وزیر زیرتیغ مجلس

سونیتا سراب‌پور

«ایران آماده ارائه تجربیات خود در زمینه فن‌آوری‌های جدید به دیگر کشورها است. در گذشته ما محصولات و خدمات مورد نیاز خود را از خارج کشور تامین می‌کردیم، اما در حال حاضر و با تلاش‌های صورت گرفته توانسته‌ایم، توانایی تولید فن‌آوری و دانش را برای حمایت از خدمات در کشور خود افزایش دهیم.» این متن بخشی از گفته‌های محمد سلیمانی وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در چهارمین اجلاس امنیت ICT در کشور سوریه بود. از این قسم اظهارات از وزیر ارتباطات دولت نهم طی چند سال گذشته زیاد شنیده شده است، اظهاراتی که همیشه انتقاداتی را نیز به دنبال خود داشته است. بنابر اعتقاد اکثر کارشناسان این حوزه، سلیمانی و وزارتخانه او طی ۳ سال فعالیت خود کمال بی‌توجهی را به صنعت IT کشور داشته‌اند و با روندی که در پیش گرفته‌اند نه تنها باعث پیشرفت کشور در این حوزه نمی‌شوند بلکه ادامه این روند فعالیت و سرمایه‌ گذاری در این بخش را برای فعالان این صنف بیش از پیش با مشکل مواجه خواهد کرد. روشی که این وزارتخانه طی این ۳ سال به کار گرفته است سبب شده که نمایندگان مجلس نیز نسبت به فعالیت این وزارتخانه لب به شکایت بگشایند و وزیر را برای پاسخگویی به پاره‌ای از سوالات به مجلس دعوت کنند. طی خبرهای که بر خروجی اکثر خبرگزاری‌ها دیده می‌شد قرار بود سلیمانی سه‌شنبه هفته گذشته به مجلس برود، اما به گفته معاون پارلمانی وزارت ارتباطات به دلیل مقارن شدن زمان دعوت کمیسیون صنایع از وزیر ارتباطات با جلسه علنی مجلس هشتم دیدار محمد سلیمانی با نمایندگان به سه‌شنبه هفته بعد موکول شده است. هر چند معاون پارلمانی وزارت ارتباطات اظهار امیدواری کرده است که تعامل وزارت ICT با نمایندگان مجلس هشتم که مرتبط و مجرب‌تر نسبت به این حوزه صنعت هستند، پررنگ‌تر شده و دغدغه‌ای در این خصوص وجود نخواهد داشت، اما در گفت‌وگو با عده‌ای از نمایندگان مجلس که درخواست احضار وزیر را داده‌اند مشخص شد که اگر سلیمانی نتواند به سوالات مورد نظر آنها پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای بدهد امکان استیضاح وجود خواهد داشت.

طرح‌های مسکوت مانده

در حالی که سلیمانی تصویب سند راهبردی جامع فن‌آوری اطلاعات، رونمایی از کاوشگر سفیر و ماهواره امید، تلاش برای خصوصی‌سازی مخابرات، ارائه کارت سوخت، رسیدن تعداد مشترکان تلفن همراه به ۲۹میلیون نفر و ... را جزو مباهات حوزه ارتباطات و وزارتخانه خود عنوان می‌کند، اما طرح‌هایی همچون طرح شبکه ملی اینترنت، ارائه پیش‌نویس طرح تشکیل سازمان نظام مهندسی فن‌آوری اطلاعات، ایجاد یک دیتا سنتر داخلی، مشخص کردن متولی VOIP، واگذاری مخابرات به بخش خصوصی، تصویب قانون جرایم رایانه‌ای و ... از جمله طرح‌های مهم و مسکوت مانده وزارت ICT کشور در این مدت سه ساله است که هنوز سرنوشت مشخصی پیدا نکرده است. و شاید همین اوضاع نابسامان صنعت IT کشور سبب شده است که مجلسی‌ها هم نسبت به این وضعیت شکایت کرده و درخواست احضار وزیر به مجلس را داده‌اند.به گفته علی‌اصغر یوسف‌نژاد مخبر کمیسیون صنایع و معادن مجلس طولانی شدن انجام پروژه‌های قول داده شده از طرف وزارت ICT دلیل اصلی احضار سلیمانی به مجلس است. یوسف‌نژاد در ادامه در خصوص علت احضار وزیر ارتباطات به مجلس می‌گوید: تحقق نیافتن برنامه‌های وزارت ارتباطات در پیاده‌سازی دولت الکترونیک، پایین بودن سرویس خدمات ارتباطی و ضعف خدمات به مشترکان دلیل خواست سلیمانی به مجلس و همچنین محور سوالات نمایندگان از وی خواهد بود.

رمضان‌علی صادق‌زاده، دبیر کل جدید سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و نماینده پیشین مردم در پارلمان و رییس کمیته مخابرات مجلس هفتم در مورد نحوه عملکرد وزیر ارتباطات در ۳ساله اخیر می‌گوید: «عمده توسعه‌ای که در این سه سال در بخش فن‌آوری اطلاعات رخ داده بیشتر در زمینه کمی بوده تا کیفی. اگر بخواهیم براساس برنامه پنج ساله چهارم توسعه صحبت کنیم در بعضی از شاخص‌ها از برنامه جلو و در بعضی دیگر بسیار عقب هستیم. به عنوان مثال تا پایان سال ۸۸ باید ضریب نفوذ تلفن ثابت به ۵۰درصد برسد که گمان می‌رود با واگذاری‌های انجام شده به این ضریب نفوذ برسیم یا در زمینه تلفن‌همراه باید تا پایان سال ۸۸ ضریب نفوذ به ۳۵درصد برسد که با توجه به حضور اپراتورهای دوم مثل تالیا و ایرانسل که قراردادهایشان در دولت قبلی بسته شده بود گمان می‌رود به این ضریب نفوذ خواهیم رسید».

صادق‌زاده در ادامه می‌افزاید: «البته این افزایش ضریب نفوذ هم تنها از نظر کمی بوده و از نظر کیفی توسعه چندانی رخ نداده است. چراکه در حال حاضر می‌بینیم بسیاری از کاربران برای برقراری ارتباط با دیگران یا ارسال یک SMS با مشکلات فراوانی از جمله قطعی متناوب، نرسیدن پیام، خرابی خطوط و... روبه‌رو می‌شوند».

به گفته صادق‌زاده یکی دیگر از حوزه‌هایی که نه از نظر کمی و نه از نظر کیفی رشدی در آن رخ نداده، حوزه اینترنت است. چرا که براساس برنامه توسعه چهارم تا پایان سال ۸۸ باید تعداد ۳۰۰هزار پورت اینترنت پرسرعت واگذار شود که هنوز تا به حال نیمی از این تعداد پورت واگذار نشده است. به گفته صادق‌زاده بحث دیگر نیز مربوط به شرکت‌های PAP است؛ شرکت‌هایی که قراردادشان در دولت قبلی بسته و حوزه‌های کاری و وظایف آنها نیز کاملا مشخص شده بود، اما در دولت جدید به دلیل مدیریت ضعیف وزیر و وزارتخانه ایشان بخش‌خصوصی و این شرکت‌ها با مشکلات جدی از جمله ورشکستگی برخورد کرده‌اند».

صادق‌زاده در ادامه به کیفیت سرعت اینترنت اشاره می‌کند و می‌افزاید: «یکی از مشکلات اساسی که کاربران در حال دست و پنجه نرم کردن با آن هستند سرعت پایین اینترنت کشور است. درواقع وزارتخانه به بهانه جلوگیری از استفاده کاربران از سایت‌های مخرب و غیراخلاقی سرعت اینترنت کاربران خانگی را به ۱۲۸کیلوبیت بر ثانیه محدود کرده است. این درحالی است که ispها و papهایی که می‌خواهند اینترنت پرسرعت ارائه کنند در قراردادشان اینترنت پرسرعت قید شده نه اینترنت ۱۲۸کیلوبیت بر ثانیه؛ چرا که این سرعت بر ایشان نه تنها نمی‌صرفد بلکه توانایی دوام در این بازار نیز بر ایشان غیرممکن می‌شود». به گفته صادق‌زاده، یکی از شعارهای دولت نهم و وزارت ICT راه‌اندازی شبکه ملی اینترنت بود که برای پیاده کردن دولت الکترونیک پایه‌ریزی شده بود که این طرح نیز به دلیل عدم اختصاص بودجه کافی مسکوت مانده است.» دبیرکل سازمان نظام صنفی در ادامه با اشاره به آمادگی دیجیتالی نیز می‌گوید: «براساس آماری که هر ساله در مورد آمادگی دیجیتالی کشورها منتشر می‌شود کشور ما نسبت به چند سال گذشته سقوط رتبه وحشتناکی داشته است.

چرا که در سال ۸۵ ایران از نظر آمادگی دیجیتالی در رتبه ۵۹، در سال ۸۶ در رتبه ۶۴ و در سال ۸۷ به رتبه ۷۰ سقوط کرد و در بین ۷۰کشور حاضر رتبه آخر را به خود اختصاص داد. که این برای کشور ما یک عقب‌ماندگی جبران‌ناپذیر به حساب می‌آید.»

اظهارات نمایندگان مجلس

گفته می‌شود احضار سلیمانی به مجلس به خواست نمایندگانی از بوکان، مهاباد، ‌میاندوآب، ماکو، ارومیه و... بوده است. نمایندگانی که هر یک انتقادات شدیدی نسبت به کارکرد آقای وزیر در ۳سال اخیر داشته‌اند و عدم پاسخگویی به نیاز کاربران و مسکوت ماندن تعداد زیادی از طرح‌ها را دلیل اصلی احضار وزیر به مجلس عنوان کرده‌اند. سلیمان جعفرزاده، رییس کمیسیون اجتماعی مجلس و نماینده ماکو در مورد ۳ سال فعالیت محمد سلیمانی، وزیر وزارت ICT می‌گوید: «وزیر ارتباطات در این سه سال نقش مدیریتی در این وزارتخانه نداشت و تصمیمات مدیریتی نیز در پشت پرده برای وزیر گرفته می‌شده است. در کل این وزارتخانه در این سه سال هیچ قدمی برای صنعت IT کشور برنداشته و اگر در این مدت پیشرفت نسبی هم در حوزه IT صورت گرفته به مدد فعالیت بخش‌خصوصی بوده است». وی در ادامه می‌افزاید: بسیاری از کاربران از خدمات‌دهی این وزارتخانه و شرکت‌های زیرمجموعه آن رضایت ندارند به عنوان مثال در حوزه تلفن‌همراه این نارضایتی به وضوح دیده می‌شود در واقع این وزارتخانه بیشتر در پی کسب سود و تجارت است تا به دنبال خدمات‌دهی به کاربران کشور».

جعفرزاده در ادامه به وضعیت آنتن‌دهی تلفن‌همراه کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «این وزارتخانه برای کسب سود بیشتر مدام در حال واگذاری خطوط تلفن‌همراه کشور و افزایش تعداد کاربران خود است؛ در حالی که به این نکته توجه نمی‌کند هنوز همان تعداد قبلی مشترکانش نمی‌‌توانند از دستگاه‌های خود به خوبی استفاده کنند و با مشکلات جدی مواجه هستند. در حال حاضر در تهران بیش از هزاران نقطه کور وجود دارد و شرکت ارتباطات سیار با وجود این با انواع و اقسام سیم‌کارت‌ها در پی فروش بیشتر و رقابت با سایر اپراتورها است.» وی در ادامه می‌افزاید: «این وضعیت آنتن‌دهی برای شهری مثل تهران که به عنوان یکی از بزرگ‌ترین پایتخت‌های خاورمیانه شناخته شده شرم‌آور است. چرا که بیش از یک دهه از ورود تلفن‌همراه به کشور می‌گذرد و هیچ کدام از مشترکان شرکت ارتباطات سیار نتوانسته‌اند یک ارتباط با کیفیت و مناسب برقرار کنند. در واقع مرتب فروش می‌کنند، اما به اندازه فروش خود خدمات‌رسانی نمی‌کنند.»

جعفرزاده در ادامه عملکرد شخص وزیر را ضعیف و از وزارتخانه ایشان به عنوان ناکارآمدترین وزارتخانه دولت نهم یاد می‌کند و اظهار می‌دارد که ایشان هیچ کنترل و اطلاعاتی نسبت

به شرکت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه خود نداشته‌‌‌اند.

بنابر اظهارات جعفرزاده آن زمان که ما مخابرات داشتیم کشورهای دیگر نمی‌دانستند مخابرات چیست، اما با وضعیت حال حاضری که وزیر محترم ICT پیش آورده ما از تمام کشورهایی که حتی پیداکردنشان روی نقشه به سختی صورت می‌گیرد، عقب‌تر هستیم.

در کل آنها فقط به مردم قول‌هایی می‌دهند که توانایی اجرای آن را ندارند و با گرفتن پول‌های هنگفت از کاربران و عدم خدمات‌دهی لازم به آنها مشکلات بزرگی را برایشان به وجود می‌آورند.

در این رابطه محمودزاده، نماینده مهاباد نیز ناکارآمدی مدیریتی در سطح استان و شهرستان، عدم اجرای به موقع طرح‌های تلفن روستایی،‌ گرانی تعرفه SMS، پایین بودن سرعت اینترنت، بوروکراسی شدید اداری، عدم نظارت بر فعالیت مدیران زیرمجموعه، اجرایی نشدن صحیح اصل ۴۴ قانون اساسی، ضعف سیستم شبکه تلفن‌همراه و ... را از جمله انتقادات خود به وزیر ICT عنوان کرد و در ادامه در خصوص عملکرد سلیمانی افزود: «ایشان با مدیریت ضعیف و عدم نظارت بر مجموعه خویش و مستقل عمل نکردن این حوزه را بیش از پیش با چالش روبه‌رو کرده‌اند و در واقع با وضعیتی که پیش آورده‌اند صدمات جبران‌ناپذیری به بخش خصوصی وارد کرده‌اند.»

در این رابطه قاضی‌پور نماینده ارومیه هم به ناهماهنگ عمل کردن فعالیت‌های وزیر اشاره می‌کند و می‌گوید: « در کل ایشان در این سه سال بسیار ضعیف عمل کرده‌اند و برای استان آذربایجان غربی هیچ فعالیت چشمگیری در زمینه IT انجام نداده‌اند. سلیمانی به هیچ وجه با نمایندگان استان‌ ما و شخص استاندار این شهر همکاری لازم را نداشته و چالش‌های شدیدی را در این استان به وجود آورده است. در حال حاضر مردم استان ما از ساده‌ترین خدمات که همان ارتباط تلفن همراه یا ارسال SMS است محروم هستند؛ چرا که مناطق کور در استان آذربایجان غربی بسیار زیاد است و وزارتخانه ایشان هیچ تلاشی برای پیشرفت صنعت ارتباطی و IT در این استان انجام نداده‌اند.

سه سال نزول IT

به گفته اکثر کارشناسان شخص وزیر و وزارتخانه وی از ۳سال گذشته تاکنون بیشتر توان و دقت خود را روی مخابرات و افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه و ثابت کشور گذاشته‌اند و توجه ویژه‌ای به صنعت IT کشور نداشته‌اند و به قولی باید گفت که IT در وزارت ICT از جایگاه قابل توجهی برخوردار نبوده است. بنابر اظهارات این کارشناسان و فن‌آوری IT در این ۳ سال روند نزولی داشته و اوضاع بهبود که نیافته وخیم‌‌تر هم شده است و حتی سازمان‌های زیادی از جمله سازمان نظام صنفی بارها به صورت شفاهی و کتبی اعتراض خود را به شخص وزیر اعلام داشته‌اند، اما هیچ گاه با عکس‌العملی از طرف وی یا اطرافیانش روبه‌رو نشده‌اند.