تصویری هم تحت تاثیر ورود کالاهای قاچاق بوده و به همین دلیل حجم واردات این کالاها از مبادی رسمی‌ طی سال‌های اخیر کاهش یافته است.چرا که با بررسی آمار ارائه شده توسط گمرک جمهوری اسلامی ‌ایران، حجم واردات لوازم صوتی و تصویری طی دوماه نخست سال 89 در حدود 608 هزار و 807 کیلوگرم بوده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال 88 که حجم واردات این کالا از مبادی رسمی ‌به کشور 766 هزار و 901 کیلوگرم بوده است، در حدود 159 هزار و 94 کیلوگرم کاهش یافته است.
همچنین این رقم در مقایسه با مدت مشابه دو سال قبل از آن یعنی سال ۸۷ که حجم واردات لوازم صوتی و تصویری یک میلیون و ۹۰ هزار و ۹۰۰ کیلوگرم بوده است در حدود دو برابر کاهش یافته است.جالب اینجا است که حجم واردات این کالا در سال ۸۵ بیش از سال‌های دیگر بوده است؛ به طوری‌که در دو ماه نخست سال ۸۵ حدود یک میلیون و ۸۷۶ هزار و ۵۶ کیلوگرم لوازم صوتی و تصویری وارد کشور شده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال ۸۹ حدود سه برابر بیشتر بوده است.
به عبارتی در سال 89 حجم واردات لوازم صوتی و تصویری نسبت به سال 85 در حدود سه برابر کاهش یافته است.حجم واردات این کالا در دوازده ماه سال 85 نیز 12 میلیون و 946 هزار و 626 کیلوگرم بوده است که این رقم در مقایسه با سال 86 در حدود دو میلیون و 179 هزار کیلو بیشتر بوده است.حجم واردات لوازم صوتی و تصویری در دوازده ماه سال 87 هم 8 میلیون و 815 هزار و 771 کیلوگرم بوده است که این رقم نسبت به سال قبل از آن بیش از یک میلیون و 950 هزار کیلو کاهش یافته است. این طور که از این آمار و ارقام به نظر می‌رسد این است که رشد پدیده قاچاق طی سال‌های اخیر باعث شده روند واردات کالا از مبادی رسمی ‌به طور پلکانی کاهش یابد.
تجهیزات دیجیتالی
بر اساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی‌ ایران، در سال 86 شاهد بیشترین میزان عرضه این کالاها طی چهار سال اخیر از مبادی رسمی‌به کشور بوده‌ایم، چرا که طی دوازده ماه نخست سال 86 بیش از دو میلیون و 760 کیلوگرم از کالاهای این حوزه وارد بازار شده‌اند و در دو ماه نخست این سال حجم واردات این کالا بیش از 350 هزار و 850 کیلوگرم بوده است.
در دوازده ماه سال ۸۵ هم حجم واردات این کالاها از مبادی رسمی ‌در حدود دو میلیون و ۱۲۵ هزار و ۴۰۰ کیلوگرم بوده است، اما در سال‌های بعد یعنی سال‌های ۸۷ و ۸۸ حجم واردات کالاهای حوزه دیجیتال تا حدودی کاهش یافت؛ به طوری‌که در دوازده ماه سال ۸۷ حجم واردات این کالاها به کشور یک میلیون و ۶۰۹ هزار و ۲۱ کیلوگرم بوده است که در مقایسه با سال قبل از آن، شاهد کاهش یک میلیون و ۱۶۰هزار کیلوگرمی‌حجم واردات این کالاها هستیم. همچنین حجم واردات این کالاها در دوازده ماه سال ۸۸ در حدود یک میلیون و ۷۸۶ هزار و ۱۹۹ کیلوگرم بوده است که مقایسه این میزان واردات با سال ۸۷ نشان می‌دهد که طی سال ۸۸ حجم واردات این کالاها تنها در حدود ۱۷۷ کیلوگرم افزایش یافته است. فعالان بازار بر این باورند که طی سال گذشته کنترل‌هایی بر بازار این کالا شده است که نتیجه آن رشد حجم واردات این کالاها از مبادی رسمی‌بوده است، البته به نظر می‌رسد فعالان بازار بیراه هم نگفته باشند، چرا که بررسی آمار واردات این کالاها نشان می‌دهد حجم واردات این کالاها طی دوماه نخست سال ۸۹ که ۲۳۴ هزار و ۶۱ کیلوگرم بوده است در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن که حجم واردات این کالاها ۱۸۸ هزار و ۱۷۵ کیلوگرم بوده است در حدود ۵۵ هزار کیلوگرم افزایش یافته است.