پایان امپراتوری بیل گیتس

در ماهی که گذشت میکروسافت سیستم عامل Windows ۷ را به بازار فرستاد و نخستین حلقه زنجیره کارهای منتهی به بازنشستگی‌اش را تکمیل کرد.

معمولا اعلام ارائه یک سیستم عامل جدید از سوی این شرکت، با موجی از امیدها و هیجانات هواداران مواجه می‌شد، ولی بیشتر کاربران فقط به فکر جابه‌جایی Windows vista هستند. محصولی که یک فاجعه بزرگ در جهان تکنولوژی میکروسافتی محسوب می‌شود. ویستا در واقع غزل خداحافظی میکروسافت در دهه جاری بود. دهه‌ای که «بیل گیتس بنیانگذار» در کناری ایستاده و سکان هدایت در دستان بالمر است.

ده سال پیش وقتی که بیل گیتس، مدیر عامل سابق این شرکت، آشکارا از تصمیم خود برای کناره‌گیری از قرار گرفتن در بالاترین جایگاه تصمیم‌سازی گفت، استیو بالمر را به عنوان جانشین آتی خود معرفی کرد.

آن زمان میکروسافت پر معناترین و پرقدرت‌ترین شرکت تکنولوژیک دنیا و بزرگ‌ترین قدرت تخریبی بود که دوست و دشمن را یکسان از بین می‌برد. همچنین صاحب امتیاز سیستم عاملی بود که تقریبا برابر بود با امتیاز چاپ دلار.

اما حالا به جای اینکه این شرکت کابوس رقبا باشد، به یک جوک کوچک تبدیل شده. بله! هنوز سیستم عامل ویندوز روی ۹۰‌درصد کامپیوترها در حال اجراست و مجموعه Office روی بیشتر میزهای‌کار جولان می‌دهد، ولی آنها آوردگاه‌های قدیمی رقابت است. در معرکه‌های جدید میکروسافت نه با قدرت بلکه با تلوتلو پیش می‌رود. کمپانی Apple محصول خود iPod را ارائه کرده است و بازار خوبی برای iTunes و iPhone دست و پا کرده است.

گوگل در جست‌وجوی اینترنتی کاملا چیره شده و سرویس پست الکترونیکی Gmail را که به صورت کاملا مستدل بهترین است، ایجاد کرده و اندک اندک به یک تهدید در بازار موبایل تبدیل می‌شود. آمازون تا غلبه در بازار خرده فروشی آن‌لاین، راه اندکی در پیش دارد و پیشروی بزرگی را در «محاسبه ابری» برنامه‌ریزی کرده است. این تکنولوژی از توان و قابلیت ذخیره دیگر کامپیوترها برای افزایش کارآیی و سرعت، بهره می‌گیرد- همچنین e-reader خود را عرضه کرده است.

جواب میکروسافت به تمامی اینها پخش کننده موسیقی Zune است که در این کارزار یک ترقه بی‌اثر به شمار می‌آید. یا یک موتور جست‌وجوی بزرگ که البته موتور خوبی است، ولی نمی‌توان با آن بر گوگل پیشی گرفت و سیستم عامل Windows mobile نرم‌افزاری برای گوشی‌های هوشمند که نتوانست بر دیگران توفق چندانی پیدا کند و نهایتا Azure، یک سیستم «محاسبه ابری» که سال آینده خواهد آمد یعنی چهار سال پس از نمونه آمازونی‌اش.

تمام این اتفاقات چگونه اتفاق افتاد؟ چطور میکروسافت گذاشت ده‌ها بیلیون دلار از سود و صدها میلیون از سرمایه موجود در بازار از میان انگشتانش لیز بخورد. علت‌های زیادی را می‌توان شمرد، ولی ریشه علت‌های اصلی در ژانویه ۲۰۰۰ است. درست زمانی که بیل گیتس از سمت خود به عنوان مدیر عامل کناره گرفت و در واقع ناخواسته شرکت را به جهنمی از سقوط هدایت کرد.

به اعتقاد بسیاری، بالمر دارای هوش افسانه‌ای و اشتیاق شدید برای رقابت در بازار است، ولی هرچه که هست، او «بیل گیتس» نیست. گیتس می‌تواند در زمینه نرم‌افزار به ظرافت یک رقاص باله حرکت و برنامه‌ریزی کند و تکنولوژی را دقیقا زمانی که باید، کاملا درک کند. در حالی که بالمر یک بازرگان عالی است. برای اعتبار بالمر کافی است ذکر شود که در دهه سکان‌بانی او منافع میکروسافت تقریبا از ۲۳میلیون به ۵۸میلیون رسید. شرکت به فروش نرم‌افزارهای enterprise به صورت گسترده اقدام کرد و همچنین در مقوله بازی‌های ویدئویی با Xbox player منحصر به فردش، عالی عمل کرد.

با این حال مشکل اصلی در به کارگیری افراد غیر آشنا با تکنولوژی در شرکت‌های مبتنی بر تکنولوژی این است که آنها نقطه کور دارند. گیتس خیلی سریع فهمید که بحث مرورگرهای اینترنت، نمایشی را در پرده‌های بعدی برای ویندوز در نظر گرفته است و سریع به سمت Netscape لشگر کشید و آن را با خاک یکسان کرد. در آن روزها شرکت هنوز به اندازه کافی چست و چابک بود که با یک تدبیر سریع روی پاشنه بچرخد و رقیب را به موقع به خاک بنشاند، ولی حالا با بوروکراسی بزرگش سلانه سلانه گام برمی‌دارد.

بدتر از آن این است که هرچقدر میکروسافت پیر، آهسته‌تر می‌شود، دنیا تندتر گام برمی‌دارد. شرکت‌های نوین اینترنتی سرمایه کمتری برای آغاز به کار می‌خواهند و سریع‌تر اوج می‌گیرند. گوگل آنقدر بزرگ و آنچنان سریع شده که میکروسافت دیگر داستانش را نمی‌فهمد. گوگل دیگر دست یافتنی نیست. در مورد Apple هم تمام ماجرا iPod نیست. بازار iTunes مبتنی بر وب است، البته اگر میکروسافت می‌خواست می‌توانست بازارهای معتبر خوبی در این زمینه بسازد، ولی حالا دیگر Apple این بازار را سه قفل کرده است.

در همین اثنا میکروسافت با یک مانع روبه‌رو شد؛ Windows vista و مهندسین این شرکت سه سال برای Undo کردن اشتباه قبلی وقت صرف کردند. این از دست دادن زمان واقعا یک فاجعه است. درست در حالی که مهندسین این شرکت در حال جبران خطای قبلی بودند نهال نوع جدیدی از شرکت‌های اینترنتی تناور شد.

Face book و Twitter در رسانه‌های اجتماعی و Hulu و YouTube (به مالکیت گوگل) در ویدئوهای آن‌لاین ریشه گرفتند و این ماجرا ادامه دارد.

با این تفاسیر درمی‌یابیم که چرا سهام میکروسافت در دوران ۱۰‌ساله حکمرانی بالمر از حدود ۵۵دلار به ۲۹دلار سقوط کرده است، در حالی که سهام Apple حدود ۷۰۰درصد و سهام گوگل نزدیک به ۴۰۰درصد از سال ۲۰۰۴ تاکنون رشد داشته است. کاملا واضح است که با روند پیش رو دهه آینده را دهه مرگ این غول باید دانست.