م.ر.بهنام رئوف
بازار تلفن همراه راکد است. این جمله‌ای است که این روزها تقریبا ورد زبان اکثر فروشندگان است. البته شاید در نگاه اول و در مراجعه حضوری به مراکز فروش تلفن همراه این نکته زیاد ملموس نباشد، اما اگر بخواهیم پای صحبت‌ها و درد دل‌های فروشندگان بازار بنشینیم در می‌یابیم که در مقایسه با سال‌های قبل میزان فروش گوشی در بازار به شدت کاهش یافته است.

برخی از فروشندگان اشباع بازار از سیم‌کارت‌ها را دلیل این کم رونق بودن عنوان می‌کنند و عده‌ای دیگر نیز افزایش تورم و مشکلات اقتصادی را بی‌ارتباط با این موضوع نمی‌دانند. عده‌ای می‌گویند، اعمال قانون هدفمند شدن یارانه‌ها که باعث افزایش قیمت در برخی از کالاها شده باعث شده است تا دوره عادت تعویض گوشی در بین کاربران تلفن همراه افزایش پیدا کند.
عده‌ای دیگر نیز نبود شرایط نابسامان بازار را در بخش ورود گوشی‌های قاچاق بی‌تاثیر نمی‌دانند. دسته آخر عنوان می‌کنند که اگر تا سال گذشته گفته می‌شد ۹۶ درصد بازار در اختیار قاچاقچیان است امسال باید منتظر ماند تا صددرصد این بازار در اختیار این افراد سود جو قرار بگیرد. افرادی که بهانه حمایت از تولیدات نامرئی داخلی باعث پیدایش آنها در بازار تلفن همراه شد.
کاهش واردات رسمی
با تمام این دلایل اما به هر حال بازار تلفن همراه این روزها مانند گذشته شلوغ نیست. جدا از تمام احتمالاتی که از سوی فروشندگان و کارشناسان بازار مطرح می‌شود، آمار واردات رسمی گوشی در ماه گذشته نیز گواه بر این ماجرا است.
بر اساس اعلام رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران، میزان واردات گوشی در فروردین ماه سال جاری یعنی سال 90 تنها 680 کیلوگرم با ارزش 203 هزار دلار بوده است. این میزان تنها 01/0 درصد سهم از ارزش کل واردات کشور در این دوره زمانی بوده است. گفته می‌شود این میزان گوشی تنها از کشور امارات متحده عربی به کشور وارد شده است و این درحالی است که همواره و طی دوره‌های گذشته علاوه بر امارات کشورهای دیگری نیز مانند چین یا برخی از کشورهای اروپایی مبدا واردات گوشی به کشورمان بوده‌اند.
این آمار در حالی از سوی گمرک اعلام می‌شود که تنها در فروردین ماه سال ۸۹ یعنی سال گذشته ۱۹ هزار و ۱۲۹ کیلوگرم گوشی به ارزش یک میلیون و ۶۹۸ هزار دلار از مبادی رسمی وارد کشور شده بود. مقایسه درصد تغییرات واردات گوشی نشان می‌دهد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۵/۹۶- درصد از لحاظ وزنی و ۰۵/۸۸- درصد از نظر ارزشی، واردات تلفن همراه با کاهش روبه رو بوده است.
با فرض آنکه هر گوشی وارد شده به کشور به همراه جعبه و شارژر و دیگر متعلقات آن 150 گرم باشد پیش بینی می‌شود که در فروردین ماه سال 90 تنها نزدیک به 4 هزار و 500 گوشی از مبادی رسمی وارد کشور شده است. این درحالی است که بسیاری از کارشناسان صنفی عنوان می‌کنند که در حال حاضر در کل کشور نزدیک به سه هزار واحد صنفی در بخش فروش گوشی فعالیت دارند که اگر بخواهیم این آمار را بر این تعداد فروشنده احتمالی تقسیم کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که در یک ماه گذشته هر فروشنده گوشی شاید تنها یک گوشی به فروش رسانده باشند!. در این بین و با بررسی این آمار تنها یک احتمال قوی وجود خواهد داشت و آن هم افزایش سهم گوشی‌های قاچاق با گارانتی‌های غیر رسمی در بازار است.
بازار بی‌مشتری
با این حال فعالان و دست‌اندرکاران حوزه بازار تلفن همراه از بی رونقی بازار این کالای ارتباطی در سطح تهران خبر می‌دهند.
کیوان مقیمی، یکی از فروشندگان در این باره می‌گوید: بازار تلفن همراه دراین روزها به دلیل کاهش تقاضای مشتریان روزهای کم رونقی را سپری می‌کنند. او می‌گوید: هرچند که این بی رونقی تنها در بازار تلفن همراه نیست؛ چرا که بازار تمامی کالا بعد از ایام نوروز کم رونق سپری می‌شود.
به اعتقاد این فروشنده، بازار خرید و فروش گوشی در اسفندماه سال گذشته روزگار خوشی را سپری کرده است و از فروردین ماه تاکنون به دلیل کاهش خریداران رونق خود را از دست داده است. او می‌گوید: درحال حاضر تنها گوشی‌های ارزان قیمت مورد تقاضای مشتریان قرار می‌گیرد، اما شاید با پایان فصل بهار و آغاز فصل تعطیلات دانش‌آموزان و دانشجویان بازار این کالا پررونق شود.
تعرفه پاشنه آشیل بازار
اما از سوی دیگر مسوولان صنفی دلیل کاهش واردات رسمی گوشی در سال جاری را تنها تعرفه 25 درصدی واردات گوشی عنوان می‌کنند که چند سالی تمام نگاه‌ها به دنبال کاهش آن است. در حالی که فعالان قانونی خواستار کاهش تعرفه واردات به 10 درصد هستند تا بتوانند با واردکنندگان غیرقانونی رقابت داشته باشند و شرایطی سالم را بر بازار تلفن همراه حکمفرما کنند، اما از آن طرف دولتی‌ها معتقدند که کاهش تعرفه واردات نمی‌تواند جلوی قاچاق را بگیرد و تنها طرح رجیستری اپراتورها می‌تواند به ساماندهی این بازار کمک کند. طرحی که به گفته تمام کارشناسان روشی منسوخ شده در جهان برای این مهم عنوان می‌شود.
رییس اتحادیه فروشندگان لوازم صوتی و تصویری تهران در این باره معتقد است که با تصویب تعرفه ۱۰ درصدی واردات گوشی، ۹۰درصد بازار گوشی تلفن همراه از دست قاچاقچیان خارج شده و اشتغال و تامین نیاز قانونی مصرف‌کننده و دولت احیا می‌شود.
ابراهیم درستی در این باره می‌گوید: ورود انبوه کالای نامرغوب چینی، گوشی‌های بازسازی شده و غیره که همگی به علت ارزانی دارای مشتریان زیادی هستند، موجب نارضایتی مصرف‌کنندگان و هدر دادن سرمایه‌های ملی شده است. او معتقد است که هم‌اکنون به دلایل مختلف عملا تولید داخل و واردات رسمی به صورت مناسبی اجرا نمی‌شود.
وی با اشاره به تعرفه ۲۵ درصدی واردات گوشی تلفن همراه می‌گوید: با شرایط فعلی تنها شرکت‌های محدودی به فعالیت رسمی می‌پردازند که تعداد آنها حتی به انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. درستی تاکید می‌کند که بازار این محصول پر از کالای قاچاق است به نحوی که ۹۰ درصد از سهم این بازار توسط قاچاقچیان تامین می‌شود.
رییس اتحادیه فروشندگان لوازم صوتی و تصویری تهران در ادامه می‌گوید: با شرایط فعلی دولت باید به طور جدی بازنگری تعرفه این کالای ارتباطی را از سر گیرد؛ چرا که در این میان سودی عاید دولت و فعالان قانونی نخواهد شد.
در جهان چه می‌گذرد؟
اما بر اساس گزارش IDC، طی سه ماهه ابتدایی سال 2011 در بازار آسیا - اقیانوسیه فروش گوشی‌های ساده رشد ثابتی داشت، اما فروش گوشی‌های هوشمند به‌رغم بسیاری از محصولات که با تاخیر عرضه شد رشد استثنایی و فوق‌العاده‌ای داشت.
در شرق اروپا، عرضه گوشی‌های هوشمند مبتنی بر آندروید و آی‌فون باعث رشد بازار شد. گوشی‌های جدید HTC، سامسونگ و سونی اریکسون در بیشتر کشورها فروش خوبی داشتند.
گوشی‌های آندرویدی آلکاتل، هواوی و ZTE به فروش بازارهای متوسط کمک کرد. در حالی که فروش گوشی‌های معمولی نسبت به گوشی‌های هوشمند کاهش یافت.
اما بازارهای اروپا، خاورمیانه و آفریقا به دلیل ناآرامی‌‌های اخیر در کشورهای خلیج فارس همچون مصر راکد بود و در مواردی هم کاهش داشت. با این حال نوکیا و شرکت کاناداییRIM، تولیدکننده گوشی‌های هوشمند بلک‌بری، عملکرد خوبی در این مناطق داشتند.
در طول سه ماهه ابتدایی سال در ایالات متحده آمریکا، دو گوشی آی فون اپل و HTC Thunderbolt که مبتنی بر شبکه‌های LTE است بیشترین میزان فروش را در این منطقه داشتند و گوشی‌های معمولی به شدت با کاهش میزان فروش روبه رو شدند. در کانادا هم گوشی‌های هوشمند رشد خوبی داشتند، بلک بری، آی فون و گوشی‌های آندرویدی بهترین میزان فروش را داشتند.
در بازار آمریکای لاتین هم طی سه ماهه گذشته فروش گوشی‌‌های هوشمند نسبت به گوشی‌های ساده افزایش یافت.
بر اساس این گزارش، در بسیاری از بازارها فروش گوشی‌های هوشمند به اپراتورها کمک کرد تا به شبکه‌های نسل سوم عزیمت کنند و گوشی‌های آندرویدی و مبتنی بر ویندوز فون به رشد گوشی‌های هوشمند کمک شایانی کرد. به این ترتیب کاهش میانگین قیمت فروش گوشی هم باعث افزایش میزان فروش گوشی‌های هوشمند شد. البته نمی‌توان سهم تولیدکنندگان چینی را در کاهش میانگین قیمت فروش گوشی‌ها دست‌کم گرفت.