مترجم: مهدی نصرتی

اینترنت باعث کاهش انواع مشخصی از هزینه معاملات شده‌است از جمله: هزینه کسب اطلاعات و زمان، تلاش و پول مورد نیاز برای فهمیدن این که چه چیزی در کجا و با چه قیمتی عرضه می‌شود. اینترنت بازارهای جهانی را برای همه کالاهایی ممکن ساخته‌است که پیشتر تنها دارای بازارهای محلی بودند. در عصر پیش از اینترنت برای این که مجموعه‌ای از جعبه‌های عتیقه قرن ۱۸ را گردآوری کنید باید شهر به شهر و مغازه به مغازه به دنبال اشیای دلخواه خود می‌گشتید و به ندرت امکان داشت که اشیای رویایی خود را پیدا کنید، اما با وجود اینترنت پیدا کردن شی مورد علاقه‌تان در هرگوشه‌ای از دنیا کار چندان سختی نیست.

رشد اینترنت درخواست برای انواع جدیدی از معاملات را افزایش داده‌است. ارتباطات دوجانبه پرسرعت ده‌ها نوع مکانیسم را اختراع کرده‌است که خرید و فروش را آسانتر می‌سازد. برای مثال در سایت حراج اینترنتی ای‌بی (eBay) پیشنهاد دهندگان در مورد هرچیزی با هم رقابت می‌کنند از اشیای بنجل گرفته تا آثار گران‌ قیمت هنری.

همه چیز از سال ۱۹۹۵ شروع شد، یعنی زمانی که پیر امیدیار وب سایتی به نام آکشن وب را ایجاد کرد تا مردم بتوانند درباره مجموعه‌های خود اطلاعات رد و بدل کنند و خرید و فروش انجام دهند. گفته می‌شود که هدف اولیه وی این بود که کلکسیون پوست آب‌نبات‌های نامزدش را به فروش برساند. خدمات سایت در ابتدا رایگان و برای عموم بود. پس از شش ماه از رشد انفجاری فعالیت سایت که بر مبنای توصیه دهان به دهان بود، امیدیار شروع به دریافت درصد کمی از فروش نمود تا بدین ترتیب هزینه‌های اجرایی سایت را پوشش دهد. پرداخت‌ها بر‌مبنای صداقت فروشندگان انجام می‌گرفت. پس از مدتی امیدیار کار روزانه خود را رها کرد و به همراه جفری اسکال شرکتی را تشکیل داد، آنها به کمک هم نرم‌افزار حراج و زیرساخت‌های پشتیبان مشتری را توسعه دادند. اسکال می‌گوید: «ما به صورت مجازی در هرجایی که می‌توانستیم دفتری پیدا کنیم کار می‌کردیم. ما کارمان را از اتاق نشیمن امیدیار شروع کردیم و بعد از آن به اتاق نشیمن من نقل مکان کردیم. در ابتدا در نظر داشتیم که بر یک بخش مشخص بازار، نظیر سکه یا تمبر، تمرکز کنیم. در روزهای اولیه هر روز استراتژی کاری‌مان را تغییر می‌دادیم.» در نهایت آنها تصمیم گرفتند که به صورت تخصصی کار نکنند و به هرکسی اجازه دهند هرچیزی را بفروشد. با نوسازی سیستم سایت برای انجام معاملات انبوه، بانیان سایت در سال ۱۹۹۷ نام آن را به ای‌بی تغییر دادند. کمتر از دو سال بعد ارزش سهام ای‌بی به ۲۲میلیون‌دلار رسید. رسانه‌های تجاری خبر از اختراع نوع جدیدی از بازار می‌دادند. بیزنس ویک اعلام کرد که ای‌بی با حراج‌های اینترنتی خود به تنهایی نوع جدیدی از بازار را ایجاد کرده‌است. اکونومیست تحلیل کرد که حراج‌های اینترنتی نظیر ای‌بی می‌توانند منجر به انقلابی در کارآیی مکانیسم قیمت‌ها شوند.

وب سایت ای‌بی،‌ بازاری با تکنولوژی نوین است. حدود ۵میلیون حراج در هر روز در این سایت انجام می‌شود و در آن هرچیزی فروخته می‌شود از اشیای دور ریختنی تا آثار هنری. به طور مثال هنگامی که من در حال نوشتن این مطلب هستم در این سایت بیش از ۱۵۰۰ قلم تحت عنوان «کارت‌های تجاری دوران ویکتوریا» لیست شده‌اند که معادل قرن نوزدهمی ایمیل‌های اسپم هستند.

ای‌بی بازاری جهانی را برای کالاهایی ایجاد کرده‌است که پیش‌تر منحصرا در بازارهای محلی معامله می‌شدند. حتی بازارهایی را برای کالاهای درست کرده که قبلا بازاری نداشتند. در میان عجیب‌ترین اقلام فهرست شده می‌توان این موارد را دید: مقداری زباله به میزان یک کیسه از تگزاس، یک فضای پارک برای یک هفته در جنوب‌ شهر سان فرانسسیکو،‌ دویست هزار پوند کلاف درهم پیچیده و تی‌شرتی که بر روی آن نوشته شده‌است «من روح خود را در ای‌بی فروختم»

یکی از رازهای موفقیت ای‌بی این است که از طریق اینترنت تماس خریداران و فروشندگان را ساده کرد و امکاناتی برای فروش انواع خرت و پرت‌ها را فراهم ساخت. راز دیگر موفقیت این سایت، ایجاد مکانیسم‌های حراج انعطاف پذیر و کاربرپسند بود. حراج‌های پیش از اینترنت، این عیب را داشت که خریداران و فروشندگان باید در یک مکان گردهم می‌آمدند (البته حراج‌ها گاهی از طریق فاکس و تلفن نیر انجام می‌شد، ولی صورت خوشی نداشت) در ای‌بی فروشندگان و خریداران تنها در فضای سایبر گردهم می‌آیند.

ای‌بی هزینه معاملات را به اندازه کافی پایین آورد تا مردمی که خواهان معامله اقلام کم ارزش هستند بتوانند مستقیما با هم معامله کنند. محبوبیت این سایت دیگران را هم تحریک کرد که سایت‌های حراج اینترنتی راه بیاندازند. اکنون در صدها سایت اینچنینی مردم وسایل کامپیوتری،‌ اشیای عتیقه‌، تمبر، اسباب بازی، جواهرات، خدمات مسافرتی، املاک و نوشیدنی‌ها را خرید و فروش می‌کنند. ای‌بی نشان داد که اینترنت و حراج‌ها برای یکدیگر ساخته شده‌اند.

حراج‌های اینترنتی معاملات موثری را روی کالاهایی ایجاد کرد که پیش از آن به ندرت معامله می‌شدند. کلاه‌های قدیمی حمام،‌هالاهوپ‌های دخترانه‌ و ظروف غذای پلاستیکی ناگهان ارزش پیدا کردند. مردمی که از این دست وسایل دورریختنی در اتاق‌های زیر شیروانی‌شان داشتند از طریق ای‌بی فهمیدند که مجموعه‌دارانی وجود دارند که حاضرند بابت این وسایل پول بپردازند. معمولا این موضوع باعث افزایش قیمت‌ها می‌شد، اما نه لزوما همیشه. قیمت نسخه‌های اولیه کتاب‌های رمان‌‌نویس‌های معاصری همچون جان گریشام، آن رایس و تام کلانسی به‌شدت پایین آمد. پیش از حراج‌های اینترنتی، یک مجموعه دار ممکن بود برای یک نسخه دست دوم چاپ ۱۹۸۰ از این کتاب‌ها تا ۷۰‌دلار بپردازد. حراج‌های اینترنتی، خوانندگان معمولی را ارزش کتاب‌هایشان که روی آن‌ها خاک نشسته بود آگاه کرد. ناگهان عرضه این گونه کتاب‌ها زیاد شد و قیمت برای کتاب‌هایی از این دست تا حدود ۳۰‌دلار پایین آمد. همانند هر بازار رقابتی، حراج‌های اینترنتی اطلاعاتی را در مورد ارزش واقعی کالاها ایجاد کرد که بعضا شگفت‌آور بود.

موسسان ای‌بی و تاجران بازارهای سنتی چه وجه اشتراکی دارند؟ هر دو سازوکارهایی برای معاملات ترتیب می‌دهند که موجب ایجاد نفع از معامله می‌شود. وقتی بازارها غایب باشند، با ایجاد آنها می‌توان به منافع مشترک نائل شد. وقتی آنها حاضر باشند، گاهی رسیدن به منافع بیشتر مستلزم پیدا کردن راه‌هایی است که از طریق آنها بازارها بهتر کار کنند.