جایی که تکنولوژی به زانو در می‌آید
کابوسی به نام ثبتنام اینترنتی
در اواخر ترم دوم تحصیلی بود که زمزمه راه‌اندازی پایگاه ثبتنام اینترنتی دانشگاه را شنیده بود. با رسیدن زمان انتخاب واحد، خود را برای یک انتخاب واحد سریع و بی‌دردسر، به دور از صف‌های طولانی در دانشگاه آماده می‌کند.
سونیتا سراب‌پور
در اواخر ترم دوم تحصیلی بود که زمزمه راه‌اندازی پایگاه ثبتنام اینترنتی دانشگاه را شنیده بود. با رسیدن زمان انتخاب واحد، خود را برای یک انتخاب واحد سریع و بی‌دردسر، به دور از صف‌های طولانی در دانشگاه آماده می‌کند.
پشت میز کامپیوتر می‌نشیند و آدرس سایت را تایپ می‌کند. بعد از وقفه طولانی همیشگی در باز کردن سایت‌ها، شماره دانشجویی و رمز خود را وارد می‌کند. صفحه‌ای پیش رویش باز می‌شود که در آن گزینه‌های مختلفی وجود دارد، از میان این گزینه‌ها، گزینه لیست دروس و ثبتنام را انتخاب می‌کند. بعد از گذشت زمانی طولانی، صفحه هشداری را می‌بینید که در آن این جمله ذکر شده است «زمان انتخاب واحد شما گذشته است».
دلش هری می‌ریزد با خود فکر می‌کند، یعنی دیر اقدام کرده است، اما اشتباه نکرده روز انتخاب واحد او امروز است. تمام مراحلی را که قبلا انجام داده بود دوباره تکرار می‌کند، اما باز هم همان پیغام هشدار روی صفحه نمایش نقش می‌بندد.
با حالی مستاصل در سایت به دنبال گزینه راهنما یا شماره‌ای می‌گردد که او را کمک کند، اما به جز گزینه‌هایی که هنوز فعال نشده است، چیز دیگری نمی‌بیند. راهی به جز رفتن به دانشگاه برایش نمیماند.
وقتی به دانشگاه می‌رسد حجم انبوهی از دانشجویان را می‌بیند که هرکدام با چهره‌‌ای در هم و عصبانی حالی شبیه به او را دارند. پله‌ها و طبقات دانشگاه را چند بار بالا و پایین می‌کند. جواب‌های مختلفی چون مهم نیست، دیر نمی‌شود، ناراحتی ندارد، دوباره تلاش کنید، ما نمی‌توانیم کاری کنیم، به کافی‌نت سر بزنید و... را می‌شنود.
ناامیدتر از همیشه، بالاخره بعد از سپری شدن دو روز و پر شدن تمام کلاس‌ها توانست تعدادی از واحدهای خود را آن هم از طریق همان روش قدیمی بگیرد. به این فکر می‌کند که ثبتنام اینترنتی برخلاف نامش دردسرهایی بیشتر از ثبتنام سنتی دارد.
انتخاب واحد کامپیوتری
سال‌ها است که آغاز سال تحصیلی برای دانشجویان ایرانی علاوه بر نگرانی پر شدن کلاس‌ها با نگرانی دیگری به نام انتخاب واحد و با خستگی در ازدحام ثبت‌نام‌کنندگان همراه است. البته هزینه ثبتنام مخصوصا برای دانشجویان دانشگاه آزاد دغدغه دیگری است که هر ترم دانشجویان این دانشگاه‌ها با آن روبه‌رو هستند.
در واقع ثبتنام برای دانشجویان به کابوسی تبدیل شده است که از آن راه گریزی ندارند. شاید دغدغه ثبتنام سنتی دانشجویان باعث شده که دنیای مجازی وارد عمل شده و کار این قشر از جامعه را آسوده کند.
تقریبا در سال ۸۴بود که ثبتنام از طریق اینترنت در دانشگاه‌های آزاد کشور شروع شد و این در حالی است که این نوع ثبتنام تا پیش از این در دانشگاه‌های سراسر کشور نیز دیده می‌شده است.
انتخاب واحد اینترنتی در واقع با هدف جلوگیری از کاغذبازی، سرعت بالاتر، سهولت در کار، کاهش فشار روانی، کاهش ترافیک و هزینه‌ها، آسودگی کار دانشجویان شهرستانی و ... راه‌اندازی شده است. ثبتنام اینترنتی شاید به ظاهر نمایان‌گر راحتی و آسودگی در کار باشد، اما در عمل، هنگام انتخاب واحد دانشجویان بامشکلاتی روبه‌رو می‌شوند که انتخاب واحد کاغذی و منتظر ماندن در صف‌های طولانی را به انتخاب واحد الکترونیکی ترجیح می‌دهند.
گفتنی است مشکلات ثبتنام اینترنتی در دانشگاه‌ها که به تازگی از این طریق اینترنت انتخاب واحد می‌کنند، بیشتر است؛ چرا که به علت عدم اطلاع‌رسانی و عدم آشنایی دانشجویان با سایت اکثر آنها نمی‌توانند از این طریق انتخاب واحد کنند و مجبور می‌شوند که برای ثبتنام به دانشگاه خود مراجعه کنند.
یکی از دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز که به تازگی ثبتنام خود را از طریق اینترنت انجام می‌دهد از سرعت کم خطوط اینترنت اظهار نارضایتی می‌کند و می‌گوید: «من در منزل و از طریق سرعت Dailap نتوانستم ثبتنام کنم و به خاطر همین مجبور شدم به کافی‌نت برم. تازه در آنجا هم به دلیل حجم انبوهی از دانشجویان که به سایت مراجعه کرده بودند نتوانستم فایل شخصی خود را باز کنم. بنابراین دو روز است که از ساعت ۷ الی ۴ بعدازظهر به دانشگاه مراجعه کرده‌ام، ولی باز هم نتوانسته‌ام انتخاب واحد خود را انجام دهم.»
بهاره آقاجانی یکی دیگر از دانشجویان این دانشگاه و از معدود کسانی است که توانسته بود از طریق اینترنت انتخاب واحد کند. او نیز از ثبتنام اینترنتی راضی نیست و در این خصوص اظهار می‌دارد: بعد از زدن نام کاربری و رمز عبور و ورود به سیستم ثبتنام صفحه‌ای پیش رویم باز شد که مربوط به دانشجوی دیگری بود. در واقع من می‌توانستم واحدهای دانشجویی دیگری را حذف و اضافه کنم. این مشکل البته برای دانشجویان دیگر نیز رخ داده است. وی در ادامه می‌افزاید: «هنگام انتخاب واحد اگر روی یک درس چند بار کلیک می‌کردیم، نام این درس به تعداد زیاد در لیست انتخاب واحد قرار می‌گرفت و دانشجو می‌توانست تعداد زیادی واحد تکراری بگیرد.
ضمن اینکه با این کار سقف تعداد دانشجو برای درس ارائه شده پر می‌شد و این به این معنی است که نام یک دانشجو به عنوان ۱۰ نفر در یک کلاس ثبت می‌شد و جا برای دیگر دانشجوها باقی نمیماند».
البته در بین این دانشجویان افرادی هم بودند که با سرعت پایین اینترنت به راحتی توانسته بودند، انتخاب واحد کنند، اما در هنگام گرفتن پرینت از درس‌های خود متوجه شده‌اند که با اینکه تمام مراحل را مو به مو انجام داده‌اند، اما هیچ واحدی در لیست انتخاب واحد آنها ثبت نشده است.
منبع مشکلات ثبتنام الکترونیکی
اشتباهات کوچک و بزرگی که در ثبتنام سنتی دیده می‌شد با اینترنتی شدن آن به صورت دیگری بر دانشجویان رخ نمایان می‌کند. ورود اطلاعات نادرست، عدم اجرای فرمان کاربر، قفل شدن سایت و... از جمله مواردی است که سبب بی‌اعتمادی دانشجویان به ثبتنام اینترنتی شده است که به اعتقاد اکثر کارشناسان علت اصلی به وجود آمدن چنین شرایطی به عدم کفایت مسوولان و مدیران شبکه دانشگاه‌ها برمی‌گردد.
فرج کمیجانی، کارشناس آموزش درخصوص مشکلات ثبتنام اینترنتی می‌گوید: «همان‌طور که می‌دانید استفاده از تکنولوژی‌های نوین در کارهای روزمره باعث تساهل و سرعت بخشیدن در کار می‌شود، اما اگر استفاده از این تکنولوژی‌های نوین به درستی صورت نپذیرد کار برای کاربران به سختی صورت می‌پذیرد. به عنوان مثال روشی که وزارت کشور برای ثبتنام کاندیداهای مجلس هشتم به کار برد به دلیل عدم کارآیی و عدم مدیریت لازم مشکلاتی را به وجود آورد. در مورد ثبتنام اینترنتی دانشگاه‌ها هم وضعیت به همین صورت است، چون طراحی سایت به افراد زبده و متخصص سپرده نمی‌شود. بنابراین پاره‌ای از مشکلات برای دانشجویان به وجود می‌آید».
به گفته کمیجانی استفاده از فن‌آوری نوین باید یک روزی مورد استفاده اکثر مردم جامعه قرار بگیرد. بنابراین چه خوب است مسوولان سایتی با کاربری بهتری طراحی کنند تا این مشکلات برای دانشجویان پیش نیاید.
وی به مشکلات اساسی موجود در این بخش اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در حال حاضر بستر لازم از نظر امکانات سخت‌افزاری به حد قابل قبولی در اختیار کاربران نیست. افرادی که دست به طراحی سایت می‌زنند تخصص و تجربه لازم برای انجام این کار مهم را ندارند و تا زمانی که این مشکلات حل نشود نمی‌توان انتظار داشت که استفاده از تکنولوژی اثرات مطلوب خود را در جامعه بگذارد».
در همین زمینه علی‌اکبر جلالی، پژوهشگر IT و استاد دانشگاه مشکل اصلی در ثبت‌نام‌های اینترنتی را به کمبود پهنای باند ربط می‌دهد و می‌گوید: «در حالی که در کشور ما پهنای باندی در حدود ۱۰گیگابایت در ثانیه در سراسر کشور توزیع می‌شود همزمان ۲۲میلیون کاربر از این امکان محدود استفاده می‌کنند که این محدودیت پهنای باند در زمان ثبت‌نام‌های اینترنتی خود را به بدترین شکل ممکن نشان می‌دهد. درواقع در زمان ثبتنام اینترنتی دانشگاه‌ها حجم عظیمی از دانشجویان به خاطر اینکه کلاسی پر نشود به سایت‌ها هجوم می‌آورند و از آنجایی که پهنای باند کشور پاسخگوی این تعداد کاربر نیست، بنابراین مشکلات گسترده‌ای به وجود می‌آید».
به اعتقاد جلالی، تا زمانی که کشور شبکه ملی پرسرعت نداشته باشد و کاربران نتوانند از اینترنت پرسرعت استفاده کنند وضع موجود ادامه خواهد داشت. در حال حاضر کمتر از یک‌درصد مردم به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند در صورتی که با این شرایط کاربرانی که می‌خواهند ثبتنام کنند یا از سایر خدمات سایت‌ها استفاده کنند با خطا و مشکل مواجه می‌شوند. بنابراین برای جلوگیری از این مشکل باید دانشگاه‌ها و مراکز آموزش راه‌حلی را پیدا کنند و با فراهم کردن امکانات سخت‌افزاری تا حدودی جلوی کمبودهای موجود را بگیرند.
جلالی در ادامه به نقاط قوت و ضعف ثبتنام اینترنتی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «ثبتنام از طریق اینترنت دارای امتیازات فراوانی است که از جمله آن میتوان به کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت عمل، دقت کامل، شفاف‌سازی، عدالت، جلوگیری از ازدحام، کاهش نیروی انسانی، کاهش فشار روانی دانشجو، صرفه‌جویی در انرژی و... اشاره کرد.
همچنین اگر در استفاده از فن‌آوری‌های نوین امکانات و شرایط لازم فراهم نشود تمام نقاط قوی ثبتنام اینترنتی به زیان تبدیل می‌شود. چرا که فراهم نکردن امکانات به نوعی دوباره‌کاری به وجود می‌آورد و وقت مدیران را می‌گیرد.»
در همین زمینه علی عباس‌پور، رییس کمیسیون آموزشی مجلس مشکلات به وجود آمده در ثبت‌نام‌های اینترنتی دانشگاه‌ها را به عدم وجود سیستم سخت‌افزاری لازم و نبود زیرساخت‌های شبکه مخابراتی مرتبط می‌داند و می‌گوید: «در حال حاضر اکثر دانشگاه‌های دولتی و آزاد از طریق اینترنت یا تلفن اینترنتی «Voip» دست به ثبتنام می‌زنند. اما به دلیل اینکه بعضی از امکانات مورد نیاز مثل پهنای باند، سیستم سخت‌افزاری لازم برای انجام این کار فراهم نمی‌شود در ثبتنام اینترنتی دچار مشکل می‌شوند.
به اعتقاد وی، مشکل اصلی در این حوزه به نوع نرم‌افزار یا خرابی سایت برنمی‌گردد بلکه مشکل اصلی به پایین بودن سرعت اینترنت برمی‌گردد.
نهاد آموزشی و استفاده از خدمات الکترونیکی
اما در این بین آنچه مسلم است این موضوع است که در کشور ما استفاده از فن‌آوری‌های نوین با اجبار به مردم تحمیل می‌شود. و هیچ اطلاع‌رسانی و فرهنگ سازی در استفاده از خدمات الکترونیکی به مردم داده نمی‌شود. در نگاه اول به نظر می‌رسد دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی به عنوان مجموعه آکادمیک باید چنان در استفاده از فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات به‌روز و کارآمد باشند که بتوانند به عنوان الگویی برای سایر نهادها به حساب آیند و این در حالی است که در عمل چنین شرایطی را نمی‌بینیم.
به اعتقاد اکثر کارشناسان استفاده و به‌کارگیری فن‌آوری‌های نوین در سیستم آموزشی کشور به کندی صورت می‌گیرد و این بخش از جامعه که زیربنای سایر بخش‌های جامعه است از خدمات الکترونیکی کمترین بهره را می‌برد.
اما عباس‌پور این عقیده را ندارد و بر این باور است که نهادهای آموزشی در کشور بیشترین تلاش را در زمینه به‌کارگیری فن‌آوری‌های نوین انجام می‌دهند. وی در ادامه می‌افزاید: «استفاده نکردن از تمام توان فن‌آوری‌های نوین تنها مربوط به سیستم آموزشی کشور نیست؛ چرا که کلا تمام نهادها و سازمان‌های کشور در استفاده از خدمات حوزه IT کمترین بهره را می‌برند. در حال حاضر کشورهای پیشرفته تمام فعالیت‌های خود اعم از خرید، پر کردن فرم، واریز کردن پول و... را از طریق اینترنتی انجام می‌دهند و این در حالی است که در کشور ما به دلیل عدم استفاده صحیح از خدمات اینترنتی و به دلیل فراهم نبودن امکانات زیرساختی پاره‌ای از مشکلات به وجود می‌آید و کاربران کمترین استفاده را از خدمات اینترنتی دارند.»
وی در ادامه اظهار می‌دارد: «دولت الکترونیک در کشور ما شکل گرفته است، اما استفاده موثر از آن هنوز به مردم آموزش داده نشده است.»
به اعتقاد عباس‌پور یکی از دلایل رشد کند استفاده از خدمات الکترونیکی در کشور به آشنا نبودن پرسنل سازمان‌های مختلف برمی‌گردد. چرا که در حال حاضر مجهزترین و کامل‌ترین دستگاه‌های کامپیوتری روی میز کار کارکنان و مدیران دیده می‌شود، اما به دلیل عدم آموزش لازم از آنها استفاده مطلوبی نمی‌شود.
رییس کمیسیون آموزش مجلس در خصوص حل مشکلات موجود نیز می‌گوید: «برای استفاده گسترده از فن‌آوری نوین در سازمان‌ها و ادارات باید مجموعه فعالیت‌هایی مانند برنامه‌ریزی، تشکیل دوره‌های تخصصی، آموزش مردم، تقویت زیرساخت‌های کشور، افزایش پهنای باند و ... انجام شود تا مشکلات موجود برطرف شود.
به اعتقاد وی، مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها از جمله سازمان سنجش از موفق‌ترین نهادهایی هستند که به گسترش استفاده از خدمات آی‌تی در کشور کمک کرده‌اند که از جمله آن میتوان به ثبتنام اینترنتی کنکور یا تولید نرم‌افزار انتخاب رشته از طرف سازمان سنجش اشاره کرد. هر چند که به اعتقاد برخی کارشناسان این نرم‌افزار پاسخگوی نیاز کاربران نیست، اما می‌تواند قدم خوبی در استفاده از خدمات الکترونیکی باشد.
یکی دو هفته از انتخاب واحد اینترنتی دانشگاه گذشته و کلاس‌ها برگزار شده‌اند. در حیاط دانشجویانی را میتوان دید که تا به هم می‌رسند از انتخاب واحد کذایی خود صحبت می‌کنند. هنوز هم میتوان دانشجویانی را دید که پله‌ها را بالا و پایین می‌کنند و برگه به دست از سمتی به سمت دیگر پاس داده می‌شوند.
حرف زدن از لیست ناقص دروس ارائه شده، قفل کردن سایت، غیرفعال بودن گزینه‌های موجود در صفحه سایت، پیش‌بینی انتخاب واحد اینترنتی ترم بعد و اضطراب دانشجویان تا شروع سال تحصیلی دیگر همچنان ادامه خواهد داشت.
در این بین تنها میتوان این امید را داشت که شاید با گذشت چند ماه دیگر و برطرف کردن مشکلات به وجود آمده، ترم بعدی در انتظار انتخاب واحد راحت‌تری بود.
ارسال نظر