گواهی‌های پولی

نویسنده: یورگ گوئیدو هولسمن

سیدامیرحسین میرابوطالبی *

بخش دوم

۱. گواهی‌های همراه با پول

حتی اگر مسکوکات هم ابداع نمی‌شدند، فلزات گرانبها باز هم به عنوان پول مورد استفاده قرار می‌گرفتند. چرا که حتی در شکل شمش هم مزیت‌های فیزیکی‌شان بر تمام جایگزین‌های دیگر برتری دارد. خب البته شکی هم نیست که ضرب سکه به مزایای حاصله از تبادل غیر مستقیم افزوده و به این ترتیب باعث گسترش تبادلات پولی شده است. ضرب سکه باعث می‌شود تبادل فلزات گرانبها بدون درگیر شدن در پروسه کاربر وزن کردن فلز یا ذوب آن، انجام بگیرد. به این ترتیب که هر کسی به سادگی می‌تواند وزن فلز را با شمردن تعداد سکه‌ها‌اندازه‌گیری کند.

در ضرب سکه نشانی روی مقداری از فلز گرانبها حک می‌شود و وزن آن را تصدیق و گواهی می‌کند. این نشان معمولا بیان می‌کند که مثلا این سکه روی هم رفته فلان مقدار گرم یا اونس وزن دارد (وزن ناخالص)، و فلان مقدار از آن هم تشکیل شده از فلز گرانبهاست (وزن خالص). به همین دلیل است که اغلب سکه‌ها به نام واحد‌اندازه گیری وزن است. مثل پوند، مارک و فرانک. توجه کنید که حجم استفاده از این سکه‌ها به مقدار اعتماد افراد به گواهی دهنده آنها یا همان متولی ضرب سکه بستگی دارد. اگر حاضرین در بازار نتوانند به این گواهی اعتماد کنند ترجیح می‌دهند بدون سکه کار خود را انجام دهند و مشکلات وزن کردن فلز و احتمالا ذوب آن را به جان می‌خرند. سکه قابل اعتماد باعث صرفه جویی در این هزینه‌ها شده و طبیعتا به ارزش طلای خالص موجود در آن می‌افزاید؛ برای مثال، یک اونس سکه نقره قابل اعتماد ارزشمندتر از یک اونس قالب نقره خواهد بود. به این ترتیب افراد بهای بیشتری برای سکه به نسبت شمش خواهند پرداخت و متولی ضرب سکه است که این مابه‌التفاوت قیمتی را تعیین می‌کند.

به این دلیل که ارزش گواهی‌ها به قابل اعتماد بودن متولی ضرب یا ضرابخانه بستگی دارد، اغلب سکه‌ها در محدوده‌های جغرافیایی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. فقط افرادی که متولی ضرب سکه را به خوبی می‌شناسند حاضر به قبول سکه‌های او هستند. بقیه ترجیح می‌دهند یا از قالب‌های طلا و شمش یا سکه‌هایی که به آن اطمینان دارند بهره ببرند. البته این بدین معنی نیست که در عمل هر دهکده باید به صورت جداگانه مجموعه‌ای از سکه‌ها داشته باشد. شعاع جغرافیایی که سکه در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌تواند بسیار بزرگ باشد و حتی اگر ضرب کننده یا ضرابخانه خیلی مشهور باشند می‌تواند شامل کل دنیا شود. برای مثال می‌توان به سکه‌های دلار مکزیکی در اوایل قرن نوزدهم اشاره کرد که به صورت آزاد در بیشتر نقاط ایالات متحده گردش داشت و واحد پول فعلی آمریکا هم به همین نام لقب گرفت.

در طول تاریخ اصولا متولیان ضرب سکه خدمات اضافی‌ای ارائه می‌دهند که مکمل گواهی وزن است. مثلا یکی از مشکلات دائمی‌ضرب سکه از فلزات گرانبها این است که سکه‌های استفاده شده احتمالا حاوی مقدار کمتری فلزات گرانبها نسبت به سکه‌های تازه ضرب شده هستند. اگر چنین باشد افراد ترجیح می‌دهند سکه‌های خوب را برای خودشان ذخیره کنند و سکه‌های نامرغوب‌تر را در تجارت استفاده کنند. برای غلبه بر چنین مشکلی، متولی ضرب سکه می‌تواند سکه‌هایش را همراه با خدمات بیمه‌ای ارائه کند: آنها می‌توانند تضمین کنند که سکه‌های کمتر مورد استفاده قرار گرفته را با سکه‌های جدید تعویض می‌کنند. چنین سیاستی تضمین‌کننده ثبات و همگنی ضرب سکه در طول زمان خواهد بود. به این ترتیب سکه‌های بیمه شده به قیمت‌های بالاتر هم مبادله خواهند شد.

تعداد زیادی از‌اندیشمندان پولی از مدت‌ها پیش تا به حال معتقدند که ضرب سکه باید به فرمانرواها یا دولت‌ها واگذار شود، چرا که آنها اداره‌کنندگان طبیعی جامعه هستند و به طور طبیعی مورد اعتماد قرار گرفته‌اند. متفکران قرون وسطی که چنین ایده‌ای را مطرح کرده‌اند به خوبی می‌دانستند که فرمانرواها خیلی اوقات از این اعتماد سوءاستفاده می‌کنند. مثل درج «یک اونس» روی سکه‌ای که حاوی نیم اونس هم نبوده و برداشتن نیم اونس دیگر برای خودشان. به همین دلیل نیکلاس اورسم تاکید می‌کند که فرمانروایان به هیچ عنوان حق تغییر ماهیت سکه‌ها را ندارند مگر اینکه رضایت کل جامعه یعنی کاربران پول را

دارا باشند.

دانش اقتصاد به ما می‌گوید ضرب سکه رقابتی بهترین راه حتی برای حفظ قابلیت اعتماد به سکه‌ها است. هیچ دلیل اقتصادی وجود ندارد که نخواهیم به همه افراد اجازه دهیم که وارد کسب و کار ضرب سکه شوند و سکه‌های خودشان را عرضه کنند. این درست است که باز هم ممکن است فردی که سکه ضرب می‌کند از اعتماد مشتریانش سوء استفاده کند، اما تنبیه چنین اقدامی‌سریع و شدید است: تمام مشتریانش را از دست خواهد داد. افراد شروع به استفاده از سکه دیگر افرادی می‌کنند که به آنها اعتماد دارند. در طول مدت این پروسه رقابتی، خواسته اورسم مبنی بر تصمیم گیری همه افراد جامعه در باره ضرب سکه را برآورده خواهد ساخت. او معتقد است که «پول بخشی از دارایی ثروت عمومی‌ است.» در یک بازار آزاد، صاحبان پول می‌توانند به صورت مداوم و موثر از این دارایی محافظت کنند. هر کس که دیگر به فرد الف به عنوان متولی ضرب سکه اعتماد نداشته باشد شروع به استفاده از سکه‌های فرد ب خواهد کرد.

رقابت در ضرب سکه به هیچ وجه نوشدارو نیست. سوءاستفاده‌ها همیشه ممکن بوده و در بسیاری از موارد غیرقابل جبران است. مزیت استفاده از رقابت، توان آن برای حداقل کردن سوءاستفاده‌های ممکن است؛ ضمن اینکه در این روند تمام جامعه کاربران پول درگیر خواهند بود و نه عده‌ای که نماینده یکسری افراد خاص هستند.

* Amirhosein.ec@gmail.com