بیم و امید بی‌پایان در صنعت جهانی IT

ندا لهردی

هیچ وقت هیچ چیز آن‌طور که به نظر می‌رسد، نیست. این موضوع بارها و بارها به همه ما ثابت شده است، با این حال اما گاهی اخبار خوب می‌توانند خیلی راحت ما را به رویدادی مثبت در آینده امیدوار کنند. این درست همان اتفاقی است که این روزها در صنعت جهانی فناوری اطلاعات افتاده است. با شدیدتر شدن بحران و رکود اقتصادی در ماه‌های اخیر، کارشناسان و تحلیل‌گران بازار محصولات IT از وجود نشانه‌های خوب برای بهبود اوضاع اقتصادی در این صنعت خبر دادند. این پیش‌بینی‌ها به تدریج آنقدر قوت گرفتند که حتی به آنجا رسیدند که بسیاری از موسسات معتبر و شناخته شده تحقیقات بازار IT اعلام کردند که رکود اقتصادی تا پایان سال ۲۰۰۹ از صنعت IT رخت برمی‌بندد و از بین می‌رود. گواه این ادعاها هم در آمارها و گزارشات منتشر شده از طرف شرکت‌های مختلف و بزرگ این صنعت بود که نشان از رشد سود یا درآمد آنها داشتند. با این همه، اما انگار باید کمی دقیق‌تر بود و چندان هم به این آمارها خوش‌بین نشد. این درست همان چیزی است که تحلیل‌گران نشریه معتبر اکونومیست آن را متذکر شده‌اند و اعلام کرده‌اند که این خوش‌بینی به بهبود اوضاع دیگر کمی افراطی شده است.

آمارهای شگفت‌انگیز و امیدوار‌کننده

شرکت‌های بزرگ و فعال صنعت IT معمولا تاثیرگذارترین عناصر در تعیین وضعیت این صنعت هم هستند. درست به همین دلیل هم هست که گزارشات آماری منتشر شده از طرف این شرکت‌ها در بسیاری از موارد مبنای پیش‌بینی‌ها قرار می‌گیرد.

در این میان سه شرکت IBM، Intel و Google شاید سه نماینده با اهمیت از این صنعت باشند که جدیدترین آمار آنها از رشد سود فصلی‌شان نشان از افزایش چشمگیر درآمد آنها دارد. به این ترتیب IBM در ماه جولای گذشته اعلام کرد که سود این شرکت از فروش هر سهمش در بازار بورس در این ماه تا ۵۰ سنت نسبت به آخرین تخمین‌ها افزایش داشته است و به ۷/۹ دلار برای هر سهم می‌رسد. به این ترتیب کارشناسان پیش‌بینی کردند که درآمد این شرکت تا پایان فصل سوم سال ۲۰۰۹ به ۴/۲۳‌میلیارد دلار برسد. این در حالی است که درآمد این شرکت در فصل سوم سال ۲۰۰۸ برابر ۳/۲۵‌میلیارد دلار بوده است.

بزرگ‌ترین تولیدکننده قطعات نیمه رسانای جهان هم اگرچه با پیش‌بینی کارشناسان به داشتن درآمد و فروش مناسب خود به خاطر بازار داغ و پرطرفدار نت‌بوک‌ها امیدوار است تا از این بحران به راحتی عبور کند، اما گویا آمار نشان از کاهش ۸/۷‌درصدی سود این شرکت در فصل سوم امسال داشته است. با این همه اما گویا مسوولان این شرکت همچنان به عملکرد مناسب شرکتشان در این اوضاع امیدوارند تا جایی که «پاول اوتلینی»، مدیرعامل Intel در این مورد گفته است: «سرعت حرکت در این شرایط اقتصادی به علاوه محصولات با کیفیت و رقابتی ما، اعتماد به نفس لازم برای ادامه تجارت را به ما می‌دهد.»

غول جست‌وجوی اینترنتی دنیا یعنی Google هم با پایان فصل سوم امسال اعلام کرد که سود این شرکت در این فصل با افزایش ۲۷‌درصدی همراه بوده است. به این ترتیب درآمد Google با کمک آگهی‌های اینترنتی متنی و خدمات پر طرفدار اینترنتی‌اش در این فصل با افزایش ۷‌درصدی نسبت به همین زمان در سال ۲۰۰۸ به ۹۴/۵‌میلیارد دلار رسیده است. به گفته مسوولان این شرکت، صفحات جست‌وجو و Gmail این شرکت ۶۷‌درصد از درآمد آن را در اختیار دارند و ۳۰‌درصد از این درآمد هم از آگهی‌های این شرکت در سایت‌های دیگر تامین می‌شود. با این همه، اما قیمت سهام این شرکت برای هر سهم با افزایش ۱۲ دلاری به ۵۴۲ دلار در فصل سوم سال ۲۰۰۹ رسیده است.

از طرف دیگر شرکت بزرگ Apple هم اعلام کرد که در فصل سوم امسال بهترین عملکرد فصلی‌اش تا حالا را تجربه کرده است. بر اساس اعلام این شرکت درآمد و سود فصلی Apple در فصل سوم سال ۲۰۰۹ به ترتیب با افزایش ۱۲ و ۱۵‌درصدی همراه بوده است که این اتفاق به دنبال رشد چشمگیر تقاضای کاربران برای خرید گوشی موبایل iPhone و کامپیوترهای شخصی مکینتاش این شرکت روی داده است. با این اوصاف درآمد این شرکت در این فصل به ۳۴/۸‌میلیارد دلار رسیده، در حالی که پیش‌بینی کارشناسان برای این رقم برابر ۲/۸‌میلیارد دلار بوده است. درآمد خالص Apple در این فصل هم برابر ۲۳/۱‌میلیارد دلار بوده که این رقم برابر سود ۳۵/۱ دلاری برای هر سهم این شرکت است.

حتی Yahoo هم در این فصل اخبار خوبی را منتشر کرد. به این ترتیب Yahoo اعلام کرد که درآمد این شرکت در فصل سوم سال ۲۰۰۹ با سودی برابر ۱۳ سنت برای هر سهم در بازار بورس به ۱۸۶‌میلیون دلار رسیده است. این در حالی است که در فصل سوم سال ۲۰۰۸ درآمد فصلی این شرکت با سود ۴ سنتی برای فروش هر سهم به ۵۴‌میلیون دلار رسیده بود. این در حالی است که این شرکت در یک سال گذشته بیش از ۲۰۰۰ نفر از کارمندانش را اخراج کرده است.

البته به عقیده اغلب کارشناسان، حجم زیادی از این افزایش سود و درآمد برای شرکت‌های IT در فصل سوم به دنبال افزایش میزان سرمایه‌گذاری‌های مشارکتی در ایالات‌متحده در این بخش بوده است. از طرفی بعضی از این تحلیل‌های خوشبینانه برای بهبود سریع وضع اقتصادی در این صنعت به خاطر معرفی سیستم‌عامل جدید Microsoft یعنی ویندوز ۷ است که انتظار می‌رود تقاضای بازار برای خرید کامپیوترهای شخصی و محصولات مرتبط با آن را افزایش بدهد.

با این وجود کارشناسان اعلام کرده‌اند که چشم‌انداز شرکت‌های IT در کشورهای دیگر حتی بهتر هم هست تا جایی که جدیدترین گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی سازمان ملل (OECD) نشان می‌دهد که نشانه‌های بهبود در بازار IT کشورهای دیگر به خصوص کشورهای آسیایی از ماه آگوست کاملا مشهود است. براین اساس بازار کشورهایی مانند کره جنوبی و تایلند که در زمینه سخت‌افزار فعالیت می‌کنند، در بحران اقتصادی اخیر حتی با کاهش درآمد ۴۰‌درصدی مواجه شدند، اما حالا اوضاع بهتری پیدا کرده و موجودی اجناس بازارشان به انتها رسیده است تا جایی که حالا روند تولید در این بازارها جان دوباره گرفته است. مجموع این اخبار خوب و خوشبینانه باعث شد تا یک بار دیگر موتور بازار جهانی IT به کار بیفتد تا آنجا که حتی کارشناسان از آن به عنوان ناجی اقتصاد جهانی نام ببرند.

آمارهای واقعی و نه چندان خوشبینانه

در این میان برای بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران این سوال مطرح شد که آیا واقعا اوضاع همین قدر که به نظر می‌رسد خوب و امیدوار‌کننده است یا خیر. به این ترتیب بود که بررسی گزارش‌ها و آمارهای منتشر شده از سوی موسسات تحقیقاتی معتبری مانند Forrester و Gartner جواب این سوال را روشن کرد. این گزارش‌ها نشان می‌دادند که رکود اقتصادی در صنعت IT تا پایان سال ۲۰۰۹ طول می‌کشد، ولی تقاضا در بازار آن در سال ۲۰۱۰ تا دو برابر افزایش پیدا می‌کند. جالب آنکه هر دو این موسسات درباره زمان بهبود اوضاع اقتصادی در این صنعت اتفاق نظر داشته و تنها در مورد شدت و میزان رکود در بازار جهانی IT اختلاف نظر داشتند. به این ترتیب بود که Forrester در اواخر ماه سپتامبر اعلام کرد، میزان خرید در بازار جهانی محصولات IT تا پایان سال میلادی ۲۰۰۹ با کاهش ۴/۱۱‌درصدی مواجه خواهد بود و به درآمد ۵/۱‌تریلیون دلاری منتهی می‌شود، اما همین میزان در سال ۲۰۱۰ با رشد ۹/۴‌درصدی همراه می‌شود. در مقابل اما Gartner اعلام کرد که میزان این درآمد برابر ۳/۳‌تریلیون دلار خواهد بود و این میزان در سال ۲۰۰۹ با کاهش ۲/۵‌درصدی و در سال ۲۰۱۰ با رشد ۳/۳‌درصدی همراه می‌شود.

این آمار متناقض در واقع نشان می‌دهد که نباید تنها به آمار منتشر شده از افزایش سود و درآمد فصلی یک یا چند شرکت هرچند بزرگ امیدوار بود و بهتر است همچنان در این مورد محافظه‌کارانه‌تر برخورد کرد تا تصمیم‌گیری نادرستی انجام نشود. با این همه، اما شاید باید تا پایان سال و اعلام نتایج فروش فصل تعطیلات هم منتظر ماند و در آن زمان پیش‌بینی دقیق را انجام داد.