م.ربهنام رئوف

اگر از مشترکان و کاربران تلفن همراه باشید بدون تردید یکی از استفاده‌کنندگان سرویس پیامک هم هستید. هر چقدر هم که بخواهید در برابر این مساله مقاومت کنید و بهانه بیاورید که زیاد تمایلی به استفاده از پیامک ندارید؛ اما به هر حال اگر اندکی تامل و بررسی در رفتار ارتباطی خود داشته باشید، درمی‌یابید که حداقل روزی سه پیامک از تلفن همراه خود ارسال می‌کنید. حال اگر از کاربران حرفه ای تلفن همراه باشید و در زمره کاربران جوان این وسیله ارتباطی قرار گیرید که دیگر این عدد شاید به روزی ۲۰ تا ۳۰ پیامک هم برسد.

خدمات پیام کوتاه (SMS) از جمله خدماتی است که بیشتر برای تلفن‌های همراه (و برخی وسیله‌های همراه دیگر مانند رایانه جیبی) و گاه برای رایانه‌های شخصی امکان فرستادن پیام کوتاه را به تلفن‌های همراه دیگر به وجود می‌آورد. پیام کوتاه یکی از فعالیت‌های پرسود برای شرکت‌های مخابراتی محسوب می‌شود و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۲ درآمد حاصل از این خدمات به ۶۷ میلیارد دلار در سال برسد.

استفاده از خدمات پیام کوتاه در بین مردم جهان از محبوبیت زیادی برخوردار است. به عقیده بسیاری از مردم، استفاده از این خدمات به دلیل «ارزان بودن» به سرعت فراگیر شده‌است و پیش‌بینی شده‌است که تعداد پیام‌های ارسالی تا سال ۲۰۱۲ به ۷/۳ تریلیون برسد. استفاده از خدمات پیام کوتاه در ایران برای نخستین‌بار در سال ۱۳۸۱ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. از این سال به بعد استفاده از پیام کوتاه به‌تدریج در بین کاربران ایرانی تلفن همراه فراگیر شد؛ به طوری که حتی در پاره‌ای از مواقع به‌خصوص در روزها و مراسم‌های خاص مانند عید نوروز اپراتورهای تلفن همراه با ارائه آمارهایی میزان ارسال پیامک‌های کاربران خود را به رخ یکدیگر می‌کشند. استقبال از پیامک به جایی رسید که حتی شرکت‌های مخابراتی استانی نیز تصمیم به راه‌اندازی سیستم ارسال و دریافت پیامک از طریق تلفن ثابت گرفتند.

کاربردهای پیامک

جدا از پیامک‌های عامیانه‌ای که کاربران برای یکدیگر ارسال می‌کنند که عموما هم به دیالوگ‌های روزمره یا حتی ارسال لطیفه باز می‌گردد، اما هنوز کاربردهای تجاری سرویس پیام کوتاه آن‌چنان که باید و شاید در کشور فراگیر نشده است. تنها کاربرد تجاری‌ای که این روزها حتی باعث سردرگمی و در پاره‌ای از مواقع موجب آزار و اذیت کاربران در بخش سرویس پیام کوتاه می‌شود، پیامک‌های تبلیغاتی است.

امروزه که ایمیل و حساب‌های الکترونیکی افراد بیشتر جنبه بروشور تبلیغاتی را بازی می‌کنند، شاهدیم که تلفن همراه نیز به این موضوع روی خوش نشان داده و شماره تلفن‌های همراه به‌عنوان صندوقچه‌ای برای تبلیغات و بازاریابی درآمده است.

این پیامک‌ها که بدون تردید هر کاربر تلفن همراه در یک شبانه روز حداقل یک تا دو مورد از آن را دریافت می‌کند، بدون هیچ‌گونه هدف و برنامه ریزی ارسال می‌شود. حتی سفارش دهندگان این نوع پیام‌های تبلیغاتی نیز از کم اثر بودن این شیوه تبلیغاتی آگاه هستند؛ اما به هر حال پرداخت هزینه‌ای به مراتب کمتر از سایر شیوه‌های تبلیغاتی باعث شده تا این روزها این نوع از تبلیغات بیشتر از قبل مورد استفاده شرکت‌های تجاری و خدماتی قرار بگیرد. همچنین در شرایطی که کاربرد تلفن همراه در حوزه صدا اشباع شده و دیتا درصدد خودنمایی است، بسیاری معتقدند که کاربری تلفن همراه طی چند سال آینده به جایی می‌رسد که دیگر گوشی تلفن همراه در کنار گوش افراد قرار نخواهد گرفت و تمامی فعالیت‌ها بر بستر دیدگان انجام خواهد شد.

اما متاسفانه از زمانی که قابلیت پیامک‌های گروهی راه‌اندازی شد، صبر و حوصله کاربران نیز سرریز شده و به جرات می‌توان گفت که آسایش از افراد گرفته شده است.

پیامک‌هایی که هر ساعت با یک مضمون برروی نمایشگر تلفن‌های همراه نقش می‌بندند، کاملا مشخص است که اکثرا غیرهدفمند و بدون برنامه‌ریزی خاصی هستند؛ چراکه از البسه و ابزار گرفته‌ تا نشست کارگاه‌های تخصصی و اخبار و غیره را شامل می‌شوند.

در حال حاضر اکثر پیامک‌هایی که توسط افراد دریافت می‌شود، بدون ارتباط با حوزه کاری و علایق آنهاست و اثبات صحت این امر از تست چنین موضوعی برروی جامعه هدف کوچکی امکان‌پذیر است. جالب آنجاست که برخی از افراد می‌گویند که بارها شماره خود را به اپراتور مربوطه یعنی ۰۹۹۹۰ مبنی بر تمایل نداشتن برای دریافت پیامک‌های تبلیغاتی تسلیم کرده‌اند اما سرانجامی نداشته، جز اینکه مجددا پیامک‌ها را دریافت کردند، هرچند که این موضوع جامعیت ندارد و معدود افرادی چنین موضوعی برایشان به وجود آمده است.

پیامک‌های هدفمند

جدا از بحث تبلیغاتی اما امروزه اپراتورهای تلفن همراه هم فهمیده‌اند که می‌توانند از شیوه‌های دیگری در بخش تبلیغات استفاده کنند. آنها سعی کرده‌اند که با هدفمند کردن بانک‌های اطلاعاتی خود که همان کاربران و مشترکان هستند شیوه‌های جدیدی را در این بخش بکار گیرند. به عنوان مثال اپراتور دوم به تازگی سرویسی راه‌اندازی کرده است با عنوان سرویس تبلیغات هوشمند منطقه‌ای. این سرویس می‌تواند به عنوان رسانه‌ای هدفمند و اثربخش در راستای اهداف تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی بر بستر تلفن همراه عمل کند. سرویس تبلیغات هوشمند منطقه‌ای با ویژگی‌های منحصر به فردی چون امکان اطلاع‌رسانی با استفاده از پیامک یا پیام چندرسانه‌ای به مشتریان هدف در یک محدوده جغرافیایی خاص، ارسال تبلیغات موثر به جامعه هدف بر‌اساس ویژگی‌های مختلف مثل سن، جنسیت، علایق و سطح درآمد، ارسال کوپن و کارت‌های تخفیفی شخصی‌سازی شده و همچنین با قابلیت استثنایی «مشاهده و تحلیل نتایج کمپین‌های تبلیغاتی»، فصل نوینی را در عرصه تبلیغات همراه رقم بزند.

البته پیامک‌ها این روزها دیگر صرفا تبلیغاتی نیستند بلکه اپراتورها سعی می‌کنند که کارآیی دیگری هم برای آنها در نظر بگیرند. به عنوان مثال سرویس اعلام دسترسی که با ارسال یک پیامک به کاربر اطلاع می‌دهد که در مدت زمانی که گوشی‌اش خاموش بوده یا در دسترس نبوده چه کسانی با او تماس گرفته‌اند یا حتی بالعکس یعنی زمانی که کاربر مورد نظر گوشی‌اش روشن شد یا در محدوده آنتن دهی قرار گرفت به کاربر تماس‌گیرنده اعلام می‌کند که مشترک مورد نظر هم اکنون در دسترس است.

پیامک‌های پرکاربرد

سرویس‌های مکان‌یابی هم از دیگر سرویس‌های ارائه شده بر بستر پیامک است. شاید گوشی برخی از کاربران تلفن همراه مجهز به سیستم‌های جی‌پی‌اس نباشد به همین منظور می‌توانند با استفاده از این سرویس از موقعیتی که در آن قرار دارند اطلاع کسب کرده یا حتی از موقعیت دوستان هم در صورت فعال بودن آگاه شوند. آنها می‌توانند از طریق این سیستم و به وسیله دریافت پیامک از ترافیک مسیرهای شهری و برون شهری مطلع شوند.

سرویس اطلاعات شهری به شهروندان امکان می‌دهد تا نزدیک‌ترین شرکت، فروشگاه یا موسسه ارائه دهنده خدمات و محصولات مورد نظرشان را جست‌وجو کرده و اطلاعات مربوط به آنها را دریافت نمایند یا با انتخاب یک نقطه روی نقشه، اطلاعات مربوط به شرکت‌ها و موسسات نزدیک به آن نقطه منتخب را کسب کنند. جست‌وجوی نقاط مورد علاقه از طریق کد دستوری، جست‌وجوی اطلاعات ضروری از قبیل مراکز درمانی، قابلیت جست‌وجوی پیشرفته اطلاعات، دریافت نتایج جست‌وجو شامل آدرس یا نقشه محل و اطلاعات مورد نیاز از طریق پیامک و پیام چندرسانه‌ای و امکان افزودن نقاط مورد علاقه از دیگر امکانات این سرویس است که هم‌اکنون در کشور ما توسط اپراتور دوم ارائه می‌شود.

جدا از بحث‌های ترافیکی سرویس پیامک در برخی از مواقع نیز می‌تواند نقش کیف پول کاربران را بازی کند. به این ترتیب که با اتصال یک حساب بانکی مشترک به تلفن همراه خود، مشترک می‌تواند با ارسال کدهای دسترسی یا پیامک اقدام به خرید مایحتاج خود کند. در این بین بیشترین سرویسی که در این بخش کاربرد دارد تهیه بلیت‌های وسایل حمل و نقل عمومی است.

تسهیل خدمات بانکی بدون نیاز به مراجعه حضوری، استفاده از فناوری کد دستوری برای ثبت نام با سهولت بیشتر و امنیت بالا و کاهش ریسک برای خرید‌های اینترنتی از جمله دیگر مزایای این سرویس اعلام شده است. در این بخش اکثر بانک‌هایی که خدمات الکترونیک دارند با دریافت شماره تلفن همراه مشتریان خود آنها را به وسیله دریافت پیامک از ریز صورت حساب بانکی خود مطلع می‌کنند.

کنترلی به نام پیامک

جدا از کاربردهای ذکر شده این روزها تولیدکنندگان وسایل دیجیتالی سعی کرده‌اند با تجهیز محصولات خود به سیم‌کارت از پیامک برای کنترل محصولات خود استفاده کنند. در این بین می‌توان به صنعت خودروسازی اشاره کرد که استفاده از پیامک در سیستم کنترلی خودرو به رانندگان کمک کرده تا از سلامت خودرو خود یا حتی از مکان خودرو دزدیده شده خود مطلع شوند. آنها حتی می‌توانند از راه دور و به وسیله ارسال پیامک ماشین خود را روشن یا خاموش کنند.

جدا از صنعت خودرو سازی، بهداشت و درمان نیز بی‌تاثیر از استفاده پیامک نبوده است. به‌طوری که بیماران با در اختیار داشتن وسایلی همچون فشارسنج یا وسایل کنترل علائم حیاتی‌ای که به سیم‌کارت مجهز هستند می‌توانند در صورت کمین خطری خاص به شکل خودکار پزشک یا نزدیک ترین اورژانس را مطلع کنند.

البته با پیامک همچنین می‌توان مدیریت یکپارچه و هوشمند ادوات و ماشین‌آلات از راه دور کارخانه‌ها و شرکت‌های خدماتی را نیز در اختیار داشت. قرائت دستگاه‌های اندازه گیری از راه دور، مدیریت امنیت شعبات دور و نزدیک یک سازمان، کنترل دستگاه‌های فروش خودکار (vending machines)، مدیریت ابزارآلات مربوط به کنترل ترافیک شهری، سیستم‌های هوشمند مدیریت ساختمان و مانیتورینگ تجهیزات صنعتی از جمله حوزه‌های کاربرد در این بخش است.

به هر حال هر چند که استفاده غیر حرفه ای از پیامک در بخش ارسال پیامک‌های تبلیغاتی این روزها اعصاب و روان کاربران ایرانی را از بین برده است، اما این سرویس مخابراتی فوایدی همچون کاربردهای فوق الذکر را دارد که به نظر می‌رسد به زودی و در بازار رقابتی اپراتورهای تلفن همراه در کشور شاهد فعالیت‌های آن خواهیم بود.