مالیات کمر صنعت آی‌تی را می‌شکند

مریم عسگری

عکی: نگار متین‌نیا

پس از وقوع بحران اقتصادی شاهد تلاش‌ دولتمردان کشورها برای اعطای تسهیلات اعتباری و حتی گاه بلاعوض و ویژه برای برون‌رفت صنایع از وضعیت نامطلوب اقتصادی بودیم. ظاهرا دولت‌ها مجبور بودند برای برون‌رفت تولیدکنندگان و صنایع از بحران‌ها با اعطای تسهیلات بانکی بلاعوض یا تشویق بنگاه‌ها به اخذ تسهیلات بانکی، معافیت یا تشویق‌های مالیاتی و... چاره‌ای برای سرپا نگهداشتن بنگاه‌های آسیب دیده بیندیشند.

رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور ما نیز چندی پیش با بیان این مطلب که ایران به جهات گوناگون ارتباط مستقیمی با بحران اقتصادی نداشته و به همین دلیل کمتر متضرر شده است، اعلام کرد بنا است وزارت اقتصاد برای شرکت‌هایی که در بحران اقتصادی متضرر شده‌اند، معافیت در نظر گرفته و از این شرکت‌ها مالیات دریافت نشود. این در حالی است که شرکت‌های کامپیوتری کمتر در این زمینه مورد توجه قرار گرفته اند.

به طور کلی در رابطه با مالیات در نظر گرفته شده برای شرکت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، فعالان این صنف نظرات گوناگونی دارند. گروهی بر این باورند که مالیات در نظر گرفته برای این گروه که قلب تپنده در توسعه کشور به حساب می‌آید، سنگین است و باید دولت برای حمایت از این صنعت، آن هم در شرایطی که در دوران رکود و بحران اقتصادی قرار داریم تصمیماتی اتخاذ کند که معافیت مالیاتی، اعطای وام بدون عوض و.... نمونه‌هایی از این اقدامات است.

گروهی نیز بر این باورند مالیات حق مسلم دولت است و باید به دولت پرداخت شود، ولی نظام جامع مالیاتی در کشور ما دچار مشکلاتی است که باید اصلاح شود.

مالیات شرکت‌های کامپیوتری

به طور کلی مالیاتی که برای شرکت‌های فعال در زمینه IT در نظر گرفته شده است، بر مبنای عملکرد شرکت‌ها و میزان واردات یا تولید کالاهای آنها محاسبه می‌شود، اما برخی از شرکت‌هایی که در زمینه نرم افزار فعالیت می‌کنند و دارای پروانه تحقیق و توسعه هستند از پرداخت مالیات معاف هستند. همچنین آن دسته از شرکت‌های تولیدی که تا شعاع ۱۲۰ کیلومتری خارج از شهر تهران به تولید کالا می‌پردازند مشمول معافیت مالیاتی هستند. مالیات فروشندگان کالاهای IT نیز اساس ۲۵‌درصد از کل سود فروش محاسبه و اخذ می‌شود.

اما موضوعی که فعالان بازار نسبت به آن گله مندند این است که با توجه به اینکه بازار روزهای بی‌رونقی را سپری می‌کند و بسیاری از فروشندگان اجناس خود را با ضرر و زیر قیمت بازار به فروش می‌رسانند دریافت مالیات از کسبه چندان عادلانه نیست و این مدیران صنف‌ها هستند که باید در این زمینه نگران اعضای خود باشند و برای نجات آنها اقدام کنند.

صالحی یکی از اعضای هیات‌مدیره پاساژ پایتخت در این زمینه می‌گوید: در شرایط کنونی که صنف رایانه ماه‌ها است با بازاری راکد و بی‌رونق روبه‌رو است، اداره مالیات به جای کمک به فعالان این صنف مالیات‌ها را افزایش داده است. مگر فروشندگان چقدر درآمد دارند که بخواهند حال مالیات بیشتری هم بپردازند؟

این در حالی است که واردکنندگان و همچنین کارشناسان بر این باورند که مالیات حق دولت است و اتفاقا در شرایط بحرانی گاه پیش می‌آید که دولت با تکیه بر مالیات از عهده مشکلات بر می‌آید.

سهیل مظلوم، یکی از اعضای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران در این رابطه می‌گوید: به هر حال طبق قانون باید مالیات را پرداخت و نمی‌توان از آن فرار کرد. اما موضوعی که مطرح است آن است که باید در کشور نظام جامع مالیاتی بر اساس IT اجرا شود. به گفته وی، اگر مالیات اشخاص حقیقی باید بر اساس کد ملی و مالیات شرکت‌ها بر اساس کد اقتصادی و مطالعه دقیق در آمد و سود و زیان آنها صورت گیرد هم عدالت مالیاتی برقرار می‌شود و هم فرار مالیاتی صورت نمی‌گیرد. وی با اشاره به قرارداد سازمان امور مالیاتی با یک شرکت فرانسوی در سال ۸۳ برای طراحی سیستم مالیاتی بر اساس IT گفت: متاسفانه این تلاش بی نتیجه ماند و تاکنون اقدام مفیدی در این زمینه صورت نگرفته است.

خوانساری، عضو هیات‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران نیز در این رابطه می‌گوید: در اینکه در مورد اخذ مالیات از شرکت‌های فعال در زمینه IT قدری سختگیرانه عمل می‌شود، شکی نیست اما به هر حال مالیات را باید پرداخت. وی افزود: به نظر می‌رسد با توجه به اینکه در دوران بحران قرار داریم بهتر است دولت در اجرای قوانین مالیاتی کمی نرم تر عمل کرده و از شیوه‌هایی مانند تشویق‌های مالیاتی، تخفیف، اعطای وام‌های بدون سود و.... استفاده کرده و از این صنعت دفاع کند.

کاوه ثروتی یکی دیگر از اعضای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران نیز می‌گوید: تمام کشورها از فعالان صنف IT حمایت‌های ویژه‌ای می‌کنند و از آنجا که کشور ما مبتنی بر اقتصاد دانش‌محور است باید در این راستا حمایت‌های ویژه‌ای از این صنعت داشته باشد. وی نیز پیشنهاد داد دولت باید از طریق اعطای وام‌های بلاعوض، در نظر گرفتن معافیت‌های مالیاتی و... درصدد حمایت از این صنعت بر آید.

باقر بحری یکی از مدیران شرکت سازگار ارقام نیز در این رابطه گفت: ما نمی‌توانیم به میزان مالیات در نظر گرفته شده و... اعتراضی داشته باشیم؛ چرا که دولت‌ها در بسیاری موارد هر گاه با بحران مواجه می‌شوند به مالیات تکیه می‌کنند. اما در بحث مالیاتی ما با دو معضل عمده مواجه هستیم که یکی شفاف سازی در این بحث است و دیگری برقراری عدالت مالیاتی. به گفته وی، قوانین مالیاتی ما قدیمی و به صورت سنتی اعمال می‌شود و باید تغییراتی در این مورد صورت گیرد. همچنین احتساب مالیات باید بر اساس شرایط روز صورت گیرد و هر صنعت به طور مجزا مورد بررسی قرار گیرد.

یکی دیگر از مدیران شرکت‌های کامپیوتری در این زمینه گفت: به طور کلی دولت وظیفه دارد در شرایط بحرانی از صنایع مختلف حمایت کند و از سمت دولت باید به این بخش‌ها تزریق شود. به همین دلیل تولیدکنندگان و واردکنندگان انتظار دارند دولت با در نظر گرفتن تسهیلاتی جلوی ورشکست شدن فعالان صنف‌های مختلف از جمله IT را بگیرد.

معمای مالیات بر ارزش افزوده

البته به غیر از مالیاتی که هر ساله از فعالان صنف رایانه اخذ می‌شود، موضوع مالیات بر ارزش افزوده هم مطرح است که باعث اعتراض فعالان این صنف شده است. یکی از فعالان این صنف ادعا می‌کند این قانون در حالی وضع و اجرا می‌شود که هنوز بسیاری از کسبه بازار‌های کامپیوتر، واردکنندگان و همچنین مصرف‌کنندگان اطلاع دقیقی از چند و چون اجرای آن ندارند. از طرفی فعالان صنف رایانه نسبت به نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده گله‌مندند. مهران خوانساری، نائب‌رییس سازمان نظام صنفی رایانه‌‌ای استان تهران در این رابطه می‌گوید: اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده بدون بهره‌مندی از IT امکا‌ن‌پذیر نیست و به این منظور باید نرم‌افزارهای ویژه‌ این کار طراحی و تولید شود و در اختیار همه قرار بگیرد. وی با اشاره به تشکیل کارگروه مالیات بر ارزش‌افزوده در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران گفت: فعالیت‌های این کارگروه در سطح کشور تعریف شده است. وی با بیان این که بعد از برگزاری جلسات آگاهی‌رسانی درباره نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده دلایل اجرای آن مشکلات و موانع اجرای این کار به مسوولان مالیاتی منتقل شد، افزود: اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده شاید بعد از گذشت دو یا سه دوره بین اعضای صنف جا بیفتد. خوانساری همچنین یکی از مشکلات اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده را نبود اطلاع از این طرح از سوی دستگاه‌های دولتی عنوان و اظهار کرد: دستگاه‌های دولتی طرف قرارداد با اعضای صنف رایانه‌ای به دلیل آگاه نبودن از این طرح وجود مشکلات را در اجرای قراردادها عنوان می‌کنند که این امر تنها با آگاهی‌رسانی به این دستگاه‌ها قابل حل است.

عدالت مالیاتی

در این که پرداخت مالیات وظیفه همه فعالان صنوف مختلف است شکی نیست. اما نکته‌ای که بسیاری از فعالان صنف IT به آن اشاره می‌کنند این است که عدالت مالیاتی در کشور برقرار نیست و بسیاری از شرکت‌های بزرگ با درآمدهای بالا از پرداخت مالیات فرار کرده و در مقابل شرکت‌های کوچک و برخی از گروه‌های درآمدی پایین مجبور به پرداخت مالیات هستند. به رغم این کم نیستند شرکت‌های بزرگی که مالیات خود را کامل می‌پردازند، اما از نبود عدالت در این زمینه گله‌مند هستند. در این زمینه اجرای طرح مالیات الکترونیکی یک راه برون‌رفت از این وضعیت تلقی می‌شود. موضوعی که طی سال‌های اخیر سازمان امور مالیاتی موفق به اجرای آن نشد.

حمایت اصناف از زیرمجموعه‌ها

اگر چه صنف رایانه به پرداخت مالیات به دولت معتقد است، اما برخی از فروشندگان معتقدند پرداخت مالیات در شرایطی که بازار در دوران رکود به سر می‌برد ناعادلانه است و مدیران صنف رایانه و همچنین اتحادیه باید در این راستا به حمایت از اعضای صنف بپردازند.

فروشندگان رایانه همچنین با اشاره به افزایش مالیات در نظر گرفته شده برای فروشندگان این صنف اشاره کرده و گناه را بر گردن اتحادیه می‌اندازند.

البته این معضلی است که کسبه پاساژ پایتخت طی هفته‌های اخیر با آن مواجه شده اند و ادعا می‌کنند افزایش مالیات کسبه این پاساژ به علت عدم رسیدگی به مشکلات این صنف و عدم حمایت این اتحادیه از زیرمجموعه‌هایش است.

کسبه این مرکز خرید و فروش رایانه ادعا می‌کنند مالیات فعالان این پاساژ دو تا سه برابر شده و نتیجه شکایت آنها به اداره مالیات افزایش مجدد مالیات بوده است.

این در حالی است که شیر مست، رییس اتحادیه ماشین‌های اداری در این رابطه می‌گوید: افزایش مالیات برای فروشندگانی بوده است که سابق بر این مالیات کمتری به دولت می‌پرداختند و در ضمن اتحادیه در این زمینه تصمیم‌گیر نیست. با این حال اتحادیه پیشنهاد کاهش مالیات را به اداره مالیات داده است و نتیجه این شده است که مالیات در نظر گرفته شده در حد قابل‌توجهی کاهش یافته است.