نسل بعدی کاربران تلفن همراه در راهند

علی شمیرانی

بازار تولید، عرضه و کاربری تلفن همراه گذشته از رشد قابل پیش‌بینی بر اساس تحقیقات و برآوردهای واحدهای تحقیقاتی شرکت‌های تولید کنند تلفن همراه، طی سال‌های اخیر با یک شوک جدید و نه چندان قابل تخمین مواجه شده است.

این شوک جدید به لطف رشد و فراگیری بزرگترین پدیده حال حاضر در زندگی انسان‌های کره خاکی، یعنی «اینترنت» حاصل شد. بازار رو به رشد کاربری تلفن همراه اگرچه روند صعودی پرشتاب و غیرقابل بازگشت خود را طی می‌کرد، اما گردانندگان و پیشگامان این بازار با شناخت به موقع فرصت‌های به وجود آمده از طریق اینترنت، تلاش و استراتژی‌های خود را بر مبنای نزدیک کردن و گره زدن این ابزار ارتباطی با اینترنت گذاشتند.

یکی از مدیران یک شرکت سازنده تلفن همراه در نشستی با شعار «با هم رشد کنیم» که هفته گذشته در شهر ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی و با حضور نمایندگان رسانه‌های ۱۶ کشور از منطقه خاورمیانه و آفریقا برگزار شد، در لا‌به‌لای سخنان خود به نکته ظریفی در این خصوص اشاره کرد.

وی گفت: تصور کنید که از این پس برای دسترسی به اینترنت دیگر به کامپیوترهای بزرگ، انواع اتصالات سیمی، برق و برخی دیگر از ابزارها نیاز نداشته باشید. تصور کنید که این تلفن همراه شما است که شما را از خرید کامپیوتر و سایر تجهیزات جانبی بی‌نیاز کرده و در عین حال ارتباط شما را با اینترنت و رفع نیازهای شما فراهم می‌کند!

آمارو اعداد بی‌سابقه

زبان آمار همواره ابزار مناسبی برای ارائه یک تصویر بزرگ و جامع از آنچه در دنیای ما می‌گذرد محسوب می‌شود. لذا مروری بر آمار ارائه شده از سوی شرکت‌های بزرگ تحقیقاتی و غول گوشی ساز جهان به سهولت فهم موضوع کمک شایانی می‌کند.

بر اساس آمار تعداد کاربران تلفن همراه در پایان سال ۲۰۰۷ به ۳‌میلیارد نفر رسید که پیش‌بینی می‌شود این تعداد با افزایش یک‌میلیاردی به ۴‌میلیارد کاربر در سال ۲۰۰۹ می‌رسد.

میزان استفاده از دوربین در تلفن همراه با رشد شتابنده‌ای مواجه است به نحوی که نوکیا به تنهایی ۲۰۰‌میلیون گوشی دوربین دار در سال ۲۰۰۷ فروخت. همچنین نتایج برآوردهای شرکت تحقیقاتی لیرا ریسرچ نشان می‌دهد میزان عرضه گوشی‌های دوربین‌دار به بازار تا سال ۲۰۱۱ به یک‌میلیارد گوشی در سال می‌رسد.

در سال ۲۰۰۵ - ۲۰۰۴ و بر اساس آمار منتشره از سوی اتحادیه جهانی مخابرات تعداد کاربران اینترنت با رشدی ۳۰‌درصدی مواجه شد و این در حالی بود که در همان مقطع و بر اساس آمار همان مرجع تعداد کاربران اینترنت در قاره سیاه با رشد جهشی ۵۲‌درصد مواجه بود!

و بالاخره این که آیا می‌دانستید که بر اساس نتایج تحقیقات «آینده پیام‌رسانی از طریق موبایل» که در سال گذشته انجام شده میزان ارسال پیام کوتاه (SMS) در سال ۲۰۱۲ به چه میزان در سال خواهد رسید؟ حدس بزنید، ولی قبل از این که حدس بزنید، به شما اطمینان می‌دهم که اشتباه خواهید کرد. چرا که با رویه فعلی و رشد عجیب ابزارهای ارتباطی و تنیدگی هر چه بیشتر آنها با زندگی روزمره ما باید با واحدهای جدید شمارش مواجه شویم. به جرات باید گفت‌میلیون و‌میلیارد اعداد کوچکی در خدمات مرتبط با دنیای ارتباطات محسوب می‌شود.

به اصل آمار برگردیم بر اساس نتایج تحقیقات مذکور‌ترافیک ارسال SMS در سال ۲۰۱۲ به عدد باورنکردنی ۷/۳‌ تریلیون خواهد رسید!

آیا این آمار تصویر روشنی از جهتی که دنیای ارتباطات و فناوری اطلاعات در پیش گرفته در ذهنتان‌ترسیم کرد؟

غول وارد می‌شود

این آمار که تنها بخشی از آینده، تعداد و مسیر کاربران اینترنت و تلفن همراه در جهان بود، هر کسی را برای سرمایه‌گذاری، ورود و برداشتن گامی‌ هر چند کوچک در این بازار بی‌انتها به فکر وا می‌دارد.

اما این آمار در نظر نخستین‌ها و شرکت‌های پیشگام در عرصه تولید تلفن همراه فقط یک سری اعداد برای تلاش جهت افزایش خط تولید و محصول نیست. این آمار به معنای شناخت نیازهای موج جدید کاربران، تلاش برای پاسخ به این نیازها، شناسایی سایر فناوری‌های موازی در حال رشد، شناخت نیازهای بعدی نسل جدید، پاسخ به سلایق، فرهنگ‌ها، سطح سواد و مهمتر از همه سطوح توانایی مالی متفاوت در این موج جدید است.

عدم توجه به این موارد و سایر موارد فنی، اقتصادی، شکلی و ... در میان رقیبان حاضر در بازار تولید گوشی تنها به منزله از دست دادن مقطعی سود و درآمد نیست، بلکه این به معنای از دست دادن جایگاه جهانی است که احیای جایگاهی آن هم در کلاس جهانی به این سادگی‌ها میسر نخواهد بود.

از این رو فرصت سوزی و فراهم نکردن بسترهای قوی برای پذیرایی از موج جدید تقاضاها و سلایق جدید موجب در هم کوبیده شدن تولیدکنندگانی است که خود را آماده مواجهه نکرده اند.

بدیهی است شرکت‌هایی که در صدر تولیدکنندگان گوشی جهان قرار دارند، باید پیشگام برداشتن نخستین گام‌ها در شکار موج جدید یک‌میلیارد کاربر جدید تلفن همراه در جهان نیز باشند.

همه با هم رشد کنیم!

نوکیا شعار خود را برای مواجهه با موج بعدی، همه با هم رشد کنیم

(Growing together)گذاشته بود. اگرچه در نشست نوکیا به طور مشخص به مبانی انتخاب چنین شعاری اشاره نشده بود، اما نتایج تحقیقات این شرکت و اطلاعات عرضه شده در این نشست تبیین‌کننده دلایل انتخاب چنین شعاری بود.

در این شرکت از سال ۲۰۰۲ یک چرخش در تفکر تولید گوشی شکل گرفت. چرخشی که حالا شرکت نوکیا را وادار کرد که از دو جهت رشد کند. در واقع و در حالی که شرکت نوکیا از یک سو در حال تولید و سردمداری نسل جدید گوشی‌های تلفن همراه بود که ماحصل آن را می‌توان در عرضه گوشی‌های هوشمند، گوشی‌های موسوم به سری E و N یافت، از سوی دیگر این شرکت را با یک توقف و یک نگاه به عقب مواجه کرد.

این اتفاق در سال ۲۰۰۲ افتاد یعنی زمانی که شرکت نوکیا تصمیم به تولید گوشی‌های زیر صد یورو کرد. اما علت اتخاذ چنین تصمیمی ‌و تلاش این شرکت برای تولید محصولات کلاسیک با قیمت‌هایی که شاید سال‌های دور اقدام به عرضه محصولات مشابه می‌کرد چه بود؟

اگرچه برخی معتقدند که این نوعی عقب گرد از سوی نوکیا محسوب می‌شود ولی واقعیت این بود که این شرکت با مطالعات، تحقیقات و نتایج آمار به دست آمده در بازار تلفن همراه دریافت که نسل بعدی کاربران تلفن همراه از کشور‌های توسعه یافته که در برخی از ایشان همچون کشور ایتالیا ضریب نفوذ تلفن بالای صد درصد است نخواهد بود. بلکه این کاربرانی از کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته هستند که به لطف ارزانی و فراگیری فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی به ابزار متناسب برای دسترسی نیاز داشتند.

نوکیا در جریان تحقیقات خود در قاره سیاه به موضوع جالبی پی برد و آن این که مردم آفریقا در حال خرید، فروش و استفاده از گوشی‌های دست دوم، دست سوم و حتی دست چهارم هستند!

این در حالی بود که نتایج تحقیقات بیشتر این شرکت تایید کرد که گذشته از قیمت و توانایی مالی مردم در خرید گوشی تلفن همراه، عواملی همچون آسانی در استفاده، سرگرمی، عمر گوشی، باطری و زبان نیز در انتخاب مردم این قاره که بخش اعظمی‌از نسل جدید کاربران تلفن همراه را تشکیل می‌دهند، تاثیرگذار است.

اگرچه این کاربران جدید از گوشی‌های خود دوربین و رادیو نیز می‌خواستند!

شاید به دلیل مسایلی از این دست بود که نوکیا با عرضه ۴ محصول جدید خود که قیمت‌های بسیار نازل و قابل قبولی برای این نسل دارد، شعار همه با هم رشد کنیم را انتخاب کرده بود.

نیاز‌های یک‌میلیارد کاربر جدید تلفن همراه

الکس لامبیک مدیر محصولات جدید نوکیا از توجه به بازارهای رو به رشد موبایل از پنج سال گذشته از سوی این شرکت خبر می‌دهد و می‌گوید: نتیجه مشاهدات ۶ ساله‌اش از بازار آفریقا و به ویژه آفریقای جنوبی نشان می‌دهد که این کشور جزو سه کشور رو به رشد جهان طی سال‌های جاری است.

در پایان سال ۲۰۰۷ تعداد کاربران تلفن همراه در جهان ۳‌میلیارد نفر بود که این رقم در سال ۲۰۰۹ به ۴‌میلیارد خواهد رسید و جالب آن که بیشتر این کاربران جدید را آفریقایی‌ها و هندی‌های تشکیل می‌دهند.

اما این کاربران به راستی چه می‌خواهند. آیا آنها نیز به مانند کاربران کشورهای فوق صنعتی و توسعه یافته نیازهای مشابهی داشند؟ آیا نسل گوشی‌های هوشمند و بسیار پیشرفته نوکیا مورد استقبال و نیاز نسل جدید کاربران بود؟

و البته نوکیا پاسخ به خواسته‌ها و نیازهای این نسل را دریافته بود. آمار نوکیا در سال ۲۰۰۵ نشان می‌داد که این شرکت در آن سال توانسته یک‌میلیارد گوشی به فروش برساند، آمار همچنین حکایت از آن داشتند که گوشی مدل ۱۱۰۰ با ۲۵۰‌میلیون دستگاه فروش در واقع پرفروش‌ترین گوشی در تاریخ تولیدات این شرکت به شمار می‌رود.

نوکیا دریافته بود که نسل جدید گذشته از قیمت، کیفیت، سادگی در استفاده و سایر مواردی که پیش از این ذکر شد، به دوربین، رادیو و قابلیت‌های ورود و استفاده از اینترنت نیز نیازمند است.

کاربران جدید گوشی‌های زیبایی می‌خواستند که علاوه بر قیمت پایین قابلیت‌های حداقلی موجود در گوشی‌های نسل جدید را نیز داشته باشد. امکان استفاده از رادیو یکی از نیازهای اولیه اکثر کاربران بود. این نتیجه بررسی‌های نوکیا بود.

رادیو در واقع در دسترس‌ترین و اولین رسانه محسوب می‌شد.

نیاز به دوربین نیز رفته رفته به یکی از پارامترهای اصلی در انتخاب گوشی‌ها تبدیل شده است چرا که همان‌طور که ذکر شد نوکیا به تنهایی ۲۰۰‌میلیون گوشی دوربین‌دار در سال ۲۰۰۷ فروخت.

همچنین نتایج برآوردها نشان می‌دهد میزان عرضه گوشی‌های دوربین دار به بازار تا سال ۲۰۱۱ به یک‌میلیارد گوشی در سال می‌رسد.

اما موضوع دسترسی به اینترنت کمی‌متفاوت بود. اینترنت با رشد شتابنده‌ای همچنان در حال پیشروی است. این در حالی است که قریب به یک‌میلیارد از مردم جهان از طریق کامپیوتر‌ها به اینترنت دسترسی ندارند. همچنین تا سال ۲۰۱۰ حدود دو‌میلیارد مشترک جدید برای اینترنت پیش‌بینی می‌شود که بیشتر این کاربران نیز از آفریقا، چین، برزیل و هند خواهند بود.

تجربیات به کارگیری تلفن همراه در جهان سوم

شاید در ادامه برای درک بهتر بد نباشد به چند نمونه از کارکردهای تلفن همراه در کشورهای موسوم به جهان سوم و به ویژه آفریقا داشته باشیم.

یکی از اصلی‌ترین فواید به کارگیری تلفن همراه را می‌توان در دسترسی ساده‌تر به اطلاعات و کاهش سفرها دانست که چنین قابلیت‌هایی توانسته به افزایش بهره‌وری و خلاقیت‌میلیون‌ها نفر در دنیا کمک کند.

موبایل بانکینگ یا همان بانکداری از طریق تلفن همراه و پرداخت تلفنی یکی از خدمات رو به رشد در دنیا محسوب می‌شود. این روزها و به لطف افزایش ضریب تلفن همراه در کشورهای آفریقایی، مادرانی که مجبور به‌ترک خانه خود و کار در شهرهای دور و نزدیک هستند، احساس نزدیکی بیشتری با اعضای خانواده خود می‌کنند.

مبارزه با بیماری‌ها به خصوص مالاریا در کشوری همچون کنیا با به کارگیری تلفن همراه و ابزار ارتباطی با سرعت و سهولت بیشتری نسبت به گذشته انجام می‌شود.

همان‌طور که پیش از این نیز ذکر شد، شکل نیاز کاربران جدید اینترنت متفاوت از نسل فعلی اینترنت است. در حال حاضر بسیاری از مردم جهان امکان و توانایی دسترسی به اینترنت از طریق یک کامپیوتر را ندارند که این موضوع موجب شده تا تلفن همراه به ابزاری مناسب جهت پر کردن این خلا تبدیل شود.