رفتن یا نرفتن؟

م.ر.بهنام رئوف

بحث خصوصی‌سازی شرکت‌های مخابرات یکی از جنجال‌برانگیز‌ترین بحث‌ها طی یک سال اخیر بوده است که همچنان نیز با کش و قوس‌های بسیاری همراه است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ودایع مشترکان شرکت مخابرات ایران که در حقیقت توسعه این شرکت در بخش‌ها و سرویس‌های مختلف را به دنبال داشته است از جمله موارد مطرح در طرح خصوصی‌سازی شرکت‌های مخابراتی و ارائه سهام این شرکت‌ها در بورس است.

۴۰‌هزار میلیارد ریال ودایع مخابراتی

مرداد ماه گذشته معاون سازمان خصوصی‌سازی با بیان اینکه اساسنامه شرکت مخابرات برای تصویب به هیات دولت می‌رود، گفت: سازمان خصوصی‌سازی و شرکت مخابرات تبدیل ودایع مخابراتی به سهام را بررسی می‌کنند.

معاون سازمان خصوصی‌سازی در گفت‌وگو با مهر درخصوص تبدیل ودایع مخابراتی به سهام گفت: در پی استفساریه‌ای که سازمان‌ها و شرکت‌های ذی‌ربط درخصوص ودایع آب، برق، گاز و تلفن از مجلس می‌نمایند، مجلس در پی ماده واحده سال ۷۷ اعلام می‌کند که این ودایع به عنوان حقوق عمومی‌تلقی می‌شود.

اسماعیل غلامی‌با تاکید بر اینکه مجلس طی ماده واحده ای تصویب می‌کند که این موارد حقوق عمومی‌تلقی می‌شود و مشمول مالیات نیست، تصریح کرد:

به عبارت دیگر این ودایع به عنوان بدهی سازمان‌ها و شرکت‌های ذی‌ربط تلقی می‌شود و درآمد آنها محسوب نمی‌شود.

عضو هیات عامل سازمان خصوصی‌سازی مبلغ سپرده‌ها در شرکت مخابرات را معادل ۴۰‌هزار میلیارد ریال عنوان کرد و افزود: شرکت مخابرات برای واگذاری سهام خود از آمادگی کامل برخوردار است.

آغاز مشکلات طرح خصوصی‌سازی مخابرات در رسانه‌های گروهی در حقیقت این اظهارنظر معاون سازمان خصوصی‌سازی بود. به‌طوری که بعد از آن نمایندگان مردم در خانه ملت نسبت به این موضوع حساس شده و در اظهارنظرهای متفاوتی عنوان داشتند که ودایع مشترکان تلفن همراه باید به سهام تبدیل شود.

نظرسنجی سهامی

پس از طرح این موضوع شرکت مخابرات ایران با چاپ فراخوانی در قبوض تلفن ثابت و همراه از مشترکان خود خواست در صورت تمایل با مراجعه به مراکز مخابراتی نسبت به سرنوشت ودایع خود تصمیم بگیرند.

بعد از گذشت مدت زمانی محدود روابط‌عمومی‌شرکت مخابرات ایران با ارسال خبری به مطبوعات عنوان کرد درصد بسیاری کمی ‌از مردم خواهان تبدیل ودایع خود به سهام هستند. البته این موضوع هیچ وقت از سوی رسانه‌ها و مشترکان جدی گرفته نشد؛ چرا که روند این نظرسنجی به اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه اشتباه بوده و قطعا عدم اطلاع‌رسانی شفاف و نیز نحوه دریافت نظرات که عمدتا باید با حضور فیزیکی مشترکان همراه می‌شد نمی‌توانست با استقبال از سوی مشترکان روبه‌رو شود.

مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بعد از اعلام نتایج این نظرسنجی بارها در گفت‌و‌گوها نحوه تبدیل ودایع مشترکا ن به سهام را منوط به بررسی‌های بعدی عنوان کردند.

خصوصی‌سازی مخابرات در انتظار ودایع

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مشخص نشدن وضعیت ودایع مشترکان را از مهمترین دلایل تاخیر ورود شرکت مخابرات به بورس عنوان کرد.

صمد مومن باا...، در گفت‌و‌گویی اظهار داشت: درخصوص تبدیل ودایع باید شفاف‌سازی کامل صورت گیرد که وزارت ارتباطات برای این منظور جلسات مکرری را با نهادهای مربوطه تشکیل داده است.

وی با اشاره به اظهارات معاون سازمان خصوصی‌سازی مبنی براین که نباید ودایع مردم وارد بورس شود، اظهار داشت: این پیشنهاد یک نظریه شخصی است که جنبه قانونی ندارد.

مومن باا... با بیان این که باید این موضوع روشن شود که آیا تبدیل ودایع به سهام مخابراتی سود مردمی‌ را به همراه خواهد داشت یا خیر ؟ ادامه داد: با تبدیل ودایع به سهام شرکت مخابراتی، رقمی‌ به عنوان سود به کاربران تعلق خواهد گرفت.

معاون پارلمانی‌ وزیر ارتباطات گفت: برای ورود شرکت مخابرات به بورس باید تمامی‌جوانب سنجیده شود و تمامی‌سرمایه‌های منقول و غیرمنقول مورد بررسی قرار گیرد تا پس از طی مراحل قانونی وارد بورس شود.

معاون حقوقی و پارلمانی وزارت ارتباطات همچنین بیان داشت: چنانچه ودایع مشترکان مخابرات به سهام تبدیل نشود به طور قطع به آنها بازگردانده نخواهد شد.

وی با بیان اینکه ودایع مردم به صورت سپرده در اختیار مخابرات قرار دارد اظهار داشت: آنچه مسلم است آنکه ودایع مردم تاکنون به عنوان امانت در نزد مخابرات بوده و باید پس از خصوصی‌سازی تکلیف آن مشخص شود.

مومن باا... با تاکید بر اینکه از ودایع مشترکان تاکنون، جهت توسعه شبکه مخابراتی کشور سرمایه‌گذاری شده است و این امر درآمدزایی کشور را در بر داشته تصریح کرد: باید از خصوصی‌سازی مخابرات مشترکان نیز منتفع شوند.

زمان ورود مخابرات به بورس معلوم نیست

طرح موضوعاتی همچون ودایع مشترکان از یک سو نداشتن پروانه فعالیت توسط شرکت‌های مخابراتی از سویی دیگر باعث شده تا ابهامات بی شماری در واگذاری شرکت‌های مخابراتی به بورس شکل بگیرد. به‌طوری‌‌که روابط‌عمومی ‌شرکت مخابرات ایران به نقل از مدیرعامل این شرکت در مهرماه گذشته عنوان کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار، خواستار ارائه گزارش‌تراز تلفیقی شرکت مخابرات ایران تا پایان شهریور ماه جاری، شده است.

صابر فیضی، ضمن بیان این مطلب اظهار داشت: این موضوع جزو موارد پیش‌بینی شده برای ارائه به سازمان‌های ذی‌ربط نبوده است. وی افزود: تلاش‌ می‌کنیم تا‌ تراز تلفیقی شش ماه نخست سال جاری شرکت مخابرات ایران را تا پایان آبان ماه آماده و به مسوولان مربوطه ارائه دهیم.

وی خاطرنشان کرد: ‌تراز تلفیقی سال ۸۵ این شرکت نیز همچنان به منظور تعیین تکلیف، در اختیار سازمان حسابرسی قرار دارد که پس از بازگشت به شرکت مخابرات، در مجمع عمومی‌مطرح و به تصویب خواهد رسید.

مهندس فیضی درخصوص زمان ورود سهام مخابرات به بورس نیز گفت: تلاش می‌کنیم پس از ارائه ‌تراز تلفیقی سال ۸۵ و‌تراز تلفیقی شش ماهه نخست سال جاری به مراجع ذی‌ربط، ۵درصد از سهام مخابرات را به منظور تعیین قیمت وارد بورس کنیم.

وی درباره زمان اعلام شده برای ورود سهام مخابرات به بورس تاکید کرد: اول دی ماه زمان پیشنهادی از طرف سازمان بورس است و سازمان خصوصی‌سازی هنوز زمانی را اعلام نکرده است. وی ادامه داد: جلسات هفتگی مشترک میان مخابرات و سازمان خصوصی‌سازی در حال برگزاری است، اما تاکنون درخصوص زمان قطعی ورود سهام مخابرات به بورس به نتیجه نرسیده‌ایم.

مدیرعامل شرکت مخابرات ایران درباره ارزش سهام مخابرات نیز اظهار داشت: در حال حاضر و بر اساس اساسنامه شرکت مخابرات ایران، ارزش هر سهم مخابرات، یک هزار ریال است و این موضوع تا قیمت‌گذاری و تعیین ارزش سهام مخابرات از سوی سازمان خصوصی‌سازی، همچنان به قوت خود باقی خواهد بود. البته در آن زمان نوع توزیع همان ۵‌درصد در بورس به طور واضح مشخص نشد.

شروع بازاریابی بین‌المللی برای فروش سهام

درهمان زمان و درحالی که به گفته صابر فیضی، زمان دقیق سهام مخابرات به بورس نامشخص اعلام شده بود، اما از سوی مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در همایش‌ها و کنفرانس‌های مختلف موضوعی به تکرار عنوان می‌شد که به اعتقاد کارشناسان تنها بازار گرمی ‌مخابرات برای فروش سهام خود بود.

ابراز تمایل اپراتورهای روسی، عربی و اروپایی یا حتی پولداران جهان برای خرید سهام مخابرات ایران، اخباری بود که در آن زمان بسیار از سوی وزیر ارتباطات و مدیران شرکت مخابرات ایران مطرح می‌شد.

حتی به تازگی نیز مهدی روحانی‌نژاد، دبیر همایش بین‌المللی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مخابرات ایران عنوان داشت: نمایندگی‌های ایران در‌ترکیه، سوئد و مالزی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مخابرات ایران اعلام آمادگی کرده‌اند.

وی با بیان این مطلب اظهار کرد: با تلاش‌های دفتر امور بین‌الملل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت امور خارجه و اطلاع‌رسانی در راستای برگزاری این همایش، نمایندگی‌های ایران در‌ترکیه، سوئد و مالزی آمادگی خود را برای شناساندن فرصت‌های موجود در فضای مخابر ات ایران به سرمایه‌گذاران این کشورها و دعوت از آنان برای حضور در همایش اعلام کرده‌اند.

زیان‌ده یا سودآور؟

اما در حالی که مسولان وزارت «آی‌سی‌تی» و شرکت مخابرات ایران به همراه سازمان خصوصی‌سازی و سازمان بورس اوراق بهادار مشغول بررسی اسناد و برنامه‌های واگذاری بودند و مرتب از تغییر در زمان ارائه سهام به بورس سخن می‌گفتند، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ‌گزارشی تازه از ضرر و زیان‌های شرکت‌های مخابراتی را منتشر کرد.

بنا بر آمار مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی، ۲۳ شرکت استانی مخابرات کشور زیان‌ده است، حال آن که وزارت ارتباطات، این را نمی‌پذیرد و بر این باور است که تنها دو شرکت استانی مخابرات، زیان‌ده هستند.

به گزارش سایت «تابناک» نظر مرکز پژوهش‌های مجلس، بر اسناد و‌تراز مالی سال ۱۳۸۴ شرکت‌های مخابراتی و وزارت ارتباطات استوار است؛ بنابراین،‌ وزارت نامبرده، اعلام کرده که بر پایه‌ تراز مالی سال ۱۳۸۵ این نظر درست نیست.

این وزارتخانه می‌گوید: تنها دو شرکت استانی مخابرات زیان‌ده است و دیگر شرکت‌ها سودده شده‌اند. حال معلوم نیست چگونه در عرض یک سال، ۲۱ شرکت مخابراتی سودده شده‌ یا دست‌کم از ضررده بودن خارج شده‌اند!

فروش سیم کارت و فرار از بحران

بعد از ارائه این گزارش که بازتاب گسترده‌ای نیز در رسانه‌های کشور داشت، داود زارعیان، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران، نحوه سوددهی شرکت‌های مخابراتی را تشریح کرد.

وی در گفت‌و‌گویی و در تشریح این موضوع با اشاره به لزوم جامع‌نگری درخصوص شرکت‌های مخابراتی گفت: شرکت مخابرات با ۳۲ شرکت استانی قرار است یک‌جا وارد بورس شود و ما تک‌فروشی نمی‌کنیم.

وی خاطرنشان ساخت: شرکت‌های مخابراتی از سه بخش ثابت، سیار و فناوری اطلاعات تشکیل شده‌اند که از این منظر سودده بوده و مشکلی برای واگذاری ندارند.

به گفته وی، براساس گزارش مجمع مخابرات، این شرکت ۸۵۰‌میلیارد تومان در سال ۸۵ سود داشته که این موضوع واضح است.

وی با تایید زیاندهی ۲۳‌شرکت در سال ۸۴ گفت: این تعداد در سال ۸۵ به دو شرکت زیانده کاهش یافت که این موضوع دو دلیل واضح دارد. زارعیان در تشریح دلایل یادشده گفت: اول آنکه زیاندهی شرکت‌های مخابراتی بالا نبود و با یک تغییر برطرف شد و دوم آنکه در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۸۵ واگذاری سیم‌کارت‌های دولتی دو برابر شد؛ یعنی ۵/۷ میلیون مشترک در سال ۸۴ به ۱۵‌میلیون در سال ۸۵ رسید.

چه کسانی سهام‌دار می‌شوند؟

درحالی که قرار بود سهام شرکت مخابرات از اواسط دی ماه به بورس وارد شود، اما همچنان خبری از عرضه اولیه این سهام برای کشف قیمت نیست.

از سویی دیگر نیز شنیده می‌شود که در صورت عرضه، تمام ۵‌درصد سهم واگذار شده قرار است به صورت بلوکی و یکجا به فروش برسد. بر همین اساس وزیر ارتباطات در تازه‌ترین گفت‌و‌گوی خود اعلام کرده است: چنانچه مصوبه دولت مبنی بر عرضه بلوکی سهام، شامل مخابرات شود، شرکت‌های خارجی می‌توانند تا ۴۹‌درصد سهام آن را خریداری کنند. سلیمانی همچنین بدون اشاره به تاریخ واگذاری عنوان کرده است: استقبال خوبی از سهام شرکت مخابرات ایران در زمستان صورت خواهد گرفت.

با این حال و به دنبال واگذاری‌های شرکت‌های بزرگ طی چند ماه گذشته به بورس و شکست در عرضه سهام آن‌ها به‌صورت یکجا، هنوز زمان مشخصی برای عرضه سهام شرکت مخابرات ایران به بورس و اوراق بهادار مشخص نیست.