پیش‌بینی تحولات مهم قاره آفریقا درسال ۲۰۱۳
سال ۲۰۱۳ در حالی آغاز شده است که برای سرزمین و مردم قاره آفریقا می‌تواند ایام بسیار مهمی را پیش رو داشته باشد. در واقع سال جدید میلادی به همراه خود مجموعه چالش‌های گذشته و جدید را برای این قاره پیش رو دارد. اما در عین حال، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌رو نابرابری است. چه، بعد از بیش از یک دهه رشد باثبات اقتصادی، بسیاری از مردم این قاره سوال‌های فراوانی را از رهبران خود دارند.
مترجم: محمدحسن ایپکچی
سال ۲۰۱۳ در حالی آغاز شده است که برای سرزمین و مردم قاره آفریقا می‌تواند ایام بسیار مهمی را پیش رو داشته باشد. در واقع سال جدید میلادی به همراه خود مجموعه چالش‌های گذشته و جدید را برای این قاره پیش رو دارد. اما در عین حال، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌رو نابرابری است. چه، بعد از بیش از یک دهه رشد باثبات اقتصادی، بسیاری از مردم این قاره سوال‌های فراوانی را از رهبران خود دارند. الگوی جمعیتی آفریقا
یکی دیگر از رخدادهای مهم قاره آفریقا در سال ۲۰۱۳ افزایش قابل ملاحظه جمعیت به خصوص در مناطق شهری این قاره می‌باشد. پیش‌بینی شده که شهر بندری لاگوس به زودی نه تنها جایگزین قاره از لحاظ تعداد جمعیت خواهد شد بلکه به عنوان بزرگترین شهر قاره آفریقا به جهانیان معرفی می‌شود. در سال جدید میلادی قاره آفریقا شاهد نوعی انتقال جمعیتی خواهد بود. چراکه تاکنون شهرهای قاهره، ژوهانسبورگ وکیپ تاون به عنوان شهرهای پرجمعیت قاره شناخته می‌شدند. تحول جمعیتی در این قاره خود به جهش اقتصادی مهمی منجر می‌شود. امروزه شرایط اقتصادی کشورهای غرب آفریقا بسیار بهتر از کشورهای شرق و مرکز قاره بوده و فرصت‌های جدید اقتصادی سال خوب مالی را برایشان رقم خواهد زد. شهر لاگوس طی ده سال آینده دارای ۱۶ میلیون جمعیت و کینشازا در جمهوری دموکراتیک کنگو با ۱۵ میلیون جمعیت روبه‌رو خواهد بود.
جمعیت ده شهر بزرگ آفریقا در سال ۲۰۱۳
رشد ناگهانی جمعیت در این بخش از قاره آفریقا نتایج مطلوبی نیز برای بخش ساختاری این سرزمین خواهد داشت. ایجاد شهرک‌های جدید توسعه یافته نظیر EkoAtlantic در لاگوس و Tatu در نایروبی موجب خشنودی طبقه متوسطی می‌باشد که دیگر از هرگونه ناامنی، ترافیک‌های شدید و... خسته ودل آزرده شده اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد شرایط فقرا در این سرزمین فرق چندانی نخواهدکرد و همچنین خیلی روشن نیست که چگونه مدیریت‌های کلان شهری خواهند توانست اشتغالزایی را با هدف توسعه صنعت طراحی و اجرا نمایند. آن چه در سیستم ارتباطات طی سال‌های اخیر اتفاق افتاد به ویژه از نظر پیشرفت موبایل زبا‌نزد شده است. هزینه‌های زندگی هم چنان افزایش خواهد یافت وتوزیع ثروت و امکانات زندگی بین فقرا و طبقات متوسط تفاوت فاحشی با سرمایه‌داران خواهد داشت. در سال ۲۰۱۳ برخی کج‌روی‌های اجتماعی نظیر دزدی در بسیاری از شهرها افزایش خواهد داشت و این در حالی است که جمعیت جوان آفریقا به خصوص افراد واقع در سنین زیر۱۸ سال بیش از نیمی از جمعیت بسیاری از کشورهای این قاره را تشکیل خواهند داد. گفته می‌شود در برگزاری انتخابات و همه‌پرسی‌ها برای ریاست جمهوری و... در دور اول نتایجش مشخص می‌شود. جوانان آفریقا در سال جدید و در همه پرسی‌ها در انتظار به دست آوردن فرصت‌های بیشتری برای توسعه امکانات زندگی خواهند بود. اما سوال مهم فرهنگی که در برابر رشد قابل ملاحظه جمعیت جوان آفریقا می‌توان پرسید این است که آنها به کدامین سو گرایش خواهند داشت؟
آیا جوانان این مرزوبوم خواهند توانست با فرهنگ تجدد ومدرنیسم مقابله کرده یا به نوعی با آن کنارآمده و ضمن احترام به فرهنگ سنتی آفریقایی خود تلاش برای پیشرفت آفریقایی را مد نظر قرار دهند یا آنها الگوی دیگری را برخواهند گزید و با فراموش کردن آنچه از اجداد و سنت‌های خودی داشتند سعی خواهند کرد تا بتوانند هویت فرهنگی جدیدی را برای نسل خود به جهانیان عرضه دارند. در نهایت نسل جوان در چالشی مهم در برابر تاریخ فرهنگ و تمدن گذشتگان خود قرارخواهد گرفت.
اما، آنچه مسلم است در سال جدید میلادی فضاهای شهری آفریقا نسل جوانی را پذیرا خواهد بود که ضمن تلاش برای تحصیلات عالی بتوانند از شغل و درآمد مناسبی برخوردار باشند و در این راستا، می‌توان ادعا کرد که حدود ۷۰ درصد جوانان آفریقایی شاغل با توجه به استعدادهای درونی و عوامل محیط اجتماعی برای به دست آوردن درآمد جهت مخارج زندگی به خصوص هزینه‌های بالای تحصیل فرزندانشان تلاش وافری می‌نمایند. پیش‌بینی می‌شود که شهرهای آفریقایی هم چنان در سال جدید حالت پویایی و تحرک بیشتری را خواهد داشت. برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در دوکشور زیمبابوه وکنیا نیز رخدادهای مهم دوکشور شرق و جنوب آفریقا در سال ۲۰۱۳ محسوب می‌شوند.
رشد باثبات اقتصادی آفریقا به پیش‌بینی صندوق بین المللی پول در سال ۲۰۱۳ به میزان ۳/۵ درصد خواهد رسید در نتیجه آفریقا درصدد جذب سرمایه از جهان پیرامون خواهد بود.
بررسی‌های انجام شده نشریه گزارش آفریقایی نشان می‌دهدکه در سال ۲۰۱۳ مسائل مشترک بین ۵۴ کشور آفریقایی شامل: بیکاری جوانان ومشکلات جمعیتی فراروی این‌گونه جوامع می‌باشد. همچنین، نوعی آگاهی مردمی در کشورهای آفریقایی نمود پیدا کرده که گویی برخی دولت‌های این قاره به خوبی از پس تعهدات خود برنمی‌آیند. البته پیش‌بینی شده برای جمعیت روبه رشد قاره ۸۰ درصد اشتغالزایی و۶۷ درصد استخدام همچون جهان در حال توسعه اتفاق افتد. براساس بررسی تحقیقی مرکز جهانی بین‌المللی کار مابین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ آن طور که جدول اشتغال در قاره آفریقا نشان می‌دهد به طور میانگین درسال ۲۰۱۰ در شش کشور آفریقایی تونس با ۷۸ درصد اشتغالزایی نخستین رتبه و آفریقای جنوبی با ۶۸ درصد دومین، مراکش با ۴۸ درصد سومین وبه ترتیب کنیا با ۳۲ درصد، اتیوپی با ۱۰ درصد و سیرالئون با ۹ درصد اشتغال داشته‌اند. از نظر میزان بیکاری نیز آفریقای جنوبی با ۲۵ درصد، تونس با ۱۴ درصد و در رتبه‌های بعدی مراکش، کنیا، اتیوپی و سیرالئون قرار دارند.
در گزارش دیگری به نقل از نشریه گزارش آفریقایی بررسی‌ها نشان می‌دهد مشکل عمده کشورهای آفریقایی درسال ۲۰۱۳ مساله جوانانی است که به سرعت در حال افزایش جمعیتی به همراه بالا رفتن میزان سواد بین آنهاست. نسل جدید آفریقا باسوادتر از والدین خود هستند. اما مشکل بزرگشان بیکاری است. سطح آموزش کنونی در آفریقا پایین‌تر از چین و هند می‌باشد. بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، آفریقا ۱۶۳ میلیون نفر به بازارکار بالقوه خود اضافه می‌کند. این قاره در حال حاضر پایین‌ترین میزان فارغ‌التحصیل مهندسی را در جهان داراست. در حال حاضر، نیمی از کودکانی که در جهان از رفتن به مدرسه محروم هستند در این قاره زندگی می‌کنند.
در حوزه جنوب آفریقا با ۱۲ کشور، گزارش‌ها نشان می‌دهد که جمعیت این منطقه در سال ۲۰۱۲ حدود ۱۶۹ میلیون نفر بوده که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ به ۲۱۷ و در سال ۲۰۵۰ به ۳۳۰ میلیون نفر برسد.
آفریقا برای آفریقا
سال ۲۰۱۳ برای آفریقای زیرصحرا نقطه عطف یا به تعبیری نوعی بحران خواهد بود. کشورهای جنوب صحرا تلاش می‌کنند تا وضعیت اقتصادی خود را به نوعی توسعه دهند تا در برابر اقتصاد برتر آفریقای جنوبی در داخل قاره و در برابر اقتصاد کشورهایی چون برزیل، روسیه، هند و چین در حوزه برون مرزی رقابت نمایند. لذا، در سال جدید پیش‌بینی می‌شود شرایط نوین برای اقتصاد کشورهای آفریقایی جنوب صحرا بتواند بازارهای مهم تجاری را برای درون و برون قاره فراهم کند. به‌رغم مشکلات بزرگ اقتصادجهانی و نیز مسائل اقتصادی درون قاره‌ای برای آفریقا، در سال جدید دنیا شاهد تحولات مثبت اقتصادی برای برخی کشورهای این قاره خواهد بود. کشورهایی چون نیجریه، اتیوپی و آنگولا به تبعیت از اقتصادکشورهای غنا، ساحل عاج، اوگاندا، آفریقای جنوبی و تانزانیا پیش خواهند رفت. در سال جدید، درآمدهای حاصله از بخش صنعت و معادن طبیعی که ثروت زیادی را به همراه خواهد داشت در کنار درآمدهای ناشی از بخش‌های کشاورزی و تولید، کمک زیادی به اقتصاد این گونه جوامع می‌کند.
انتقال الگوی اقتصادی آفریقا
سه عامل مهم در تشکیل الگوی جدید در مسیر انتقال اقتصادی قاره آفریقا مهم هستند.
۱- همزمان با تداوم شرایط بی ثبات جهانی در ۲۰۱۳، تجارت و سرمایه‌گذاری جهانی بین کشورهای آفریقایی و سایر نقاط جهان توسعه خواهد یافت. آفریقا در سال جدید نیازمند توسعه بخش‌های تولید انرژی و برق، جاده‌سازی و راه‌آهن نیز می‌باشد. البته بیشتر این امور از طرف کشورهای رقیب چون چین، برزیل و هند مدیریت و اجرا می‌شود. نکته مهم، توسعه روابط تجاری آفریقا باکشورهای بلوک شرق (چین) است. برای نمونه، معاملات تجاری کشورهای آفریقایی با چین از ۱۰.۶ میلیون دلار در سال ۲۰۰۰ به ۱۶۶ میلیون دلار در سال ۲۰۱۲ افزایش پیدا کرد. فقط در نیجریه، برنامه مبادلات تجاری با چین طی همان دوره زمانی از کمتر از یک میلیون دلار به ۷.۸ میلیون دلار افزایش یافت. در ۲۰۱۳، کشور چین به بزرگترین شریک تجاری قاره آفریقا در آمده و با توجه به سیاست جدید رهبران چین در سرمایه‌گذاری در کشورهای آفریقایی دنیا شاهد تحولات مهمی در روابط چین و آفریقا خواهد بود.
در این میان و خارج از بخش دولتی، بخش خصوصی نیز نقش بسیار مهمی را در ترقی اقتصاد آفریقا خواهد داشت. بازار اشتغال داخلی آفریقا در سال ۲۰۱۳ با دارا بودن بیش از۱.۲ میلیون نفر نیز نقش بسزایی در امر تولید خواهد داشت. آفریقا در سال جدید بیش از سایر نقاط جهان مورد توجه و جذب اقتصاد جهانی قرار خواهد گرفت.
۲- توسعه شبکه روابط تجاری داخلی- در سال ۲۰۱۳، سرمایه‌گذاری آفریقا برای آفریقا شعار اصلی برای کشورهای این قاره و خاصه نیجریه، آفریقای جنوبی و آنگولا خواهد بود. سیاست جدید آفریقا برای آفریقا با تشویق به سرمایه‌گذاری و توسعه روابط بازرگانی بین کشورهای این قاره و با هدف افزایش خودکفایی و پیشرفت اقتصادی در برابر اقتصاد جهانی سرمایه‌گذاران آفریقایی را که در خارج قاره سکونت دارند را به قاره جذب می‌نماید تا همه آفریقا بتواند برای این قاره بهترین فرصت‌ها را با مهارت‌های مجرب خود همراه نمایند. در همین حال، آفریقا در زمینه ابداع در بهره گیری از فناوری‌های جدید نظیر تلفن‌های موبایل، خدمات پزشکی و درمانی و آموزشی گام‌های ارزنده‌ای را بر می‌دارد. برای مثال، دولت نیجریه، با طراحی سیاست نوین برای کشاورزان روستایی به آنها این امکان را فراهم می‌سازد تا با شیوه جدید خریداری کود شیمیایی به طور مستقیم از فروشندگان دست دلالان را در این میان بی‌نتیجه نماید.
۳- تداوم مبارزه برای تقویت نهادهای رسمی دولتی- در نتیجه آفریقا شاهد توسعه جامعه مدنی و ازدیاد علاقه و انگیزه مردمی در مشارکت امور داخلی کشورهای خود خواهد بود. در این راستا ضمن ارج نهادن به نقش موسسات غیردولتی مردمی باید به سهم مشارکتی زنان در توسعه اقتصاد آفریقا اشاره داشت. چه زنان بیش از نیمی از شاغلین در بخش کشاورزی این قاره را تشکیل می‌دهند. آری، در ۲۰۱۳، اقتصاد جهانی دیدگان خود را به قاره آفریقا بازتر می‌کند تا فرصت‌های دانسته و نادانسته‌اش را از منابع غنی و فرصت‌های استثنایی آن از دست ندهد.
آموزش در آفریقا
نشریه گزارش آفریقایی در گزارشی از تحولات آموزشی در قاره آفریقا با اشاره به گزارش آموزشی یونسکو در سال ۲۰۱۲ چنین بیان کرده که فقط در مقطع ابتدایی در کشورهای جنوب صحرای آفریقا تعداد دانش‌آموزان از ۵۸ درصد در سال ۱۹۹۹ به ۷۶ درصد در سال ۲۰۱۰ افزایش یافته است. نسبت ثبت‌نام دانش‌آموزان آفریقایی در مقطع دبیرستان در ۱۶ کشور این قاره همچنان پایین‌تر از ۶۰ درصد قرار دارد. نیاز برای گسترش فضاهای آموزشی و داشتن کلاس‌های لازم و کافی به همراه برخورداری از معلمین کارآزموده و باتجربه برای کلاس‌های مقطع دبیرستان مشکل بزرگ آفریقای جنوب صحرا به شمار می‌رود. در غنا، رقیب فعلی رییس‌جمهور قول داده در صورت پیروزی در انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری آموزش مقطع دبیرستان را در این کشور مجانی نماید. لازم به توضیح است که در حال حاضر تحصیل در مقطع دبیرستان در دو کشور کنیا و اوگاندا بدون هزینه برای مردم
است.
در سال ۲۰۰۹، رواندا تلاش نمود تا آموزش در دوره دبیرستان را مجانی نماید. این حرکت به‌رغم افزایش کلاس‌های آموزشی دبیرستان به ۳۰۰۰ کلاس جدید ولی کیفیت آموزشی را در این جامعه مورد آسیب قرار داد.
منابع: نشریات اکونومیست و آفریکن ریپورت
ارسال نظر