گیم‌نت‌ها زیر ذره‌بین

مریم عسگری

از حدود چهل سال پیش که اولین بازی رایانه‌ای تولید شد تا به امروز شاهد رشد کیفی و البته کمی این بازی‌ها به ویژه طی سال‌های اخیر بوده‌ایم.

شاید بتوان گفت گذشت این چند دهه کافی است تا هم‌اکنون شاهد به‌کارگیری عناصر خلاقیت، تکنیک و همچنین هنرنمایی هنرمندان گرافیک و نقاشی پیشرفته در خلق بازی‌های جدید رایانه‌ای باشیم.

عرضه بازی‌های جدید به بازار که طرفداران زیادی از گروه‌های مختلف سنی داشت، باعث شد در کنار فروشگاه‌های عرضه بازی‌های رایانه‌ای مراکزی تحت عنوان گیم‌نت به وجود آیند و خیل طرفداران این بازی‌ها را به سوی خود بکشانند.

پاتوقی برای طرفداران بازی‌های رایانه‌ای

بازی‌های رایانه‌ای امروزه بخش زیادی از اوقات فراغت جوانان را به خود اختصاص می‌دهند. ظهور این بازی‌ها که در گذشته‌های نه چندان دور با عناوینی چون آتاری و امروز با اسامی جدیدی چون پلی‌استیشن همراه بوده باعث شده گیم‌ها یا به عبارتی گیم‌خورها پا به مراکزی بگذارند که دیگران برای آنها ساخته‌اند.

دنیایی با ارزش‌ها، آداب و هر آنچه تاکنون تجربه کرده‌اند!

دنیایی که اگرچه سر و کله زدن با ابزارهای آن تا حدودی باعث رشد فکری آنها می‌شود، اما طبق بررسی‌های انجام شده محیطی چندان امن برای جوانان و نوجوانان به حساب نمی‌آید.

اگر سری به برخی از گیم‌نت‌های موجود در سطح شهر که طی سال‌های اخیر رشدی قارچ‌گونه داشته‌اند، بزنید متوجه خواهید شد، فضای برخی از این گیم‌نت‌ها چندان مورد پسند خانواده‌ها نیست. نور نامناسب، عدم نظارت بر رفتار و کردار جوانان و ... از عواملی هستند که باعث نگرانی خانواده‌ها از حضور فرزندانشان در این مراکز می‌شود.

اگرچه نیروی انتظامی با نزدیک شدن به فصل تابستان برنامه‌هایی برای ساماندهی این مراکز داشتند، اما با توجه به برخی تبلیغات منفی که در این زمینه شده است بسیاری از خانواده‌ها تمایلی به مراجعه فرزندانشان به این مراکز ندارند.

اما با این حال و با توجه به سخت‌گیری خانواده‌ها شاهد رشد روزافزون گیم‌نت‌ها در سطح شهر هستیم. عباس مرودستی صاحب یک گیم‌نت در مورد رشد این مراکز طی سال‌های اخیر می‌گوید: از سال ۱۳۷۹ که اولین گیم‌نت مجوز خود را دریافت و دایر شد، استقبال نوجوانان و جوانان از یک سو و سودای یافتن کار برای افراد بیکار از سوی دیگر باعث شد تا این مراکز طی سال‌های اخیر رشد زیادی کنند.

به گفته وی، در حال حاضر و طبق اعلام اداره اماکن ناجا در سطح شهر تهران حدود ۲هزار گیم نت وجود دارد که تنها حدود ۲۰۰ مورد دارای مجوز هستند.

به گفته وی، برخی افراد با سرمایه‌گذاری اندک مانند تهیه چند دستگاه رایانه و اجاره یک مغازه کوچک به اصطلاح گیم نت راه‌اندازی کردند به این خیال که درآمد خوبی عایدشان شود. اما این گروه با راه‌اندازی مراکز بازی غیرمجاز باعث دردسر سایر گیم‌نت‌داران که مجوز نیز دارند شده و کنترل و حساسیت خانواده‌ها و نیروی انتظامی را افزایش می‌دهند.

سردار نجفی رییس پلیس نظارت بر اماکن عمومی نیروی انتظامی در این رابطه می‌گوید: با توجه به این که عمده مراجعه کنندگان به گیم‌نت‌ها و کافی‌نت‌ها را افراد ۱۳ تا ۲۲ ساله تشکیل می‌دهند، بنابراین هر گونه مصادیق تخلفی که در این مکان‌ها اتفاق افتد تهدیدی جدی برای نسل نوجوان به شمار می‌رود.

به گفته وی با توجه به این موضوع که در فصل تابستان به دلیل افزایش اوقات فراغت نوجوانان شاهد گرایش بیشتر آنها به گیم‌نت و کافی‌نت‌ها هستیم، نظارت روی این مراکز در این ایام تشدید می‌شود.

وی ساماندهی گیم‌نت‌ها از لحاظ صنفی را وظیفه اتحادیه‌ها و از لحاظ محتوایی و نرم‌افزاری وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست و گفت: با توجه به گرایش جوانان و نوجوان در این فصل به مراکز ارائه دهنده بازی‌های تحت شبکه سالم‌سازی محیط و نظارت بر عملکرد مراکز ارائه خدمات اینترنتی به عهده اماکن عمومی ناجا است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این رابطه چندی پیش اعلام کرده بود، وظیفه نظارت بر امور گیم‌نت‌داران به عهده سازمان تربیت بدنی بود؛ اما متاسفانه نظارت این سازمان بر بازی‌های رایانه‌ای تصمیمی اشتباه بود که در سال‌های قبل گرفته شده است؛ در حالی که هیچ نسبت درستی در این میان وجود ندارد و شاید به این دلیل که لفظ بازی در این میان وجود داشته این بخش به سازمان تربیت بدنی واگذار شده است.

به گفته وی، خوشبختانه طی دو سال گذشته وزارتخانه با تمرکز در بخش فناوری اطلاعات در بحث تولیدات دیجیتالی و نرم‌افزارهای دیجیتالی به این نتیجه رسیده است تا برای هر یک از مواردی که در گذشته به صورت شتاب‌زده تصمیم‌گیری شده است، تجدیدنظر شود.

وی به بنیاد بازی‌های رایانه‌ای اشاره کرد که طی یک سال پیش تاسیس شده و گفت: این بنیاد می‌تواند بخشی از مسوولیت حمایت و نظارت تولیدکنندگان بازی‌های رایانه‌ای را به عهده داشته باشد.

نایب رییس بنیاد بازی‌های رایانه‌ای نیز در این زمینه می‌گوید: با توجه به آغاز فصل بازی‌های رایانه‌ای از یک ماه پیش با بررسی‌های انجام شده ضوابطی را ارائه کردیم تا فرهنگ استفاده از گیم‌نت‌ها را تغییر دهیم.

به گفته وی، وظیفه نظارت بر گیم‌نت‌ها به عهده اتحادیه صنف لوازم ورزشی است که وقتی ما استعلام کردیم دریافتیم تعداد بسیار کمی از گیم‌نت‌ها مجوز فعالیت دارند و قرار بر این شد تا روی این گیم‌نت‌ها ساماندهی موقتی شود و این گیم‌نت‌ها استانداردها را رعایت کرده و براساس یک مجوز موقت به فعالیت خود ادامه دهند.

به گفته وی، با توجه به این نکته که تابستان فصل بازی‌های رایانه‌ای است نه تنها قیمت کنسول‌های بازی افزایش می‌یابد، بلکه گیم‌نت‌ها نیز رونق می‌یابند و افرادی نیز حتی در پارکینگ خانه خود اقدام به راه‌اندازی گیم‌نت می‌کنند.

به گفته محمد بی‌طرف در سطح کلان گیم‌نت‌ها باید به مراکز مجاز تبدیل شوند و فرهنگ استفاده از بازی‌های رایانه‌ای افزایش یابد. طبق اعلام بی‌طرف، در حال حاضر حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ گیم‌نت در سطح شهر دارای مجوز فعالیت هستند؛ اما شاهدیم تعداد گیم‌نت‌ها در حد بسیار بیشتری از این آمار است. پس باید با برنامه‌ریزی‌های اصولی نه تنها آمار دقیقی از این مراکز به دست آوریم، بلکه بتوانیم روی آنها نظارت دقیق داشته باشیم.

وی در پاسخ به این سوال که چرا اتحادیه خاصی برای این صنف وجود ندارد، گفت: به این دلیل که هنوز فضای فعالیت این گیم‌نت‌ها روشن و مشخص نیست، اتحادیه خاصی برای این صنف نداریم. به گفته وی نظارت بر بازی‌های گیم‌نت‌ها به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

استاندارد بازی های تحت شبکه

این واقعیت که برخی بازی‌های رایانه‌ای رفتارهای نادرست اخلاقی را رواج می‌دهند، غیرقابل انکار است. در بررسی‌های صورت گرفته یک مرکز تحقیقاتی بازی‌های رایانه‌ای مشخص شده است که در حدود ۸۰درصد بازی‌های رایانه‌ای خشونت و تشویق به کشتن پلیس و انسان‌های درستکار یک ارزش مهم و والا محسوب می‌شود.

با این وجود اعتیاد به بازی‌های آنلاین در گیم‌نت‌ها یک آسیب جدی برای جامعه جوان ایرانی است که تبعات جسمی، روحی و روانی متعددی را به بار می‌آورد. محمد بی‌طرف در این زمینه می‌گوید: در بخش بازی‌های رایانه‌ای در کشور، مهم‌ترین بحث، خشونت در بازی است که متاسفانه کمتر بازی را می‌توان یافت که خشونت در آن مشاهده نشود. وی افزود: ما احساس می‌کنیم بازی‌های خشن برای رده‌های سنی بالاتر مناسب هستند؛ در حالی که در کشور ما به هیچ وجه برای انتخاب بازی به رده سنی توجه نمی‌شود و یک بازی بسیار خشن را یک کودک ۸ ساله انتخاب می‌کند. به گفته وی در تصمیمی که اتخاذ شده رده‌بندی‌های بازی‌های تحت شبکه بحث مهمی است که باید به آن پرداخته شود. وی در مورد معرفی ۲۶ بازی ممنوعه نیز گفت: به غیر از رده‌بندی سنی برخی از بازی‌ها از لحاظ محتوا یا صحنه با موازین اسلامی مغایر هستند که این بازی‌ها ممنوع اعلام شده‌اند. بهروز مینایی مدیرعامل بنیاد بازی‌های رایانه‌ای نیز در این زمینه می‌گوید: اجرای طرح نظارت بر گیم‌نت‌ها به عهده اداره کل همکاری‌های سمعی و بصری است و ما تنها در بحث ارائه نظر کارشناسی در مورد بازی‌های ارائه شده در گیم‌نت‌ها وظیفه داریم.

به گفته وی، از اواخر اردیبهشت‌ماه مفاد نظارت بر گیم‌نت‌ها همراه با ارائه مدل مطلوب توسط بنیان بازی‌های رایانه‌ای تهیه و ارائه شد و قرار بر این شد گیم‌نت‌ها که تاکنون زیر نظر سازمان تربیت بدنی فعالیت می‌کردند، از صنف لوازم ورزشی خارج شوند؛ ولی تاکنون هنوز جواب قطعی از سوی اداره کل همکاری‌های سمعی و بصری داده نشده است. مینایی افزود: طبق برنامه‌هایی که با سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران داشتیم، بنابراین شد مرکزی به عنوان Game Center راه‌اندازی کنیم و گیم‌نت‌ها‌ی نمونه را معرفی کنیم. به گفته وی، تاسیس هشت گیم‌نت در فرهنگسراهای IT از اقدامات مفید ما بوده است که انتظار داریم تعداد این گیم‌نت‌ها به پنجاه عدد برسد.

وی در مورد بازی‌های تحت شبکه داخلی نیز گفت: ما سقف بودجه خود را برای حمایت از تولیدکنندگان بازی‌های رایانه‌ای به ده‌میلیارد ریال رسانده‌ایم و در زمینه تولید بازی‌های داخلی از تولید سناریو گرفته تا تبلیغات برای این بازی‌ها برنامه‌های زیادی داریم.

وی افزود: در حال حاضر پنجاه بازی داخلی تولید شده است که فعلا سی عدد از آنها در بازار عرضه شده‌اند و از این تعداد تنها دو تا سه بازی مناسب بازی نوجوانان است و بقیه برای گروه سنی جوانان است. وی به بازی لطفعلی‌خان زند نیز اشاره کرد که برای تمام گروه‌های سنی مناسب است.

ضیایی نیز در مورد ۲۶بازی که ممنوع اعلام شده بود، گفت: حدود ۲ تا ۳عدد از این بازی‌ها از لحاظ سیاسی مشکل داشتند که بقیه نیز به دلیل خشونت زیادی که در آنها به کار رفته بود، ممنوع اعلام شدند. وی افزود: چند بازی دیگر نیز ممنوع اعلام شده‌اند که طی روزهای آینده لیست آنها اعلام می‌شود.