احساس خطر از رشد طبقه متوسط
حزب حاکم چین از افزایش احتمال گسترش آشوب‌های اجتماعی نگران است
مترجم: سمانه فیاضی آقای کائو تیان که در حال حاضر یک فروشنده املاک است، در سال 2006 توسط فرمانداری هنان (از ایالت‌های مرکزی چین) به‌عنوان یکی از 10 شخصیت فرهنگی این ایالت برگزیده شد (او همچنین به‌عنوان شاعر و نویسنده‌ای مطرح شناخته می‌شود).
کائو در سال ۲۰۱۱ برای به دست آوردن منصب شهرداری ژنگ ژو تلاش فراوانی کرد. او برای کسب حمایت، با تعدادی از اعضای حزب کمونیست مذاکراتی داشت؛ اما در نهایت به مقصودش نرسید. با توجه به اینکه آقای کائو بعد از ناآرامی‌هایی که توسط طرفداران دموکراسی در سال ۱۹۸۹به وجود آمده بود، به‌دلیل رفتار «ضدانقلابی» (او یک اعتراض را در برابر سرکوب خونین پکن سازمان‌دهی کرد) به ۱۲ سال زندان محکوم شد، رسیدن به این منصب دور از ذهن بود.
اکنون، با رشد سریع جمعیت طبقه متوسط، حزب حاکم چین احساس خطر می‌کند. انتظارها و نگرش‌ها تغییر کرده است. تعداد زیادی از مردم خواهان آن هستند که آقای کائو بار دیگر فعالیتش را آغاز کند تا ندای سیاسی آنها را بازیابد.
بسیاری معتقدند که طبقه متوسط جدید چین به نفع وضع سیاسی موجود است. تعداد زیادی از اعضای پردرآمد این طبقه، کارکنان یا مقامات سابق دولتی هستند؛ اما آرایش اقتصادی طبقه متوسط چین به سرعت در حال تغییر است. شرکت مشاوره مکینزی معتقد است که درسال ۲۰۱۲ تنها ۱۴ درصد از خانوارهای شهری به گروهی که «طبقه متوسط رو به بالا» خوانده می‌شود، تعلق داشته‌اند (با درآمد سالانه هر خانوار برابر با ۱۶هزار تا ۳۴ هزار دلار در سال ۲۰۱۰ و تحت شرایط واقعی) و ۵۴ درصد در گروه «توده طبقه متوسط» قرار می‌گیرند
(درآمد ۶۰ هزار تا ۱۰۶ هزار یوآن). تخمین زده می‌شود که تا سال ۲۰۲۲، طبقه متوسط رو به بالا ۵۰ درصد افزایش و بخش توده به ۲۲ درصد کاهش خواهد یافت. با افزایش آنچه مکینزی آن را «خریداران غیرواقعی و دوره‌ای» می‌خواند، مطالبات بزرگ‌تری به وجود خواهد آمد؛ به‌عنوان مثال، این قشر از جامعه می‌خواهند بدانند که شهرهایشان چگونه اداره می‌شود. بانک جهانی و مرکز تحقیقات و توسعه چین در گزارش مشترکی در سال ۲۰۱۲ اعلام کرده‌اند: «برآورده نشدن چنین مطالباتی می‌تواند تنش‌های اجتماعی را افزایش دهد.» در گزارش مشترک دومی که توسط همین دو سازمان در ماه مارس منتشر شد، فراخوانی برای اصلاحات جامع داده شده است.
بزرگ‌ترین اعتراضات طبقه متوسط چین، درباره کارخانه‌های تولید پاراکسیلن (ماده‌ای شیمیایی که در ساخت پلی استر به‌کار می‌رود) بوده است. از سال ۲۰۰۷ اعتراضات گسترده‌ای در پنج شهر چین علیه ساخت چنین ماده‌ای شکل گرفته است. نگرانی اصلی این است که چنین کارخانه‌هایی ممکن است بخارهای سمی منتشر کنند. این مساله باعث بی‌اعتمادی گسترده و عمیقی نسبت به مقامات شده است. توانایی تظاهرکنندگان در شکل‌دهی گردهمایی‌های ده‌ها هزار نفری در مکان‌های عمومی، آن هم با کمک تلفن همراه و وبلاگ‌های کوچک، ضعف سیستم سانسور چین را برجسته می‌کند. ماده شیمیایی PX تبدیل به وسیله‌ای برای آشفته کردن حزب حاکم شده است. شهرهایی که معترضان به پاراکسیلن داشته‌اند، شامل شیامن در زوئن ۲۰۰۷، دالیان در آگوست ۲۰۱۱، نینگ بو در اکتبر ۲۰۱۲، کانمینگ در مه ۲۰۱۳ و مائومینگ در اوایل ماه جاری میلادی می‌شوند.
ژو مین که یک بازرس رستوران در شهر کانمینگ است، یکی از این معترضان است. او می‌گوید که معمولا به مسائل سیاسی اهمیت نمی‌دهد؛ اما در پاسخ به اعتراضاتی که ماه مه گذشته در شهرش اتفاق افتاد، پلیس، ده‌ها تن از فعالان را بازداشت کرد. حتی مقامات دولتی از ترس اینکه تظاهرکنندگان با ماسک‌های بهداشتی، صورت خود را بپوشانند، سعی کردند که جلوی فروش آن را بگیرند. خانم ژو که توسط پلیس مورد بازجویی قرار گرفته و متهم شده بود، می‌گوید: «حالا نظرم عوض شده است.» او اظهار می‌کند که در حال حاضر یکی از سازمان‌دهندگان اعتراضات است و با عصبانیتی آشکار ادامه می‌دهد: «اگر ما حق رای داشتیم، می‌توانستیم چنین پروژه‌هایی را ممنوع کنیم.»
در اکثر اوقات، جامعه شهری چین نشانه‌های آشکاری از نارضایتی را ابراز می‌کنند. از اواخر سال ۱۹۹۰، حزب حاکم، یک دوره رشد سریع طبقه متوسط را مدیریت کرده است، گسترش عظیم شهرنشینی به لطف موج بالای مهاجرت بوده که به دنبال آن ناآرامی‌هایی را در شهرها موجب شده است. اعتراضات در حومه شهرها به مراتب بیشتر و معمولا در برابر تصرف زمین کشاورزان توسط دولت است.
سویه تیره ماجرا
اما اوضاع شهرهای چین می‌تواند تغییر کند. شهرنشینان طبقه متوسط، نگاهی اضطراب آلود به آینده دارند؛ این نگرانی‌ها شامل سرعت پایین رشد چین، اثرات مضر آلودگی هوا و غذای آلوده، افزایش قیمت مسکن که رویای خانه‌دار شدن چینی‌ها را دست‌نیافتنی‌تر می‌کند، مسوولیت توجه به سن جمعیت که با سرعتی بالا در حال افزایش است و دشواری پیدا کردن کار می‌شود.
چینی‌های ثروتمند نگران این مساله هستند که آیا می‌توانند از ثروتی که طی سال‌های گذشته انباشته‌اند، محافظت کنند؟ آیا امکان دارد یک طبقه پایین شهری که به حاشیه رانده شده است علیه آنها به پا خیزد؟ آیا ممکن است که یک کمپین ضد فساد همانند آنچه رئیس‌جمهور شی جینگ پینگ به راه انداخت، آنها را به زندان بیندازد؟ بر اساس تحقیقاتی که محققان دانشگاه شانگهای در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳، روی ۲۰۰۰ نفر از پنج مرکز استان در چین به انجام رساندند، تقریبا یک پنجم از این افراد اظهار کردند که اگر امکانش بود مهاجرت می‌کردند. آنهایی که در شهرهای ثروتمندتر زندگی می‌کردند اشتیاق بیشتری به ترک محل زندگی خود داشتند. یک سوم افراد سوال‌شونده در شانگهای گفتند که اگر بتوانند می‌روند، این رقم در گوانگجو تقریبا برابر با۴۰ درصد بود. هارن ریپورت (Hurun Report؛ شرکتی که مردم ثروتمند چین را مورد بررسی قرار می‌دهد) معتقد است که آقای شی جینگ پینگ با سخن گفتن از «رویای چینی» باعث شد که مباحثه‌هایی درباره اینکه چه اندازه از این «رویای چینی» دور هستیم، بین هموطنانش به وجود آید. براساس بررسی انجام شده توسط آکادمی علوم اجتماعی چین (CASS) روی نگرش
درباره رویای چینی، تنها نیمی از ۷۳۰۰ پاسخ‌دهنده باور داشتند که در یک «جامعه خوب» زندگی می‌کنند. برابری، دموکراسی، ثروتمند و قدرتمند بودن از بارزترین نشانه‌های چنین جامعه‌ای در نظر گرفته شده است. لی چانلینگ از CASS می‌گوید که آنچه مردم طبقه متوسط چین از دموکراسی فهمیده‌اند، بیشتر به ایده‌های غربی نزدیک است.
رهبران چین به شکلی واضح نگران این مساله هستند. آقای وانگ که از اعضای کمیته دائمی دفتر سیاسی است، در سال ۲۰۱۲ ترجمه و تحلیلی از کتاب «رژیم قدیمی و انقلاب» اثر الکسی دو توکویل را ارائه و خواندن آن را به همه توصیه کرد. رسانه‌های چینی روی یکی از استدلال‌های اصلی کتاب تمرکز کردند: «به احتمال زیاد انقلاب زمانی اتفاق می‌افتد که به دنبال دوره‌ای با حداکثر سرکوب، جامعه استبدادی شروع به اصلاحات کند.» روزنامه تحت کنترل دولت به نام «چاینا دیلی» اظهار کرده که رونوشت‌های این کتاب‌ها علنا در کتابفروشی مدرسه اصلی حزب کمونیست برای مقامات ارشد، توزیع شده است.
هنوز هم احتمال بروز انقلاب دور از ذهن به نظر می‌رسد؛ اما خطر گسترش ناآرامی‌های اجتماعی در مناطق شهری در حال افزایش است. رهبران چین برای منحرف کردن توجه مردم از مشکلات در خانه، ممکن است وسوسه شوند که انعطاف‌پذیری خود را در خارج از کشور افزایش دهند.
ارسال نظر