صورتی در زیر دارد آنچه در بالاستی

مریم عسگری
جمع آوری اطلاعات و بررسی ویژگی‌های کالا از طریق سایت‌ها توسط خریداران از اقداماتی است که این روزها اکثر خریداران کالاهای مختلف از جمله لپ‌تاپ قبل از خرید به آن می‌پردازند.

دیگر گذشت آن زمان که خریداران به صرف پیشنهاد فروشنده کالایی را خریداری می‌کردند و چندان به منابع اطلاعاتی دسترسی نداشتند و اگر هم داشتند بیشتر به پیشنهاد فروشندگان بسنده می‌کردند.
شاید یکی از دلایل این تغییر در رفتار خریداران این باشد که سطح آگاهی آنها ارتقا یافته و این رشد کیفی‌ را شاید بتوان تا حدودی مدیون دسترسی راحت‌تر از قبل به اینترنت و سایت‌های اینترنتی دانست.
فعالان بازار معتقدند در شرایط فعلی خریداران لپ‌تاپ ابتدا در مورد کالایی که می‌خواهند خریداری کنند تحقیق و بررسی می‌کنند و پس از آن برای خرید اقدام می‌کنند. به این ترتیب نقش فروشندگان به عنوان یک مشاور فروش تا حدودی نسبت به قبل کمرنگ شده است.
اما نکته‌ای که اینجا مطرح است این است که گاه خریداران کالایی را انتخاب کرده و ویژگی‌های فنی آن را از طریق سایت‌های اینترنتی مورد بررسی قرار می‌دهند، ولی زمانی که برای خرید به بازار مراجعه می‌کنند متوجه می‌شوند کالای مورد نظر با قابلیت‌هایی متفاوت با آنچه در سایت‌ها ذکر شده در بازار موجود است. گاه نیز اتفاق می‌افتد که یک کالا با ویژگی‌های خاص خودش در بازار داخلی موجود است و نمونه‌ای با چنین ویژگی‌هایی در سایت‌ها وجود ندارد. به بیان ساده‌تر کانفیگ (ویژگی‌های فنی دستگاه)با آنچه شرکت مادر تولید کرده متفاوت است و اینجا بحث دستکاری در قابلیت کالاها مطرح می‌شود که البته فعالان بازار و نمایندگی‌های فروش دلایل خاصی برای توجیه این موضوع دارند.
از تغییر تا ارتقا
این روزها تغییر و دستکاری یا به قول فعالان بازار لپ‌تاپ ارتقای قابلیت‌های فنی لپ‌تاپ موضوعی است که بسیاری از خریداران این کالا با آن مواجه هستند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در مورد مدلی خاص تحقیق کرده باشید و درست زمانی که با جیب پر برای خرید اقدام می‌کنید متوجه شوید لپ‌تاپی با چنین قابلیت‌هایی در بازار وجود ندارد. در این صورت حتما این تصور برای شما هم پیش می‌آید که لپ‌تاپی که در بازار داخلی موجود است دستکاری شده است حتی اگر شرکت معتبری خدمات پس از فروش آن را ارائه دهد. تصور دیگری که به وجود می‌آید این است که ممکن است هنگام تغییر قابلیت‌های لپ‌تاپ از قطعات کارکرده یا دست دوم در لپ‌تاپ‌ها استفاده شود که فعالان بازار این موضوع را به شدت تکذیب می‌کنند.
فعالان بازار معتقدند تغییر قابلیت‌های لپ‌تاپ به هیچ وجه ناپسند نیست. بلکه نمایندگی‌های فروش بر اساس شناختی که از نیاز خریداران دارند قابلیت‌های فنی دستگاه را تغییر یا به قولی ارتقا می‌دهند که این تغییر بیشتر در مورد ‌هارد و رم رخ می‌دهد. برخی از واردکنندگان مطرح لپ‌تاپ هم مانند زیگورات ادعا می‌کنند شرکت‌های بزرگ واردکننده لپ‌تاپ، بر اساس شناخت نیازمندی‌های بازار داخلی سفارش تولید کالا با مشخصات خاص را به کمپانی‌های تولید کننده در چین و مالزی و سنگاپور می‌دهند و به همین دلیل ویژگی این لپ‌تاپ‌های خاص با آنچه در سایت‌ها اعلام شده است متفاوت است، اما نکته اینجا است که ما در تحریم هستیم و بروز چنین اتفاقی کمی‌ تعجب‌برانگیز است، ولی نمایندگی‌های فروش بر این موضوع اصرار دارند و می‌گویند به طرق خاصی عملیات ثبت سفارش و تغییر قابلیت‌ها را انجام می‌دهند و دردسرها را به جان می‌خرند، تنها به این علت که مشتری از کالای خریداری شده آن طور که می‌خواهد استفاده کند.
از تغییر تا سوء استفاده
به هر حال در بازار لپ‌تاپ کم نیستند مدل‌هایی که از لحاظ ویژگی‌های فنی با آنچه در سایت‌ها معرفی شده‌اند متفاوتند که اکثرا این تغییر در مورد رم و ‌هارد صورت می‌گیرد، اما برخی از فعالان بازار می‌گویند در برخی از مدل‌ها شاهد تغییر پردازنده هم هستیم که به این ترتیب کلیه ویژگی‌های لپ‌تاپ تغییر می‌کند.
محسنی یکی از فعالان بازار می‌گوید این که روی تغییر رم و ‌هارددیسک حساسیت نشان دهیم عجیب است، چون این موضوع در بازار ما عرف شده است، اما باید به دستکاری‌های دیگر توجه کنیم. دستکاری در پردازنده، شماره سریال، بایوس و... است که خریدار را فریب می‌دهد. بهنامی‌، یکی از فعالان بازار نیز معتقد است، در حال حاضر اکثر برندها نمونه‌های مختلفی با قابلیت‌های تغییر کرده در بازار دارند که در مورد سونی و دل این دستکاری در قابلیت‌ها محسوس‌تر است، چرا که این دو برند در بازار فروش خوبی دارند و دستکاری در قابلیت لپ‌تاپ‌های این دو برند برای فروشنده صرف دارد.
وی می‌گوید، ارتقای رم و‌ هارددیسک موضوع عجیبی نیست و اکثر شرکت‌ها این کار را برای مشتریان انجام می‌دهند، ولی موضوعی که مهم است تغییر cpu است که اصلا با تغییر این قطعه کل ویژگی‌های لپ‌تاپ تغییر می‌کند. بهنامی ‌می‌گوید، طی مدت اخیر برخی از افراد سودجو از طریق نرم‌افزارهای خاصی بایوس دستگاه را هم دستکاری می‌کنند و پردازنده را قوی‌تر نشان می‌دهند. مثلا یک پردازنده intel core 2 ghz را از طریق دستکاری بایوس intel core 2.6ghz نشان می‌دهند که این کار نوعی دزدی است. وی می‌گوید حتی برخی از افراد شماره سریال لپ‌تاپ را دستکاری کرده لپ‌تاپ مرجوعی را توسط یک شماره سریال ساختگی نو و اورجینال نشان می‌دهند. یکی دیگر از فعالان بازار هم می‌گوید، در حال حاضر اگر به سایت‌ها مراجعه کنید متوجه می‌شوید که شماره سریال تعداد زیادی از لپ‌تاپ‌های سونی را نمی‌توان در اینترنت چک کرد. این اتفاق در مورد برندهایی نظیر توشیبا و دل هم افتاده است.
برندهای زیر ذره بین
تغییر قابلیت در مورد اکثر برندهای لپ‌تاپ در بازار رخ می‌دهد، ولی براساس اعلام فعالان بازار این دستکاری و تغییر در مورد برندهایی نظیر سونی و دل، ایسر، لنوو، توشیبا و ... محسوس‌تر از برندهایی نظیر اچ پی ، فوجیتسو، زیمنس و ... است. برخی از فعالان بازار می‌گویند اصلا لپ‌تاپ‌هایی که توسط شرکت سازگار ارقام به بازار عرضه می‌شوند به کلی با آنچه در سایت‌ها معرفی شده‌اند متفاوت است.
در این رابطه سعادتخواه، یکی از مسوولان بخش فنی شرکت سازگار ارقام می‌گوید، این ادعا صحت ندارد و ممکن است در مورد لپ‌تاپ‌های ایسر با تغییر قابلیت‌ها آن هم در حد رم و‌هارددیسک مواجه باشیم، ولی در مورد لپ‌تاپ‌های لنوو به ویژه سری
think pad این موضوع رخ نمی‌دهد؛ چرا که مادربوردهای لپ‌تاپ‌های سری مذکور دارای کد ویژه‌ای هستند که در صورت تغییر lan مادربورد کار نمی‌کند و اصلا سیستم بالا نمی‌آید. وی افزود: سازگار براساس خواسته مشتری رم و‌ هارددیسک دستگاه را ارتقا می‌دهد، ولی به هیچ عنوان پردازنده دستگاه را تغییر نمی‌دهند.
امیدی، مدیر فروش شرکت زیگورات هم در مورد تغییر قابلیت‌های لپ‌تاپ‌های دل می‌گوید، ما منکر این موضوع نیستیم که قابلیت‌های برخی از دستگاه‌های ما با آنچه در سایت‌ها ذکر شده همخوانی ندارد، ولی این موضوع به این دلیل است که ما امکان ثبت سفارش دستگاه را با ویژگی‌های خاص به شرکت دل داریم.
وی در پاسخ به این سوال که شما چگونه با توجه به تحریم لپ‌تاپ‌های این برند در بازار این کار را می‌کنید گفت: شرکت دل نمایندگی‌هایی در سایر کشورها دارد که این نمایندگی‌ها قادر به تغییر قابلیت‌های دستگاه هستند که ما این دستگاه‌ها را از این طریق خریداری می‌کنیم. وی افزود: اکثر این تغییرات هم در مورد رم و ‌هارددیسک است و معمولا پردازنده تغییر نمی‌کند. ایران رهجو، عرضه‌کننده لپ‌تاپ‌های سونی هم در این مورد می‌گوید، معمولا تغییر قابلیت‌های لپ‌تاپ‌های سونی مربوط به لپ‌تاپ‌هایی با ورژن آمریکایی است و لپ‌تاپ‌هایی که توسط ایران رهجو به بازار عرضه می‌شود بدون هیچ تغییری در قابلیت‌ها در بازار موجود است.
زمانی برای تغییر
اگر چه فعالان بازار و نمایندگی‌های فروش بر این باورند دستکاری در قابلیت‌های لپ‌تاپ به منظور ارتقای دستگاه است، اما گروهی معتقدند در این زمینه سودجویی‌هایی هم می‌شود.
به عنوان مثال زمانی که یک مدل در بازار موجود نیست با تغییر پردازنده و رم و ‌هارددیسک، حتی مدل دستگاه را تغییر می‌دهند و دستگاه را به عنوان یک نمونه کمیاب در بازار با قیمت بالا به فروش می‌رسند. نمونه بارزش مدل cw۱-nfx از لپ‌تاپ‌های سونی است که مدتی در بازار کمیاب بود و تنها تفاوتش با مدل cw۱-mfx در نوع پردازنده آن بود. به این ترتیب برخی از فعالان بازار با دستکاری در پردازنده مدل cw۱-mfx آن را به اسم cw۱-nfx و با قیمت بالاتر به فروش می‌رسانند.
بهنامی‌ یکی از فعالان بازار می‌گوید، معمولا دستکاری در قابلیت دستگاه‌ها زمانی بیشتر رخ می‌دهد که یا مدل‌های خاصی در بازار وجود نداشته باشد و تقاضا برای آن مدل‌ها هم زیاد باشد یا زمانی که بازار در دوران رکود به سر برد و برخی از افراد با چنین دستکاری‌هایی قیمت‌ها را کاهش دهند تا جذب مشتری کنند.
هزینه‌های تغییر
طی مدت اخیر که قیمت رم تا حدود زیادی افزایش یافته است هزینه ارتقای قابلیت‌های لپ‌تاپ هم افزایش یافته است. براساس اعلام فعالان اکثر نمایندگی‌های فروش، این شرکت‌ها خود مسوولیت تامین رم و ‌هارددیسک را به عهده می‌گیرند و بابت این اقدام از افرادی که کارت گارانتی شرکت را داشته باشند هزینه‌ای جز مبلغ قطع دریافت نمی‌کنند.
اما ایران رهجو وظیفه تامین قطعه را به عهده نمی‌گیرد و می‌گوید، از آنجا که اکثر مشتریان ما برای ارتقای رم مراجعه می‌کنند ما نمی‌توانیم تامین این قطعه را به عهده بگیریم، ولی نصب آن را انجام می‌دهیم و در صورتی که رم توسط خود فرد نصب شود دستگاه از گارانتی خارج می‌شود. بر اساس اعلام فعالان بازار، هزینه ارتقای رم بسته به ظرفیت‌های مختلف بین ۲۵ تا ۶۰ هزار تومان متغیر است و هزینه ارتقای ‌هارددیسک نیز بسته به ظرفیت‌های مختلف بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است.