گروه دیجیتال- استفاده از اینترنت روی تلفن‌همراه در کشوری که تا همین چند سال گذشته اینترنت را بدون شناسنامه و تعهدنامه ارائه نمی‌داد یک تکنولوژی هیجان‌انگیز به شمار می‌رود. تکنولوژی که به واسطه آن می‌توان انواع و اقسام سرویس‌هایی که هم‌اکنون با صرف هزینه‌های فراوان و با کیفیت پایین به کاربران ارائه ‌می‌شود را از طریق اینترنت همراه به گونه‌ای ارزان‌تر و راحت‌تر در اختیار کاربران قرار داد. اینترنت همراه می‌تواند تجارت الکترونیک را به گونه‌‌ای سریع رونق بخشد؛ به طوری که می‌توان از این طریق بدون نیاز به حمل پول نقد، تنها با استفاده از کارت‌های اعتباری هرگونه خریدی را به راحتی انجام داد. همچنین اطلاع از وضعیت و آمارهای مختلف مثل سهام، آب و هوا، قیمت کالاهای مختلف و... نیز به راحتی و سرعت از این طریق انجام می‌گیرد، اما در کشور ما هنوز استفاده از اینترنت همراه آن‌طور که باید جدی گرفته نشده است و گویا قطع و وصل مکرر، کیفیت پایین و کندی سرعت اینترنت کشور به این بخش نیز انتقال پیدا کرده است. شاید مشاهده چنین شرایطی از سوی کاربران باعث شده است که آنها رغبت چندانی به استفاده از اینترنت همراه خود نشان ندهند.

انتقال قطع و وصل اینترنت به GPRSهمراه

سرعت اینترنت همواره به عنوان یکی از پاشنه آشیل‌های بخش ارتباطات ایران به شمار می‌رود و به‌رغم گذشت سال‌ها از توسعه اینترنت در کشور هنوز سرعت اینترنت به کیفیت مطلوب نرسیده، به طوری که حتی سروصدای مقامات بلند پایه کشور نیز درآمده است. با چنین سابقه‌ای کسی انتظار ندارد سرعت اینترنت همراه اول هم چیزی جدا از این اینترنت کم سرعت باشد. بسیاری از کسانی که از زمان شروع سرویس‌دهی اینترنت همراه اول از این سرویس استفاده کرده‌اند این موضوع را تایید می‌کنند که سرعت اینترنت همراه اول بسیار کند و در مواقعی خارج از دسترس است.

اما صابر فیضی، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران در این خصوص نظر دیگری دارد؛ چرا که وی در گفت و گویی اعلام کرده بود که سرعت اینترنت همراه اول با توجه به، به کارگیری و در اختیار گذاشتن تجهیزات یک شاهکار است. وی در عین حال تاکید کرده بود که عدم تجهیزات مورد نیاز برای راه اندازی شبکه اینترنت اپراتور اول و استفاده از شبکه نسل ۵/۲ از عوامل ضعف سرعت اینترنت همراه اول به شمار می‌آید. به گفته فیضی شبکه تلفن همراه اول از نظر به کارگیری تجهیزات بسیار ضعیف عمل کرده و سرمایه‌گذاری در این بخش محدود بوده است. چنانچه شبکه تلفن همراه اول همانند ایرانسل بود می‌توانست از اینترنت قوی‌تر با هزینه کمتر بهره‌مند شود.

اما فارغ از سرعت و قطع و وصل‌های سرویس اینترنت همراه اول، تعرفه بالای این سرویس نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که کاربران این اپراتور از آن شکایت دارند. در ابتدای استفاده از این سرویس شرکت ارتباطات سیار تعرفه این سرویس را کیلوبایتی حدود ۱۵ ریال تعیین کرد که عملا استفاده از آن مقرون به صرفه نبود. با توجه به افزایش شکایت کاربران، در ابتدای سال ۸۹ وحید صدوقی، مدیرعامل همراه اول از کاهش تعرفه این سرویس از خرداد ماه سال‌جاری خبر داد. مدیر عامل شرکت ارتباطات سیار با بیان اینکه به‌طور کلی حدود ۴۸ درصد کاهش هزینه قیمت GPRS برای مشترکان همراه اول را شاهد خواهیم بود از ارائه بسته‌های تشویقی به منظور استفاده از سرویس اینترنت همراه اول خبر داد و اظهار امیدواری کرد که این بسته‌های تشویقی و کاهش قیمت این سرویس از خردادماه جاری اعمال شود. برخی از مشترکان بسته‌‌های تشویقی همراه اول، معتقدند که استفاده از این بسته‌ها تاثیری در سرعت اینترنت و کاهش اختلالات موجود نداشته است و همچنان قطع و وصل‌های مداوم این سرویس ادامه دارد. در برابر این اظهارات اما حمیدرضا نیکوفر، عضو هیات‌مدیره شرکت ارتباطات سیار، بر این باور است که از آنجا که این بسته‌ها نه محدودیت زمانی دارند و نه محدودیت حجمی، بنابراین کاربران می‌توانند به راحتی و بدون هیچ مشکلی از این سرویس استفاده کنند. وی در ادامه در پاسخ به اظهارات برخی کاربران که از سرعت پایین GPRS همراه اول شکایت دارند، می‌گوید:‌ «سرعت GPRS همراه اول در اکثر مواقع از سرعت قابل قبول و خوبی برخوردار است، اما در کل سرعت این سرویس در برخی مناطق خوب و در برخی از مناطق از سرعت کمی برخوردار است.»

وی علت مطلوب نبودن سرویس در برخی مناطق تهران را افزایش استفاده‌کنندگان از این تکنولوژی می‌داند و اعلام می‌کند که در مناطقی که بیشترین استفاده از این سرویس می‌شود سرعت اینترنت بین ۳۰ تا ۴۰ کیلو بیت بر ثانیه می‌رسد، اما به طور کلی، میانگین سرعت در این شبکه ۷۰ کیلوبیت برثانیه است.

نیکوفر در ادامه اظهار می‌دارد که اگر برخی از کاربران نمی‌توانند به خوبی از سرویس GPRS خود استفاده کنند این مشکل خارج از مسوولیت شرکت ارتباطات سیار است، چرا که برخی از روزها سرعت اینترنت کشور نیز دچار کندی و مشکل است. در واقع اگر پهنای باند کشور دچار اختلال شود این اختلال روی سرعت اینترنت همراه هم تاثیر گذار است؛ چرا که پهنای باند تلفن همراه از پهنای باند اینترنت کشور جدا نیست.

براساس اعلام وی، از زمان ارائه بسته‌های تشویقی GPRS‌ حجم اطلاعات مبادله شده در شبکه دانلود پنج برابر شده است و ثبت‌نام مشترکان این سرویس ۱۰ درصد افزایش داشته است. نیکوفر در خصوص میزان استفاده از انواع بسته‌های تشویقی همراه اول نیز می‌گوید:‌ «در حال حاضر کاربران بدون هیچ محدودیتی می‌توانند از چهار نوع بسته استفاده کنند. هم اکنون ۷۰ درصد کاربران از بسته‌های یک روزه، ۷ درصد از بسته‌های هفت روزه، ۱۲ درصد از بسته‌های یک‌ماه و ۱۰ درصد از یک‌ماه مخصوص شب و روزهای تعطیل استفاده می‌کنند.»

به گفته وی، در شرایطی که کاربر به دلیل اختلال در شبکه همراه اول نتواند از بسته‌های خود استفاده کند یا مبالغ به آنها برگردانده می‌شود یا اینکه بسته‌های خریداری شده آن‌ها ذخیره می‌شود.

اما تعرفه GPRS ایرانسل بدون در نظر گرفتن جایزه‌ها و شرایط تشویقی در ایام و مناسبت‌های ویژه، کیلو بایتی ۷ ریال، برای اوج ساعت مصرف در نظر گرفته شده و ۲ ریال نیز برای ساعت کاهش مصرف در نظر گرفته شده است. گفتنی است؛ در این گزارش قصد بررسی اینترنت تلفن‌همراه میان اپراتورهای همراه اول و ایرانسل را داشتیم، اما به دلیل عدم پاسخگویی اپراتور دوم تنها سرعت و تعرفه اینترنت همراه اول آورده شده است.

فاقد پهنای باند تلفن‌همراه

سازمان بین‌المللی همکاری و توسعه اقتصادی با بررسی وضعیت استفاده از پهنای باند در ۳۱ کشور عضو تا پایان سال ۲۰۰۹ گزارش سالانه خود را منتشر کرد.

به گزارش مهر، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) در گزارش سالانه خود در بخش بررسی وضعیت نفوذ پهنای باند در ۳۱ کشور عضو نشان داد تا پایان سال ۲۰۰۹ نفوذ پهنای باند حدود ۵/۰ درصد در این کشورها افزایش یافته است. تا دسامبر ۲۰۰۹ در کشورهای عضو این سازمان در مجموع ۲۸۳ میلیون اشتراک پهنای باند فعال شدند و بنابراین ۳/۲۳ درصد در هر ۱۰۰ نفر از جمعیت تا پایان سال گذشته مجهز به پهنای باند بودند.

از این تعداد اشتراک، آمریکا با ۸۱ میلیون اشتراک در رتبه اول ایستاده است و پس از آن ژاپن با ۳۱ میلیون، آلمان با ۲۴ میلیون، فرانسه با ۱۹ میلیون، انگلیس با ۱۸ میلیون، کره جنوبی با ۱۶ میلیون و ایتالیا با ۱۲ میلیون اشتراک در رتبه‌های دوم تا هفتم ایستاده‌اند.

در بخش ضریب نفوذ اینترنت، رتبه اول به هلند و دانمارک اختصاص یافته است که ضریب نفوذ پهنای باند در این دو کشور به طور متوسط برابر با ۳۷ اشتراک در هر ۱۰۰ نفر از جمعیت است. پس از آن، سوئیس، نروژ، کره جنوبی، ایسلند، سوئد، لوکزامبورگ، فرانسه و آلمان ایستاده‌اند که ضریب نفوذ در تمام این کشورها بالاتر از متوسط OECD است.

در بخش نوع پهنای باند مورد استفاده در این ۳۱ کشور از مجموع ۲۸۳ میلیون خط اشتراک، تقریبا ۱۶۹ میلیون از نوع پهنای باند DSL برابر با ۶۰ درصد و ۸۱ میلیون از راه کابل (۲۹ درصد) و ۵/۳۱ میلیون روی فیبر نوری (۱۱ درصد) است.

در بخش هزینه استفاده از اینترنت موبایل، ژاپن، انگلیس، کره جنوبی و ایتالیا چهار کشور اول با کمترین هزینه اتصالات موبایل هستند. با وجود رشد پهنای باند تلفن همراه در کشورهای منطقه‌ای و پیشرفته، اما ایران در این زمینه هم از کشورهای دیگر عقب است و براساس آمار‌ها هیچ پیشرفتی در این زمینه دیده نمی‌شود و با وجود چنین شرایطی قرار است نسل سوم تلفن همراه در زمانی نامعلوم به کاربران کشور ارائه شود. در واقع در حالی بحث برای ایجاد نسل سوم تلفن‌همراه در کشور مطرح است که هنوز پارامترهای اساسی آن که عبارتند از پهنای باند وسیع و سیستم‌های ارزش افزوده مانند MMS، GPRS و سایر امکانات چند رسانه‌ای شامل فیلم، ویدئو و.. در کشور ما به لحاظ قانونی و اجرایی با مشکلات حل نشده‌ای روبه‌رو هستند.

علی‌اکبرجلالی، پژوهشگر حوزه آی‌تی و استاد دانشگاه در این خصوص می‌گوید‌‌‌: «تکنولوژی نسل سوم تلفن‌همراه درحالی حائز اهمیت است که می‌تواند سرویس و خدمات خود را با پهنای باند زیاد عرضه کند در نتیجه استفاده از تلفن‌همراه نه فقط برای استفاده تلفنی، بلکه برای کاربردهای مختلف مانند تجارت الکترونیک، بانکداری الکترونیک، آموزش الکترونیک و سایر خدمات با کیفیت برتر مطرح می‌شود.

بنابراین بهتر بود وزارت ICT مشکل پهنای باند و مجوز لازم برای توسعه سیستم ارزش افزوده را از مراجع ذی‌صلاح دریافت می‌کرد و بعد اقدام به معرفی اپراتور سوم برای خدمات نسل سوم تلفن‌همراه می‌کرد.»

به گفته جلالی، ابزاری که امروزه به عنوان تلفن‌همراه در دست کاربران قرار دارد در حقیقت کامپیوتر همراه است که می‌تواند بسیاری از امور روزمره کاربران را انجام دهد که تنها یک عمل آن ارتباط صوتی یا تلفنی است، اما متاسفانه این موضوع در کشور ما جا نیفتاده است و بسیاری از مسوولان و قانون‌گذاران فکر می‌کنند تلفن‌همراه همان تلفن ثابت است که اینک همراه شده است.

در واقع این وضعیت به مشکل فرهنگی جامعه برمی‌گردد، چراکه اگر مسوولان کشور به مزیت تلفن‌همراه واقف باشند در اولین زمان ممکن نسبت به حل مشکل قانونی سیستم ارزش افزوده و سیستم‌های چندرسانه‌ای و تاثیر آن در اقتصاد ملی اقدام می‌کردند.

این پژوهشگر فن‌آوری اطلاعات در ادامه تصریح می‌کند که اپراتور سوم که به خاطر ارائه نسل سوم تلفن‌همراه قصد وارد شدن به بازار را دارد، تنها می‌تواند خدمات نسل‌های قبلی را به کاربران ارائه کند؛ چراکه دو اپراتور قبلی به دلیل نبود قانون و کاستی‌های زیرساختی موجود نتوانسته‌اند آن خدمات ویژه را به کاربران خود ارائه کنند.