ورود مشروط شرکت‌های تکنولوژی به ایران

دنیای اقتصاد: ورود شرکت‌های خارجی در حوزه تکنولوژی به بازار ایران مشروط می‌شود. این گفته واعظی، وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران است که طی آن اذعان داشت شرکت‌های خارجی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری که تمایل به ورود به بازار ایران را دارند باید براساس ضوابط و قوانین مشخص در این بازار فعالیت کنند. ازجمله شروط درنظر گرفته شده برای فعالیت شرکت‌های خارجی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در ایران، راه‌اندازی مراکز آموزشی و انتقال دانش فنی و نیز تامین نیروی انسانی متخصص از جمله نیروهای بومی مدنظر است.

حمید بابادی‌نیا، کارشناس بازار سخت‌افزار ایران معتقد است که تعیین چنین شروطی چندان نامعقول نیست. او با اشاره به ارائه جدیدترین آمار جمعیتی ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید:«همین چند روز پیش بر اساس اطلاعات مرکز آمار جمعیت ایران از مرز ۸۰ میلیون گذشته است و این جمعیت به اذعان خود کارشناسان فناوری اطلاعات خارجی که در نمایشگاه‌های بین‌المللی ما حضور داشتند حاکی از آن است که با وجود تحریم و بدون کمک خارجی توانسته‌اند به صورت مستقل نیازهای اساسی کشور را رفع کنند. بنابراین به نظر می‌رسد در این حوزه به صراحت می‌توان ادعا کرد که به استقلال مهندسی رسیده‌ایم. هرچند ممکن است این پتانسیل‌های مهندسی در صنایع دیگر به اشکال مختلف باشد اما در حوزه فناوری اطلاعات که بیش از هرچیز دانش محور است، مشکل نداریم.»او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر برای کشورهای خارجی بازارهای زیادی در حوزه آی‌تی در کشورهای منطقه وجود دارد اما بازار ایران جذابیتی به مراتب بیشتر از بازارهای دیگر منطقه دارد. چراکه بازار ایران طی سال‌های تحریم توانسته سرپا بماند و از پتانسیل دانش مهندسی خوبی هم برخوردار است. از سوی دیگر صادرات خدمات مهندسی از طریق کشور تولیدکننده به دیگر بازارها سخت و هزینه بر است. مثلا در کشورهایی مانند آمریکا و انگلیس که مهندسانشان در ساعت چند صد دلار برای اعزام و انجام کار فنی به افغانستان و عراق و امارات پول دریافت می‌کنند اما کشوری که در ۳۷ سال گذشته توانسته خودش را بالا بکشد نیروی فنی آماده به‌کار وجود دارد.» او با اشاره به اینکه کشورهای خواستار مراوده در بازار آی‌تی ایران می‌خواهند دانش ما را ارزیابی و بدانند در کجا سرویس‌دهی کنند، می‌گوید: «این یک واقعیت است که مهندسان ایرانی در مجامع بین‌المللی یک سر و گردن از همه کشورهای منطقه بالاتر هستند و از این لحاظ شاید رقیب اصلی ما هند باشد که در این صورت ایران می‌تواند جایگزین مناسبی برای این بازار هم باشد. چنین ایده‌ای همراستا با سیاست‌های کلان ملی است که منجر به صادرات خدمات مهندسی می‌شود. بنابراین اگر قرار باشد به‌طور مثال شرکت آی‌بی‌ام به واسطه دفتر نمایندگی انگلیس وارد ایران شود و قصد داشته باشد صرفا فروشنده و ارائه‌دهنده خدمات مهندسی باشد ایران جلوی این کار را می‌گیرد.»

او توجه به تجارت محصولات فناوری آی‌تی در بازار ایران را هم مهم می‌داند و اضافه می‌کند: «بحث بیزینس هم مطرح است و اینکه کشورها قادر باشند تجهیزاتشان را در کشور ما بفروشند اما خرید تجهیزات به تنهایی برای ما جذابیت ندارد. البته برای رسیدن به این هدف باید از چند فاز عبور کنیم. ما در فاز اول باید بتوانیم مونتاژکننده خوبی باشیم و فاز دوم بتوانیم تغییرات جزئی و نوآورانه در محصول اولیه به وجود آوریم و دست به خلاقیت ایرانی بزنیم و فاز سوم این خلاقیت و نوآوری به صد درصد برسد و ما بتوانیم یک محصول صد درصد ایرانی با یک برند معتبر تولید کنیم. بنابراین مسوولان کشور هم در این راستا اعلام کرده‌اند که طی قراردادهایی با کشورهای اروپایی به دنبال ماندن در فاز اول نیستند بلکه به دنبال ایرانیزه کردن تکنولوژی و ایجاد تغییرات نوآورانه با دانش مهندسان جوان هستند که البته تحقق این ایده کار راحتی نیست.»او درباره استقبال بازار مصرف‌کننده از این مدل تولید معتقد است: «در بازاری با قیمت‌های مختلف یک تا ۵۰ و ۸۰ میلیونی تنوع سلیقه و خواسته‌ها زیاد است و در چنین بازاری باید بتوان هم طیف اقلیمی و هم خواسته‌های سلایق مختلف را در نظر گرفت. به‌عنوان مثال در حوزه فناوری اطلاعات شاید بتوان در بازار‌ گوشی تغییراتی با خاستگاه مردم ایران به وجود آورد مثلا ایجاد امکاناتی همچون فونت فارسی و دیگر امکانات که اقشار خاص از آن استفاده می‌کنند، اضافه کرد و به تدریج بر جذابیت بازار افزود. بنابراین در بازار پسابرجام باید حواسمان باشد که ما مشکل فروش جنس نداریم، بلکه باید بتوانیم با کمک تکنولوژی کشورهای دیگر تغییرات مفیدی به وجود بیاوریم و آن را باید نیروهای جوان و مستعد در حوزه فناوری اطلاعات در بازار به‌کار ببریم. همان‌طور که می‌دانید بیشترین آمار جذب نیرو در حوزه بازار آی‌تی است.»

بابادی‌نیا به متحول شدن مدل توسعه کسب‌وکارها به‌خصوص در حوزه فناوری اطلاعات اشاره می‌کند و می‌افزاید: «تصور سنتی از کارشناسان یک شرکت بزرگ بر این است که نیروهای استخدامی شرکت‌ها در همان کشور و بنگاه اقتصادی مشغول به‌کار باشد اما توسعه ایده خلاقانه در بازار بر این راستاست که مثلا کارشناس رسمی اپل می‌تواند یک نفر در ایران باشد که ایده خلاقانه‌اش را به اپل می‌دهد و اپل آن را به کالای قابل ارائه در بهترین بازارها تبدیل کند. در ابتدا شاید برای کشورها گذاشتن این شروط خوشایند نباشد و اگر احساس کنند با انتقال دانش فنی به ایران و توانمند کردن مهندسان دیگر حضور در ایران برایش جذابیت نداشته باشد شاید برای ماندن در ایران مجاب نشوند اما اینجاست که بعد دیگر حضور در بازار ایران نمود پیدا می‌کند و اینکه آنها بتوانند با پتانسیل دانشی مهندسان ما به بهبود محصولاتشان دست یابند و چنین چیزی خیلی ارزشمند است. کما اینکه این کشورها پیش از این چین و هند چنین تجربه‌ای داشته‌اند اما مثلا در چین رویکرد این کشورها استفاده از توان تولید و پایین هزینه بودن نیروی کار بود اما در ایران بحث دانش فنی هم مطرح است و این ارتباط دو طرفه می‌تواند به‌خوبی برقرار شود. در مرحله بعد ما باید بتوانیم یک شرکت صادرکننده محصولات بومی‌سازی شده باشیم که همین امر نیاز به رسیدن به دانش فنی و تکنولوژی در سطح استانداردهای بین‌المللی دارد.بنابراین ما دنبال این رشد هستیم و نمی‌خواهیم کشورهای اروپایی ایران را به عنوان یک بازار بکر ببینند چراکه مدل توسعه جدید نشان داده که حالت استثماری تولید از بین رفته و امروزه مهندسان خلاق در کل دنیا حضور دارند و در ایران هم می‌توان از این ظرفیت برای تولید بهتر استفاده کرد.»