بحران اقتصادی جهان به تدریج کمرنگ شده است و اولین نشانه‌های بهبود با آغاز سال جدید میلادی در بسیاری از کشورهای سرتاسر جهان پدیدار شده‌اند.

در این میان، اما کشورهای در حال توسعه به مدد رشد خوب تولید ناخالص ملی خود در سال ۲۰۰۹ توانستند زودتر روند بهبود را آغاز کنند. فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات، اما سهم قابل توجهی را در این روند بهبود داشته‌اند. کاربرد مهم ICT به عنوان یک عنصر زیرساختی برای صنایع دیگر و تولید انبوه، نقش موثری در ادامه روند بهبود شرایط اقتصادی کشورها دارد.
درست به همین دلیل هم مجمع جهانی اقتصاد طبق روال هر ساله‌اش گزارشی سالانه از میزان آمادگی کشورهای مختلف در زمینه ICT منتشر کرده است. این گزارش در واقع وضعیت ICT در 133 کشور مختلف جهان و تاثیر کاربردهای مختلف آن را در صنایع و به طور کلی اقتصاد آن‌ها بررسی کرده است.
به این ترتیب مجمع جهانی اقتصاد نهمین گزارش خود را در زمینه آمادگی ICT کشورها منتشر کرده است و در آن به طور ویژه به بررسی شاخص آمادگی شبکه‌ای یا NRI در این کشورها پرداخته است. این شاخص در حقیقت از ترکیب ۶۸ متغیر متفاوت، اما مرتبط در زمینه ICT تشکیل شده است.
ICT و اقتصاد
در حقیقت فناوری ارتباطات و اطلاعات علاوه بر کمک به بهبود شرایط اقتصادی کشورها، می‌تواند نقش کلیدی در رشد اجتماعی هم در خود زمینه ICT و هم در زمینه زیرساختی برای صنایع دیگر داشته باشد. به عقیده بسیاری از کارشناسان شاید حتی کمترین تاثیر کاربرد تکنولوژی در صنایع مختلف، کاهش مصرف انرژی و بهینه‌سازی آن است که در شرایط فعلی و بحران انرژی پیش روی جهان، می‌تواند در طولانی مدت بسیار قابل توجه باشد.
صرف‌نظر از تمام این کاربردها، ICT حالا دیگر تحول بزرگی در زندگی روزمره افراد ایجاد کرده است و از طریق کاربردهایی مانند web 2.0
و تلفن همراه کانال‌های ارتباطی موثرتری را برای تعاملات اجتماعی بیشتر و بهتر در اختیار آن‌ها قرار داده است. به این ترتیب فناوری‌های جدید به تدریج مدل زندگی افراد را تغییر داده و حتی استراتژی‌های اقتصادی و سیاسی دولت‌ها را هم تحت تاثیر قرار می‌دهند. تا آنجا که کشورهایی مانند چین و هند که سال میلادی جدید را با بهبود سریع شرایط اقتصادی‌شان آغاز کردند، در سال ۲۰۰۹ رشد قابل توجهی را در زمینه ICT تجربه کرده بودند. درست به همین دلیل هم در گزارش امسال مجمع جهانی اقتصاد چهار کشور اسپانیا، ایرلند، تونس و چین به عنوان نمونه‌هایی از کشورهای موفق در زمینه ICT که به خوبی از این فناوری‌ها برای رشد اقتصادی‌شان بهره‌برداری کرده‌اند، انتخاب و معرفی شده‌اند.
آمادگی شبکه‌ای
این روزها زندگی روزمره افراد آنقدر وابسته به تکنولوژی و کاربری‌های مختلف آن شده است که حالا ICT به عاملی مهم برای رشد یک کشور در زمینه‌های متفاوت تبدیل شده است.
اگر در سال‌های گذشته میزان دسترسی به سخت‌افزارهایی مانند کامپیوترهای شخصی یا تلفن همراه به عنوان عاملی مهم در این مورد به حساب می‌آمد، اما حالا با گسترش اینترنت و راه‌های دسترسی به آن، آمادگی کشورها از نظر میزان استفاده و دسترسی به شبکه جهانی به شاخصی تعیین‌کننده برای بررسی میزان رشد کشورهای در این زمینه تبدیل شده است.
این روزها دیگر رقابت کشورها در زمینه ICT آنقدر نزدیک شده که اقتصاد آ‌ن‌ها را تا حد زیادی به آن وابسته کرده است. حالا دیگر در اختیار داشتن علم مدیریت اقتصاد بر اساس شاخص‌های مهم و به روز دنیا مانند تکنولوژی به عنوان یک عامل برتری برای کشورها محسوب می‌شود.
در واقع بسیاری از تحلیلگران اقتصادی بهبود شرایط اقتصادی کشورها در آغاز سال 2010 را نتیجه تعامل کشورها، قدرت‌های اقتصادی بزرگ دنیا و استفاده از تجربه کشورهای موفق می‌دانند که این تعامل به دنبال افزایش راه‌های ارتباطی همراه با گسترش تکنولوژی‌های نوین اتفاق افتاده است.
شاید بهترین نمونه در این مورد افزایش نرخ بیکاری و در مقابل کاهش میزان اعتماد مصرف‌کنندگان باشد که بخش ICT توانسته است در این مورد فعالیت موثری داشته باشد.
بر اساس تحقیقات و آمار مختلف با وجود آنکه بعضی از بخش‌های زیرمجموعه ICT مانند صنعت تولید قطعات نیمه‌رسانا کاهش جدی میزان تقاضا را در بازار تجربه کرده و رشد منفی داشته‌اند، اما به طور کلی صنعت ICT در سطح جهان روند بهبود اقتصادی را خیلی زودتر از صنایع دیگر آغاز کرده است.
افزایش میزان استفاده از موبایل‌های هوشمند مانند محصولاتی که به تازگی دو شرکت بزرگ Apple و Google به بازار عرضه کرده‌اند، مقدمه‌ای برای ایجاد نرم‌افزارهای کاربردی متنوعی شده است که به تدریج زندگی روزانه میلیون‌ها کاربر خودشان را متحول کرده‌اند. این در حالی است که ۴ میلیارد کاربر موبایل در سرتاسر جهان خودش نشانه‌ای از جهانی مرتبط است.
با تمام این اوصاف است که حالا کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که شاخص NRI یا آمادگی شبکه‌ای می‌تواند به خوبی تمام این موارد را در بر بگیرد. درست به همین دلیل هم هست که مجمع جهانی اقتصاد امسال کشورهای مختلف دنیا را بر این اساس دسته‌بندی و ارزیابی کرده است. کارشناسان اما 68 متغیر مختلف را برای شکل‌گیری این شاخص تعیین کرده و هر کدام از آن‌ها را مورد بررسی قرار داده‌اند که از این میان مهم‌ترین آن‌ها محیط زندگی به عنوان عاملی موثر در آمادگی شبکه‌ای، حضور سرمایه‌گذاران بزرگ و معتبر، وجود ابزار و البته زیرساخت‌های مناسب و کافی برای ارتباط کابران در سرتاسر دنیا هستند.
اروپایی‌ها همچنان در صدر
در نهایت بررسی‌های انجام شده روی 133 کشور جهان به یک فهرست بلند از آن‌ها به ترتیب میزان آمادگی شبکه‌ای ختم شده است.
بیشترین کشورهای با آمادگی شبکه‌ای بیشتر در این جدول مربوط به اروپا است. به این ترتیب کشور سوئد با امتیاز ۶۵/۵ به عنوان شبکه‌ای‌ترین کشور جهان در بالای این جدول قرار دارد. این کشور که سال گذشته در جایگاه دوم قرار داشت حالا با یک پله جهش توانسته به جایگاه اول برسد. بعد از سوئد، سنگاپور به عنوان اولین کشور آسیایی و دومین کشور جهان قرار گرفته است. این کشور هم سال گذشته در جایگاه چهارم قرار داشت. به این ترتیب کشورهای دانمارک، سوئیس، ایالات متحده آمریکا، فنلاند، کانادا، هنگ‌کنگ، هلند و نروژ به ترتیب در رتبه‌های سوم تا دهم این جدول قرار گرفته‌اند.
در این جدول بزرگ بعضی کشورها غایب هستند که این خودش می‌تواند اخطاری بزرگ برای آن‌ها به حساب بیاید؛ اخطاری برای عقب ماندن از روند سریع رشد تکنولوژی و به دنبال آن صنایع و اقتصاد در جهان، در حالی که هیچ اثری از ایران در این جدول نیست اما نام کشورهای همسایه هر چند کوچک و نه چندان غنی از نظر منابع مختلف، در ردیف‌های متفاوت آن به چشم می‌خورند.
از میان کشورهای منطقه خاورمیانه امارات متحده عربی بالاترین رتبه را در اختیار دارد. این کشور با امتیاز ۸۵/۴ در جایگاه ۲۳ این جدول قرار گرفته است. بعد از امارات به ترتیب کشورهای قطر، بحرین، عمان، آذربایجان، ترکیه، کویت، پاکستان، ارمنستان و تاجیکستان در جایگاه‌های ۲۹، ۳۰، ۵۰، ۶۴، ۶۹، ۷۶، ۸۷، ۱۰۰ و ۱۰۹ قرار گرفته‌اند.
در مقابل کشورهایی مانند چاد، زیمبابوه و بولیوی سه کشور آخر این جدول هستند. با تمام این‌ها اما انگار هنوز کشورهایی در جهان وجود دارند که با روند رشد تکنولوژی همراه نشده و نتوانسته‌اند تعاملات جدیدی را از این طریق تجربه کنند.