محبوبیت از دست رفته نمایشگاه‌های کامپیوتر

لیدا ایاز: برای بازاری که رکود را تجربه می‌کند برگزاری نمایشگاه چقدر می‌تواند موثر باشد؟ طی سال‌های گذشته بسیاری از کشورهای دنیا برای تحرک در فضای بازار و ایجاد رقابت بین تولیدکنندگان از راهکارهای نمایشگاهی استفاده می‌کردند؛ اما امروز این ایده نه تنها در ایران بلکه در دنیا با شیوع روش‌های آنلاین معرفی محصولات و شرکت‌ها می‌رود تا رفته رفته کارکردهای اصلی‌اش را از دست بدهد. بیشتر قابلیت‌های اصلی نمایشگاه‌ها که پیش از این در ارائه جدیدترین محصولات و برقراری ارتباط زنده با مخاطب خلاصه می‌شد، حالا دیگر برای مخاطبان امروزی جذابیت بالقوه‌ای ندارد. مروری بر نمایشگاه‌های مختلف برگزار شده در کشور حاکی از آن است که هم برگزارکنندگان و هم شرکت‌کنندگان کمتر توانسته‌اند به اهداف خود دست پیدا کنند.

تجربه برگزاری نمایشگاه‌های داخلی در چند سال اخیر نشان می‌دهد که بسیاری از این دست از نمایشگاه نه تنها نتوانسته برای بازدیدکنندگان جذاب باشد، بلکه برای شرکت‌های حاضر در آن هم منافع اقتصادی چشمگیری به دنبال نداشته است. این موضوع به خصوص در حوزه نمایشگاه‌های تکنولوژی بسیار به چشم آمده است. البته سردی استقبال از نمایشگاه‌های کامپیوتر تنها مخصوص ایران نیست، بلکه حالا میزان اقبال آن از سوی مردم درگوشه و کنار دنیا فروکش کرده و شاهد آن هستیم که مهم‌ترین نمایشگاه‌های تکنولوژی در جهان نیز در دوران سراشیبی قرار گرفته‌اند. شاید یکی از مهم‌ترین دلایل صرف نکردن حضور در نمایشگاه‌هایی چون الکامپ، تلکام و... هزینه بالایی باشد که به شرکت‌کنندگان تحمیل می‌شود و در مقابل دستاورد قابل توجهی نصیب شرکت‌ها نمی‌شود. برخی منتقدان برگزاری نمایشگاه‌های تکنولوژی معتقدند که در دوره‌ای که وضعیت اقتصادی کشور چندان مناسب نیست حضور در نمایشگاه‌ها اولویت اول بازاریابی شرکت‌ها به حساب نمی‌آید به همین دلیل نمی‌توان برای برگزاری این نمایشگاه‌ها هم این قدر اصرار کرد. بااین حال اما نهادهای صنفی در حوزه تکنولوژی علاقه زیادی به برگزاری نمایشگاه دارند.

نمایشگاهی که تقابلی نیست

در تازه‌ترین اتفاق اتحادیه فناوران رایانه تهران مصر است تا در مرداد ماه نمایشگاه رایانه و کالاهای‌آی‌تی برگزار کند. نمایشگاهی که به گفته رئیس اتحادیه یک نمایشگاه کاملا خصوصی در حوزه محصولات آی‌تی است و هیچ تداخلی با دیگر نمایشگاه‌ها در این حوزه ندارد. پیش از این و در آخرین ماه‌های سال گذشته مسوولان همین اتحادیه وعده برگزاری نمایشگاهی بین‌المللی با حضور ۲۰۰ برند معتبر در اردیبهشت ماه امسال را داده بودند اما حالا آن وعده به برگزاری این نمایشگاه کاملا داخلی منتج شده است. مهدی میرمهدی، رئیس اتحادیه رایانه تهران، درباره چرایی ناکامی در برگزاری نمایشگاه وعده داده شده گفت که برگزاری آن نمایشگاه بین‌المللی منفعت صنفی نداشت به همین دلیل برگزاری آن لغو شد. میرمهدی با رد این موضوع که برگزاری نمایشگاه یک پروژه شکست خورده در ایران است به «دنیای اقتصاد» می‌گوید که این نمایشگاه یک فرصت فروش بالقوه برای شرکت‌هایی است که در نمایشگاه‌های دیگر اجازه فروش ندارند و تنها به عرضه محصولاتشان می‌پردازند.

او می‌گوید: در این نمایشگاه این امکان به وجود آمده تا تمامی اجناس با تخفیف ۲۰ درصدی به نسبت بازارهای حال حاضر ارائه شود. این تخفیف اول از سوی واردکننده به فروشنده‌های جزء داده می‌شود و سپس همین فروشنده‌ها با تخفیف اعمال شده آن را به مشتریانشان عرضه می‌کنند تا در این رهگذر فروشندگانی که در فروش خود دچار مشکل هستند، متضرر نشوند. هرچند او تاثیر فروشگاه‌های مجازی را که موجودیت این نمایشگاه‌ها را زیر سوال برده رد نمی‌کند و می‌گوید همین فروشگاه‌ها هم یکی از دلایل رکود فروش در بازار فیزیکی کامپیوتر و لوازم آن شده است. به گفته او در ازای اجاره هر متر فضای نمایشگاهی ۳۰۰ هزار تومان از شرکت‌ها گرفته می‌شود که در مقابل هزینه‌هایی که برای تبلیغات در بیلبوردها و صدا و سیما انجام می‌شود، بسیار ناچیز است. او می‌گوید این نمایشگاه برای آنها بدون یک ریال سود برگزار می‌شود درحالی که برای شرکت‌های کوچک پر از منفعت خواهد بود. در تهران در حال حاضر ۳ هزار و ۸۰۰ واحد صنفی وجود دارد که به اذعان نائب رئیس اتحادیه رایانه همه آنها از اتحادیه رایانه جواز کسب دریافت کرده‌اند. هنوز مشخص نیست چه تعداد از این فروشگاه‌ها راغب به حضور در این نمایشگاه هستند که قرار است ۱۹ تا ۲۲ مرداد در مصلای تهران برگزار شود. به گفته رئیس اتحادیه رایانه این نمایشگاه هیچ نوع تقابلی با الکامپ ندارد و به نوعی نخستین نمایشگاه کامپیوتر است که کاملا به‌صورت خصوصی برگزار می‌شود.

کارکردهایی که دیگر عوض شده است

از آنجا که نمایشگاه‌ها دیگر برای مردم جذاب نیست برای فعالان این صنف هم انتظار جذب مخاطب عادی در نمایشگاه بی‌معنی شده است. با این وجود همه کارکرد نمایشگاه‌ها هنوز بی اثر نشده است. یک کارشناس مسائل حوزه سخت‌افزار معتقد است نمایشگاه‌ها همه کارآیی‌شان را از دست نداده‌اند بلکه از مدلی به مدل دیگر تغییر یافته است. سیامک غنیمی فرد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «نمی‌توان گفت که پروژه برگزاری نمایشگاه‌ها شکست خورده چون این مساله وجود دارد که کارآیی این نمایشگاه‌ها عوض شده است. حالا انتظاری که مصرف‌کنندگان تا پیش از این از نمایشگاه‌ها داشتند، دیگر وجود ندارد و آن هم به خاطر گسترش فضای مجازی و دسترسی عمومی به اطلاعات لازم در حوزه تکنولوژی است.» او ادامه می‌دهد اما از جنبه‌های دیگر نمایشگاه‌های موجود هنوز می‌توانند کارا باشند؛« در حال حاضر برای فعالان این حوزه نمایشگاه‌ها می‌تواند بزرگ‌ترین فضا برای دور هم جمع شدن افراد شبکه توزیغ و فروش باشد. ایران کشوری وسیع و پهناور است که توزیع کالاهای کامپیوتری در این پهنه جمعیتی کار ساده‌ای نیست و این عوامل نمی‌توانند به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، بنابراین نمایشگاه‌ها حالا به فرصتی برای دیدار این افراد با یکدیگر تبدیل شده‌اند و فضای تبادل اطلاعات درباره چگونگی تکنولوژی‌های جدید در حوزه فروش به وجود آمده است. به جز این نکته باید اذعان کرد که نمایشگاه‌ها دیگر به اندازه قبل خاصیت نمایشگاهی ندارند.»

او ادامه می‌دهد: «برای ما به‌عنوان یکی از فعالان این صنف در حال حاضر حضور در نمایشگاه از این بعد اهمیت دارد که بتوانیم عوامل فروش را در شهرستان‌ها توسعه دهیم چراکه به دلیل پهناور بودن کشور و هزینه‌های اضافی بیش از یک تا دو بار امکان سرکشی به عوامل فروش وجود ندارد.» او به آخرین تجربه حضورشان در نمایشگاه الکامپ اشاره می‌کند و می‌گوید: «در سال گذشته یکی از رویکردهای ما برای حضور در این نمایشگاه این بود که از برندهایی که نمایندگی آنها را بر عهده داشتیم دعوت کنیم تا آنها از این فرصت برای آشنایی با بازار ایران استفاده کنند و اینکه آنها بتوانند از نزدیک واقعیت‌های بازار ایران را لمس کنند و متوجه شوند نیازهای ما چقدر با تصورات آنها تفاوت دارد. بنابراین فرصت ارتباط با تولیدکننده و نماینده اصلی فوق‌العاده خوب بود که از رهگذر حضور در نمایشگاه به‌دست می‌آید.»

محبوبیت از دست رفته نمایشگاه‌های کامپیوتر