خاطره رکود تابستانی بر حافظه بازار

دنیای اقتصاد: برای فعالان بازار کامپیوتر، تابستانی که گذشت فصلی پر از اتفاقات مختلف بود. در ۶ ماه نخست سال و در کمبود رونق در بازارهای دیجیتال فعالان این صنف چشم انتظار اتفاقات تازه در بازار بودند، به ویژه بازار پایتخت ایران در انتظار اتفاقاتی بود که پیش از اجرای برجام پیش‌بینی می‌شد روی دهد. از جمله مهم‌ترین آنها ورود سرمایه‌گذاران خارجی به ایران بود. اما با وجود ورود برخی از شرکت‌های خارجی به ایران و برداشته شدن ممانعت تجارت کشورهای خارجی با کشورمان، شاهد ورود سرمایه‌گذاران زیادی به خصوص در حوزه تکنولوژی نبود‌ه‌ایم. موانع مختلف ورود سرمایه‌، آماده نبودن زیرساخت‌های اقتصادی و عدم اطمینان از بازگشت سرمایه در فضای اقتصادی باعث شده که به رغم خوش‌بینی‌های اولیه سرمایه‌گذاران زیادی در حوزه تکنولوژی به ایران ورود پیدا نکنند. همین موضوع درکنار ممنوعیت ورود برخی کالاها از جمله دلایلی بود که موجب شد بازار کامپیوتر فصلی در رکود را طی کند. با این وجود بازار کامپیوتر شاهد خبرهای گوناگونی از جمله خروج عده‌ای از بازار به دلیل ناتوانی در پرداخت هزینه‌ها، سخت‌گیری‌های مالیاتی، تعدیل نیرو، ادغام و کاهش فروشگاه‌های زیرمجموعه و در نهایت کاهش قیمت برای سرپا ماندن و چشم دوختن به روزهای آینده بود. در ادامه نگاهی داریم به مهم‌ترین تحولاتی که بازار کامپیوتر در فصل تابستان با آن مواجه بود.

اجرا و تعویق طرح رجیسترینگ

از ابتدای مرداد ماه گذشته بود که طرح رجیستر کردن موبایل‌ها آغاز به کار کرد. طرحی که با هماهنگی کمیته‌ای متشکل از نمایندگان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت صنعت، معدن و تجارت، رگولاتوری و اپراتورهای تلفن همراه قرار بود، اجرایی شود. بر اساس این طرح قرار بود گوشی‌های جدیدی که IMEI (شماره سریال) ثبت شده ندارند، در شبکه‌ اپراتورها فعال نشوند. بر اساس این طرح که به نظر می‌رسید یکی از راهکارهای اصلی برای مقابله کالاهای قاچاق در بازار دیجیتال از نگاه ستاد مبارزه با قاچاق کالا است، پیش بینی شده بود سیم‌کارت‌ روی گوشی‌های قاچاق فعال نشود. این راهکاری بودکه دولت طی سال‌های اخیر دوبار دیگر هم آن را آزموده بود و شکست خورده بود اما ظاهرا باز هم این طرح شکست خورده به روی میز برگشته است. در نهایت و پس از آنکه اجرای آزمایشی آن سروصدای زیادی در بازار ایجاد کرد این طرح متوقف شد و سازمان تنظیم مقررات ارتباطات اعلام کرد که سناریوی دومی برای اجرای این طرح انتخاب شده است. براساس راهکار دوم شماره سریال گوشی‌های وارداتی در سامانه‌ای در وزارت صنعت ثبت و توسط سازمان تنظیم مقررات ارتباطات و اپراتورهای موبایل بررسی و تطبیق داده می‌شود.

اما همین موضوع و همزمانی آن با برخورد ماموران مبارزه با قاچاق کالا در بازار موبایل با چند فروشگاه باعث شد تا طیف گسترده‌ای از فروشندگان گوشی‌های برند که در بازار ایران نمایندگی فعال و رسمی نداشتند اقدام به جمع‌‌آوری گوشی‌های در معرض فروش خود کنند. تنها در یک هفته آغاز اجرای آزمایشی این طرح که همراه با حضور ماموران مبارزه با قاچاق کالا در بازار موبایل و کامپیوتر صورت گرفت، بیش از همه موبایل‌های برند اپل نایاب و با افزایش قیمت مواجه شد. این تحولات باعث شد تا مسوولان اجرای طرح رجیستری تصمیمات تازه‌ای بگیرند و اجرای آن را به تعویق بیندازند. به دنبال این اتفاقات وزارت ارتباطات اعلام کرد که اجرا شدن طرح رجیستری تلفن همراه پس از هماهنگی لازم بین وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا اجرایی انجام خواهد شد. بر اساس اعلام مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات، مقدمات لازم برای اجرای طرح رجیستری تلفن همراه هنوز مهیا نشده است و تصمیمات جدید قبل از اجرای طرح اطلاع‌رسانی لازم انجام خواهد شد.

مهلت برای تاسیس نمایندگی برندها در ایران

تاثیرات این اتفاقات بر بازار موبایل و جمع‌آوری گوشی‌های اپل و افزایش قیمت گوشی‌های این برند باعث شد فعالان از این اتفاقات به‌عنوان شوک آی‌فونی بر بازار موبایل یاد کنند و رئیس انجمن فروشندگان گوشی موبایل، سیم‌کارت و تجهیزات جانبی خبر بدهد که گوشی‌های آی‌فون در بازار نایاب شده و افزایش شدید قیمت پیدا کرده‌اند. افشین فروتن به مسوولان توصیه کرد که اگر به دنبال مقابله با واردات قاچاق هستیم اولین راه تعدیل تعرفه‌های گمرکی است، چرا که در غیر این صورت طبق تجربه‌های قبلی طرح‌های دیگر در مقابله با قاچاق نتیجه مثبتی به دنبال نخواهد داشت. پس از این تحولات هم بود که رئیس اتحادیه موبایل خبر از جلسه‌ای با حضور ارگان‌های دولتی و اصناف داد که طی آن با تصویب و پیگیری جدی ماده ۴ قانون تشکیل سازمان حمایت برای ساماندهی تمامی کالاهای خارجی مقرر شد فرصت ۶ ماه‌های به واردکنندگان برای اخذ نمایندگی رسمی داده شود. بر اساس این تصمیم برندهای خارجی راغب به حضور در بازار ایران تا پایان سال مهلت خواهند داشت که نسبت به تاسیس نمایندگی در ایران تصمیم‌گیری نهایی کنند.

اما همین موضوع هم با انتقاد کارشناسان همراه بود آنها معتقد بودند فشار به شرکت‌های خارجی برای حضور اجباری در ایران به نفع بازار داخل نیست به خصوص که شرایط دیگر کشور طی سال‌های اخیر همین شرکت‌ها را مجبور به خروج یا کاهش ارتباط با ایران کرده بود. همین دیدگاه نیز منجر به تصمیم نهایی برای تعیین تکلیف وضعیت برندهای خارجی در ایران شد و این اجازه به شرکت‌هایی که توان ارائه خدمات پس از فروش دارند، داده شد تا با ثبت‌سفارش در وزارت صنعت اقدام به واردات کالاهایی کنند که در ایران نمایندگی فروش ندارند. اما این اتفاقات بر بازار کامپیوتر هم بی‌تاثیر نبود چراکه موضوع برخورد با توزیع‌کنندگان و فروشندگان برندهای بدون نمایندگی در بازار دیجیتال به این بازار هم رسوخ کرد و فعالان بازار از حضور مداوم ماموران ستاد مبارزه با قاچاق کالا خبر دادند و همزمان اتحادیه رایانه تهران هم از اجرای طرح تشدید و بازرسی واحدها برای مبارزه با کالای قاچاق از اول مهر ماه خبر داد.

میرمهدی، رئیس این اتحادیه ضمن هشدار به توزیع‌کنندگان عمده کالاهای دیجیتال اعلام کرد که ماموران ستاد مبارزه با قاچاق کالا و بازرسی به‌شدت ورودی کالاهای وارداتی به کشور را کنترل خواهند کرد و برخورد با توزیع‌کنندگان عمده جدی است. او به اعضای این صنف هشدار داد که از عرضه، نگهداری و فروش کالای قاچاق و بدون مدارک رسمی خودداری کنند و تمامی کالاهای موجود در واحدهای صنفی و انبارها باید دارای برگ سبز گمرکی، کدرهگیری گمرک یا فاکتور رسمی باشند. طی این مدت به دلیل کنترل شدید مبادی ورود برخی از فعالان بازار کامپیوتر اعلام کردند که واردات به نسبت قبل کمتر شده است.

حمایت از مونتاژکنندگان داخل

اما موضوع مبارزه با قاچاق کالاهای خارجی منجر به تصمیمات تازه‌ای در وزارت صنعت، معدن و تجارت شد که در مهم‌ترین آن تصمیم گرفته شد برای توانمندکردن کارگاه‌های داخل کشور که فعال در زمینه مونتاژ کردن قطعات خارجی هستند، از آنها حمایت شود. اتحادیه رایانه تهران هم از تشکیل ستاد اقتصاد مقاومتی در تهران خبر داد تا واحدهای تولیدی و مونتاژکننده، توزیعی و صنعتی که در سال جاری با مسائل و مشکلات این حوزه درگیر بوده‌اند، با حمایت این ستاد توانمند شوند. بر اساس این اعلام واحدهای صنفی تولیدی که در امر تولید دچار مشکل هستند با ارائه مشخصات کامل خود به اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران در زمره آن دسته از واحدهای تولید و مونتاژکننده‌ای قرار می‌گیرند که برای حمایت و رشد آنها در داخل کشور تصمیمات جدیدی گرفته شده است. تصمیمی که گفته می‌شود در نبود سرمایه کافی برای توسعه تولید داخل می‌تواند به توانمند کردن و بالا بردن توان مونتاژکاران به‌ویژه در بازار کامپیوتر کمک کند و چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای را برای رشد کارگاه‌های خرد و تبدیل شدن آنها به کارخانجات تولیدی داخلی پیش‌رو قرار دهد. فصل تابستان با همه این احوال برای بازار کامپیوتر و فعالان آن چندان جذاب نبوده است، با این حال بازار همواره چشم به آینده دارد؛ به آغاز فصل مدرسه و دانشگاه و تحولاتی که بتواند چشم‌انداز مثبت‌تری را پیش‌روی همگان قرار دهد.