بازتاب خبر خروج آمریکایی‌ها از ایران در نشریات

در روز جمعه ۱۲ آبان ۱۳۵۷، سه روز پس از آنکه دولت آمریکا اعلام کرد برنامه‌ای برای خارج کردن اتباع خود از ایران ندارد، عملیات انتقال ۴۵ هزار آمریکایی مقیم ایران از فرودگاه مهرآباد آغاز شد.

همزمان با این تحولات خبرگزاری آسوشیتدپرس در خبری به نقل از سایروس ونس وزیر خارجه آمریکا، شاه ایران را تحت‌عنوان «متحدی بسیار صمیمی و گرانقدر» مورد ستایش قرار داد. ونس با انتشار بیانیه‌ای خواستار خاتمه ناآرامی‌های جاری در ایران شد. ونس در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت: «ما امیدواریم همه متوجه شوند ادامه آشوب و ویرانی به نفع هیچ‌کس نیست.» ونس که سعی می‌کرد یک بار دیگر علاقه شدید دولت آمریکا به شاه را نشان دهد گفت ایران ظرف ده سال گذشته سهم بزرگی در ثبات خاورمیانه داشته است. ونس گفت: «ما همکاری صمیمانه با شاهنشاه داشته‌ایم و ایران دوستی بسیار صمیمی و ارزشمند برای ماست.» ونس گفت که امیدوار است شاه به‌رغم ادامه خشونت و اعتصاب‌ها به برنامه اصلاحات سیاسی و اقتصادی خود ادامه دهد. ونس افزود: «ما کاملا از تلاش‌های شاهنشاه به منظور اعاده نظم و ادامه برنامه اعطای آزادی‌های سیاسی جانبداری می‌کنیم.»

این سخنان در حالی مطرح می‌شد که با گسترش امواج انقلاب، اعتصابات فراگیر عملا حکومت پهلوی را با بحران روبه‌رو کرده بود؛ بحرانی که با اعتصاب کارکنان صنعت نفت و به تبع آن قطع تولید و توقف بخش اعظم صادرات نفت به اوج خود رسیده بود. روزنامه واشنگتن‌پست‌‌ همان روز‌ها با اشاره به اعتصاب کارکنان صنعت نفت نوشت: «ایران دومین صادرکننده نفت جهان است و تنها نفت عربستان سعودی از ایران بیشتر است. قبل از اعتصاب متوسط تولید نفت ایران روزانه بالغ بر ۵/ ۵ میلیون بشکه می‌شد. این مقدار نفت یک‌ششم کل تولید نفت در کشورهای غیرکمونیست جهان بوده است. خوشبختانه قطع صادرات نفت ایران اثر فوری بر سایر کشورهای جهان نخواهد گذارد؛ چون در حال حاضر میزان خرید نفت بسیار بالاست و خطوط انتقال نفت با حداکثر ظرفیت کار می‌کنند، اما در صورتی که تعطیل صادرات نفت ایران بیش از چند هفته به طول بینجامد کمبود‌ها پدیدار خواهد شد. در حال حاضر کلیه کشورهای مصرف‌کننده نفت علاقه شدیدی به استقرار مجدد ثبات سیاسی در ایران دارند.» همزمان روزنامه وال‌ استریت ژورنال با اشاره به تحولات ایران احتمال داد وخیم‌تر شدن اوضاع ایران کار‌تر را با اولین بحران تمام عیار در زمینه سیاست خارجی روبه‌رو کند.

هرچند ۱۲ آبان ۵۷ با گسترش احساسات ضدآمریکایی و اوج گرفتن بحران در کشور روز خوبی برای آمریکایی‌ها نبود؛ اما این روز همیشه هم روز تلخی برای آمریکایی‌ها نبوده است. درست ۳۵ سال قبل از آن بود که در همین روز یعنی ۱۲ آبان ۱۳۲۲ یکی از مهم‌ترین پیمان‌های همکاری میان ایران و آمریکا منعقد شده بود. در این روز قراردادی میان دولت ایران به نخست‌وزیری سهیلی با دولت ایالات‌متحده آمریکا امضا شد که به موجب آن ۳۰ افسر نظامی آمریکایی برای آنچه «اصلاح سیستم اداری ارتش ایران» خوانده می‌شد، توسط دولت ایران استخدام شدند.

منبع: آرشیو روزنامه اطلاعات، آبان ۱۳۵۷