حکمرانی کنسول‌ها
سونیتا سراب‌پور
فصل تابستان هم شروع شد. حالا دیگر بحث پر کردن اوقات فراغت بچه‌ها بیش از پیش مورد توجه خانواده‌ها قرار می‌گیرد. گروهی ترجیح می‌دهند اوقات فراغت بچه‌هایشان را با نام‌نویسی در کلاس‌های مختلف پر کنند و گروهی هم به محض دریافت کارنامه، راهی بازار می‌شوند تا با خرید اسباب بازی مورد علاقه فرزندشان، به وعده خود وفا کنند.

البته این روزها منظور از خرید بازی دوچرخه، آدم آهنی، توپ پلاستیکی و... نیست. این روزها اسباب‌بازی به کنسول‌ها و بازی‌های کامپیوتری گفته می‌شود که کودکان با استفاده از آن می‌توانند برای لحظاتی خود را جای یک قهرمان فرازمینی یا یک فوتبالیست مطرح جهانی جا بزنند.
در واقع در دنیای بازی‌های کامپیوتری بدون به خطر‌انداختن امنیت، بسیاری از امکانات یا شرایطی برای این گروه فراهم می‌شود که شاید امکان تجربه آن در دنیای واقعی برایشان غیرممکن باشد. همچنین این روزها آنقدر بازی‌های کامپیوتری متنوع و جذاب شده‌اند که خریداران آنها تنها رده سنی کودکان و نوجوانان نیستند؛ بلکه در بازار فروش این محصولات می‌توانید افرادی با سن تقریبی ۳۰ را هم ببینید که برای خرید نسخه جدید یک کنسول از یک فروشگاه به فروشگاه دیگر سرک می‌‌کشند.
کنسول‌های پرفروش
بازی‌های کامپیوتری از زمان ورود خود دچار تغییر و تحولات شگرفی شده‌اند. آتاری‌های قدیمی ‌یکی از ابتدایی‌ترین ابزارهای بازی‌های دیجیتالی بودند که شاید در ابتدا وسیله سرگرمی بچه‌های قشر مرفه جامعه را تشکیل می‌دادند. اما از آنجا که تکنولوژی روز به روز در حال تغییر است، تولیدکنندگان سرگرمی‌های ‏کامپیوتری، کالاهایی پیشرفته‌تر و متنوع‌تری به بازار عرضه کردند. در واقع به مرور زمان کیفیت بازی‌ها و انیمیشن استفاده شده در طراحی آن‌ها افزایش یافته و با تغییر نسل دستگاه‌ها، ‏کنسول‌های بازی جایگزین انواع آتاری و تی‌وی گیم‌ها شده‌اند.
براساس اظهارات ‏فعالان بازار در حال حاضر ‏PS3‎، ‏PS2‎، ‏PSP، ‏Xbox360‎‏ از کنسول‌های پرطرفدار بازار هستند. البته این کنسول‌ها را نمی‌توانید در اکثر بازارهای فروش بازی‌های کامپیوتری پیدا کنید. برای مثال برخی از فروشگاه‌ها دیگر اقدام به فروش psp2 نمی‌کنند؛ چرا که مخاطبی ندارد، اما برخی کنسول‌ها هم هستند که با وجود مخاطبان زیاد به فروش نمی‌رسند؛ مانند ‏مدل‌های جدید Xbox (slim)m که به دلیل نبود کپی بازی‌هایش، فروشندگان از فروش آن منصرف شده‌اند. شاید به نظر برسد که شروع فصل تابستان و تعطیلی مدارس باعث شود که بازار فروش بازی‌های کامپیوتری پررونق تر از هر ماه دیگر سال باشد، اما به گفته فروشندگان بازار، آنقدر این بازار جذابیت دارد که رونق فروش آن محدود به زمان خاصی نمی‌شود. یکی از فروشندگان بازار پایتخت در این زمینه می‌گوید: « فروش بازی‌های کامپیوتری و مخصوصا کنسول‌ها در طول سال مخاطبان خود را دارد، اما شاید تعطیلی مدارس مخاطبان بیشتری را به طرف این بازار بکشاند که عمده آنها هم نوجوانان هستند.» وی در خصوص کنسول‌های پرفروش بازار داخلی هم می‌گوید: «بر عکس بازارهای جهانی که کنسول‌های wii‌ بسیار پرمخاطب است، اما در ایران این کنسول چندان پرمخاطب نیست. اما در عوض کنسول‌هایی چون‏PS2‎، ‏PSP، PS3‎ شرکت سونی و Xbox360‎‏ شرکت مایکروسافت مخاطبان زیادی دارد.» به گفته این فروشنده در حال حاضر Xbox360 و PS3 از گرانترین کنسول‌های بازی در بازار داخلی هستند. گفته می‌شود دوستداران کنسول بازی برای خرید یک 360 Xbox مبلغی در حدود 450 تا 500 هزار تومان هزینه کنند. همچنین برای خرید یک کنسول PS3 باید مبلغی در حدود 610 هزار تومان در نظر بگیرید. کنسول کم‌طرفدار wii هم در حال حاضر با قیمتی در حدود 365 هزار تومان به فروش می‌رسد.
براساس اظهارات برخی از فروشندگان بازار، در حال حاضر قیمت انواع کنسول‌ها با معرفی جهانی محصولات جدید از طرف شرکت مایکروسافت و سونی با ۵ تا ۱۰ درصدکاهش قیمت مواجه شده است. هر چند در کنار این اظهار نظر برخی دیگر از فروشندگان معتقدند که این معرفی تاثیری در قیمت‌ها نداشته و قیمت‌ها در حال حاضر ثابت است. در کنار فروش خوب کنسول‌های بازی، استقبال از ابزارهای جانبی کنسول‌های بازی هم قابل توجه است.
برای مثال ابزارهای بازی موسیقی مانند گیتار بی‌سیم، بازی‌های حرکتی مانند پینگ پنگ، تنیس و.... فرمان‌های خودرو مجهز به کلاج و ترمز با فروش بالایی روبه رو هستند. در حال حاضر این ابزارها توسط شرکت‌هایی چون لاجیتک، سونی‌، نینتندو‌، فراسو و... به بازار عرضه می‌شوند. این ابزارها روی کنسول‌های بازی یا در کنار آنها در نقش مکمل به کار برده می‌شوند و با قیمت‌های مختلفی از حدود 100هزار تا 450 هزار تومان در بازار به فروش می‌رسند.
بازی‌های کامپیوتری
در کنار بازار داغ فروش کنسول‌های بازی و لوازم جانبی آنها این روزها بازی‌های کامپیوتری هم با استقبال خوبی مواجه هستند؛ به طوری که اگر یک بار به مرکز فروش این بازی‌ها سر بزنید خریدارانی از سن 12 ساله تا 20 ساله را خواهید دید که با خرید چندین بازی مختلف رضایتمندانه از فروشگاه خارج شده به طرف تست بازی خود می‌روند. به گفته یکی از فروشندگان بازی‌های کامپیوتری، این روزها این نوع بازی با استقبال زیادی روبه رو هستند و روزانه آنها می‌توانند در حدود 10 تا 20 بازی کامپیوتری را به فروش برسانند. یکی از فروشندگان این نوع بازی‌ها، در خصوص فروش بازی‌های کامپیوتری می‌گوید: «در حال حاضر و با تعطیلات مدارس فروش این نوع بازی‌ها بسیار بالا است و شاید در یک روز نسخه یک بازی مانند 2011 fifa در حدود 1000 بار فروخته شود. » به گفته وی، بازی‌هایی همچون Pes2011، fifa 2011، Need for Speed Hot Pursuit، Call of Duty، Stronghold، Cilivization 5 و... پرفروش‌های بازی‌های کامپیوتری هستند. در کنار فروش بازی‌های خارجی که با استقبال بسیار بالایی هم برخوردار هستند؛ اما از بازی‌های ایرانی آن‌چنان که باید استقبال نمی‌شود؛ به طوری که به گفته یکی از فروشندگان از هر 6 نفری که برای خرید یک بازی خارجی به بازار مراجعه می‌کنند، شاید تنها یک نفرشان خواهان بازی ایرانی باشد، البته نه هر بازی ایرانی. به گفته احسان علی‌آبادی، فروشنده بازی کامپیوتری در حال حاضر تنها بازی پرفروش ایرانی گرشاسب و میرمهنا است که دلیل این پرفروش بودن هم به کیفیت و جذابیت بازی بازمی‌گردد.


این فروشنده درباره توجه خریداران به نظام رده بندی که به تازگی از سوی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای وضع شده می‌گوید: «در حال حاضر این رده بندی تاثیری در جلب نظر خریداران ندارد؛
چرا که این رده بندی سنی فاقد استانداردهای لازم است. به عنوان مثال یک بازی را این بنیاد برای رده سنی ۱۳ ساله مناسب دانسته، این در حالی است که یک بچه ۵ ساله هم آن را بازی نخواهد کرد.» به باور وی، این بنیاد تمام تلاش خود را برای سر و سامان دادن به بازار بازی‌های کامپیوتری کرده؛ اما این تلاش‌ها هیچ نتیجه‌ای نداشته است.
وی در توضیح ادعای خود می‌گوید: «یکی از دلایل نتیجه ندادن این ساماندهی‌ها هزینه زیادی است که شرکت‌ها باید بابت دریافت هلوگرام از این بنیاد دریافت کنند. که این هلوگرام بازی مجاز از غیرمجاز را مشخص می‌کند.» وی در ادامه می‌افزاید: «دریافت این هلوگرام هم به سختی امکان‌پذیر است؛ زیرا بنیاد به راحتی به یک بازی مجوز نمی‌دهد و آنقدر برای شرکت‌ها سنگ اندازی می‌کند که کار برای فعالان این حوزه سخت شده است. در نهایت هم مجوز را زمانی می‌دهد که آن بازی به روز چند ماه پیش از طریق راه‌های غیر مجاز وارد بازار شده است.»
به اعتقاد وی، بهتر است بنیاد به جای منع کردن یکسری بازی که می‌توان با تغییرات در نوع لباس کارکترها یا حذف کردن بخش‌هایی از آن به راحتی آنها را وارد بازی کرد، از ورود غیر مجاز آن‌ها به بازار جلوگیری کند یا اینکه با در نظر گرفتن سرمایه‌ای بالا به برخی شرکت‌ها کمک کند که بازی‌های با کیفیت و مطابق سلیقه کاربران ایرانی تولید کنند.