گروه تاریخ و اقتصاد: برای نسل حاضر تصور شهری بدون لوله‌کشی آب تقریبا غیرممکن است. اما تا حدود نیم قرن پیش اصفهان لوله‌کشی آب نداشت و مردم برای آب شرب خود، هر کس در حیاط خانه‌اش چاه آبی تعبیه کرده بود. برای آب دادن به باغچه یا شست و شو نیز آب مادی در کنار کوچه در دسترس بود!

باور آن سخت است، اما چنین بود. دکتر لطف‌الله هنرفر که در سال ۱۳۴۴ کتاب راهنمای اصفهان را می‌نگاشت، راجع به آب اصفهان چنین اطلاعاتی را برای گردشگران یادآور شد. به نظر می‌رسد دکتر هنرفر زمانی که این جملات را برای گردشگران خارجی یا داخلی می‌نوشت نوعی شرمندگی هم در کلامش بوده ا ست. چگونه می‌شود به یک شهروند اروپایی گفت که آقا اینجا از آب مادی ننوش که آلوده است. لطفا فقط از آب چاه بخور! یا آنکه به چشمه خاجیک در کوه صفه برو و از آنجا آب بیاور!

متن نوشته دکتر هنرفر

آنچه درباره آب شهر اصفهان قابل ذکر است آن است که آب نهرهای منشعب از زاینده‌رود که در اصطلاح محلی «مادی» نام دارند، به علت آنکه از کوچه‌ها و باغات می‌گذرد و با فاضلاب‌های شهر آلوده می‌شود، به مصرف شرب نمی‌رسد. به این جهت برای مصرف شرب از آب چاه‌های منازل استفاده می‌شود. این چاه‌ها به عمق سه تا ده متر به نسبت دوری و نزدیکی به رودخانه به آب می‌رسند و در قسمت‌های نوساز شهر به علت دوری بیشتر از چاه‌های فاضلاب، آب آشامیدنی بهتری دارند. بهترین آب‌های آشامیدنی در حال حاضر که هنوز لوله‌کشی آب در شهر به اتمام نرسیده، آب چاه‌های عمیق و چاه‌های کارخانه‌ها و آب چشمه خاجیک است که در دامنه کوه صفه، از گردشگاه‌های طبیعی شهر، واقع شده است. هم اکنون به سرعت مشغول نصب لوله‌های آب در شهر اصفهان هستند و لوله‌کشی قسمت مهمی از شهر به اتمام رسیده، به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود تا یک سال دیگر شهر اصفهان دارای آب تصفیه شده خواهد بود.

- عبدالمهدی رجایی، برگ‌هایی از تاریخ اجتماعی اصفهان معاصر