این گوشی گاز زده

سونیتا سراب‌پور

عکس: نگار متین‌نیا

آیفون شاید کامل‌ترین و محبوب‌ترین گوشی در تمام جهان است. تمام معیارهایی که شما از یک گوشی مد نظر دارید، در این گوشی وجود دارد. اما تنها مشکلی که دیده می‌شود، این است که به دلیل برخی مشکلات این محصول به راحتی وارد بازار کشور نمی‌شود و از طریق قاچاق به فروش می‌رسد. همین مساله تا حدودی کار را هنگام خرید با مشکل مواجه می‌کند. چرا که بر اساس شنیده‌ها فروش این گوشی با مشکلاتی از جمله عدم داشتن گارانتی، وجود انواع مختلفی از این گوشی اعم از دست دوم، قفل شکسته اصل و غیراصل، تقلبی و ... مواجه است. دل‌ به دریا می‌زنید و راهی پاساژ علاءالدین می‌شوید.

پشت برخی از ویترین‌ها آیفون را می‌بینید که خودنمایی می‌کند. به داخل یکی از این مغازه‌ها می‌روید و از صاحب آن می‌خواهید که در خرید این گوشی شما را راهنمایی کند. اول سر تا پای شما را ورانداز می‌کند و با کمی‌مکث می‌گوید: چرا آیفون اصل، تقلبیش هم هست ۱۴۰‌هزار تومان فرقی هم نداره فقط کمی‌منوهاش فرق می‌کنه و اینکه سرعت رد کردن تصاویر توسط دست کمی‌به کندی صورت می‌گیرد! از او درخصوص این که گوشی آنلاک فکتوری است یا نه، می‌پرسید و او سریع و با یک اطمینان کامل می‌گوید که این گوشی آنلاک فکتوری است. وقتی از او می‌پرسید که از کجا می‌شود مطمئن شد می‌گوید که در ته جعبه شماره سریال چاپ شده است و از طریق وارد کردن این شماره سریال در کامپیوتر می‌توان از اصل بودن آن مطمئن شد.

تا می‌خواهید از او درخواست کنید تا یکی از آن گوشی‌های آکبند شده را باز کند تا شماره سریال را در آن چک کنید، مردی از ته مغازه جلو می‌آید و با عصبانیت جعبه را از دست همکارش می‌قاپد و می‌گوید، لازم به این کار نیست خانم ما که دست فروش کنار خیابان نیستیم که به ما شک دارید. این گوشی اصل است و شماره سریال روی آن این را ثابت می‌کند در ضمن من این گوشی را ۲۵ سال برای شما گارانتی می‌کنم اصلا مگه باید به محصولات شرکت اپل شک کرد.

به چندین مغازه دیگر سر می‌‌زنید، وضعیت به همین صورت است. همه این اطمینان را به شما می‌دهند که این گوشی اصل است، اما برای چک کردن هیچ کدام حاضر نیستند که گوشی را باز کنند؛ چرا که به قول آنها از آکبندی می‌افتد، این در حالی است که تقریبا همه گوشی‌های قاچاق برای ورود از کشور از آکبند خارج می‌شوند. کمی‌آن طرف‌تر صدای مردی را می‌شنوید که با فریاد از کلاهبرداری که صورت گرفته است شکایت و ادعا می‌کند که این گوشی را به عنوان گوشی آنلاک فکتوری خریده است، اما زمانی که برای به روز رسانی، آن را به کامپیوترش وصل کرده گوشی بلافاصله قفل کرده است.

انواع آیفون در بازار

اگر به پشت ویترین مغازه‌های موبایل فروشی در پاساژ علاءالدین نگاهی انداخته باشید، قطعا شاهد حضور محصولی جدید در این ویترین‌ها که به نوعی با سایر محصولات این بازار هم فرق دارد، شده‌اید. منظور آیفون است، گوشی پرطرفدار شرکت اپل که دوستداران آن همزمان با ورود این محصول به بازار، ساعت‌ها در صف‌های طولانی خرید آن به انتظار نشسته بودند. اما داستان ورود گوشی آیفون همچون سایر محصولات به کشورما بسیار متفاوت است. درست چند ماه بعد از اینکه نسخه اولیه گوشی آیفون وارد بازار جهانی شد، این محصول نیز از راه قاچاق به بازار داخلی راه پیدا کرد و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.

در ابتدا آیفون در ایران با یک برنامه جانبی به نام اینساتلر به فروش می‌رسید. این برنامه از سوی هکران ایرانی روی آیفون نصب می‌شد تا کاربران این گوشی امکان دانلود برخی از نرم‌افزارها، تم‌ها و زنگ‌های مختلف روی گوشی‌شان را داشته باشند. کارآیی این گوشی به دلیل اینکه اپراتوری در ایران با شرکت اپل همکاری نداشت بسیار کم بود و کاربران تنها می‌توانستند از خدماتی همچون مکالمه، ارسال پیام کوتاه و اتصال به اینترنت آن هم از طریق شبکه‌های وای فای استفاده کرده و در نهایت از آی‌پاد آن برای گوش دادن به موسیقی استفاده کنند. با توجه به بالا رفتن میزان هک و شکستن قفل این گوشی در جهان، شرکت اپل تصیم گرفت که آیفون را به صورت آنلاک فکتوری یا قفل شکسته اصل در بازار جهانی به فروش برساند. اما در کنار این گوشی‌های آنلاک فکتوری شده نوع دیگری از این گوشی نیز در بازار وجود دارد، به طوری که گوشی توسط کشوری همچون چین باز شده و با گذشتن یک چیپ‌ست کنار جایگاه سیم کارت قفل آن شکسته می‌شود. در واقع این گوشی‌ها، دست دوم به حساب می‌آیند؛ چرا که باز شده و در آن‌ها چیزی کار گذاشته شده است. در نگاه اول به نظر می‌رسد که باید قیمت این نوع از گوشی آیفون پایین‌تر از گوشی به صورت آنلاک فکتوری باشد، اما در واقعیت نه ‌نتها در هنگام فروش قیمت‌ها باهم فرق نمی‌کند، بلکه در بسیاری موارد فروشندگان، گوشی دست دوم را به عنوان گوشی آنلاک فکتوری شده به مشتری می‌فروشند.

سر درگمی‌کاربران

وجود این نوع از گوشی آیفون در بازار تهران به نوعی علاقه‌مندان به این گوشی را هنگام خرید دچار سردر‌گمی ‌می‌کند و عده‌ای نیز به دلیل متوجه نشدن فرق بین آیفون آنلاک اصل با آنلاک شده توسط نرم‌افزار، هزینه‌های سنگینی را متحمل می‌شوند. وقتی از یکی از فروشندگان پاساژ علاءالدین در خصوص فرق این دو گوشی قفل شکسته سوال می‌کنم او با کمال اطمینان می‌گوید: «ببینید هیچ فرقی بین گوشی آنلاک فکتوری شده با گوشی که توسط نرم‌افزار آنلاک می‌شود، وجود ندارد. اگر گوشی کاربری توسط نرم‌افزار آنلاک شده باشد هیچ مشکلی وجود ندارد؛ چرا که می‌تواند گوشی را به همان جا که خریداری کرده، ببرد تا اگر خواست ورژن‌های جدید نرم‌افزاری را روی آن بریزد که هزینه این کار هم رقمی‌در حدود ۶۰‌هزار تومان است!»

اما یکی از خریداران این گوشی که به نوعی می‌توان او را دلباخته آیفون معرفی کرد با نظر این فروشنده مخالف است و بر این باور است که فروشندگان از اطلاعات کم خریداران سوءاستفاده می‌کنند و به آن‌ها گوشی‌های دست دوم را به عنوان گوشی آنلاک فکتوری شده، می‌فروشند. وی در ادامه در خصوص فرق گوشی‌های قفل شکسته‌های اصلی و نرم‌افزاری اظهار می‌دارد: «فرق بین آیفون آنلاک فکتوری شده با آیفونی که توسط نرم‌افزار آنلاک ‌می‌شود، در این است که زمانی که نسخه‌های جدیدی از نرم‌افزار برای گوشی توسط شرکت اپل ارائه شود، گوشی‌های آنلاک فکتوری شده به راحتی و بدون هیچ مشکلی به روز رسانی می‌شوند این درحالی است که گوشی‌های دیگر در هنگام به روز رسانی با مشکل بر خورد می‌کنند و دوباره قفل می‌شوند که باز کردن این فقل هم بسیار مشکل و مستلزم پرداخت هزینه است.»

راه شناسایی اصل از غیراصل

هیچ کدام از خریداران گوشی آیفون مایل به خرید گوشی دست دوم یا آنلاکی نیستند که قابلیت به روز رسانی را نداشته باشد. بنابراین باید راهی باشد که آنها گوشی قفل شکسته اصل را از غیر اصل تشخیص دهند. بر اساس اطلاعات موجود دو راه برای اطمینان بیشتر هنگام خرید آیفون وجود دارد. اول اینکه می‌توان به سایت شرکت اپل مراجعه کرد. در این سایت لیست تمام کشورها به اضافه اپراتور‌هایی که گوشی آنلاک فکتوری را می‌فروشند وجود دارد. در واقع هر گوشی شماره مدلی دارد که واحد است و از طریق آن شماره می‌توان فهمید که این گوشی متعلق به کدام کشور است، به طور مثال کد mb۴۸۹t مربوط به کشور ایتالیا است که این کشور در لیست شرکت اپل جزو کشورهایی است که گوشی آنلاک فکتوری ارائه می‌کند. در مقابل اگر از روی کد گوشی مشخص شد که این گوشی مربوط به کشور هلند است باید روی آنلاک بودن واقعی آن شک کرد؛ چرا که هلند گوشی آنلاک فکتوری شده نمی‌فروشد.

اما دومین راه برای اطمینان باز هم از طریق سایت شرکت اپل میسر است. در این سایت بخشی مربوط به چک کردن گارانتی گوشی وجود دارد که اگر در این قسمت شماره سریال ده رقمی‌گوشی که پشت جعبه حک شده است را وارد کنید مشخص می‌شود که این گوشی تا چه زمانی گارانتی دارد علاوه بر این در هنگام وارد کردن شماره سریال اگر گوشی آنلاک فکتوری نباشد، شاهد پیغامی‌می‌شوید که این امر را به شما یادآور می‌شود و می‌خواهد که گوشی را رجیستر کنید. این دو راه هر چند به صورت صد درصد نمی‌تواند تضمین‌کننده این باشد که شما گوشی آنلاک شده اصلی را می‌خرید، اما تا حدودی باعث اطمینان شما در هنگام خرید می‌شود.

گارانتی می‌کنیم

گوشی‌های موبایلی که توسط نمایندگان اصلی در ایران عرضه می‌شود وضع مشخص‌تری دارند، اما گوشی‌هایی مانند آیفون که به دلیل تحریم، نمایندگی در ایران ندارند با وضع پیچیده‌تری روبه‌رو هستند که گوشی آیفون نیز از این دست است. اما در بازار، وقتی هنگام خرید این گوشی پای گارانتی به میان می‌آید فروشندگان از گمراهی برخی خریداران استفاده و این ادعا را مطرح می‌کنند که گوشی را تا یک سال برای او گارانتی و هر مشکلی هم به وجود آید برای او حل خواهند کرد.

این در حالی است که این ادعا چیزی جز بازار گرمی ‌نیست و در واقع اگر مشکلی مثل قفل مجدد گوشی پیش آید آنها به دلیل سیستم پیچیده این گوشی، قادر به حل آن نیستند. هم‌اکنون قیمت گوشی قفل شکسته آیفون ۸ گیگابایتی چیزی در حدود ۷۲۰‌هزار تومان و نسخه ۱۶ گیگابایتی آن چیزی در حدود ۸۰۰هزار تومان است. البته در کنار این گوشی‌ قفل شکسته اصل یا غیر اصل مدل‌های تقلبی آن هم وجود دارند که بین ۱۴۰ تا ۲۰۰هزار تومان به فروش می‌رسند.

هر چند می‌توان از روی ظاهر و منوی گوشی آیفون به اصل یا تقلبی بودن آن پی برد، اما تشخیص دادن آیفون قفل شکسته اصل از غیر اصل بسیار دشوار است و بسیاری از فروشندگان این گوشی در تهران با استفاده از عدم آگاهی خریداران در بسیار مواقع گوشی دست دوم یا قفل شکسته توسط نرم‌‌افزار را به اسم گوشی اصل به مشتریان به فروش می‌رسانند و سود هنگفتی را برای خود به دست می‌آورند. در این شرایط به نظر می‌رسد که باید اتحادیه و یا مرکزی روی این امر نظارت داشته باشد که به گفته کریمی، رییس اتحادیه کمیته مخابرات این نظارت به دلیل دخالت‌های دولت بسیار محدود است و درخصوص گوشی همچون آیفون که نه گارانتی دارد و نه از مبادی قانونی وارد کشور می‌شود، این نظارت کمتر کمتر دیده می‌شود.

اما کریمی ‌این پیشنهاد می‌کند که اگر خریداری هنگام خرید این گوشی، دچار مشکل شد، می‌تواند شکایت خود را به این اتحادیه ارجاع دهد و اگر تعداد شاکیان به حد خاصی رسید، اتحادیه هم می‌تواند آن مغازه را پلمپ و هم مغازه‌دار را جریمه کند. با این حال صحبت‌های یکی از فروشندگان در پاسخ به یکی ازمعترضان به قفل شدن تلفنش را به یاد می‌آورم که می‌گفت: «برو به اتحادیه شکایت کن اونا هیچ کاری نمی‌تونن بکنن.»