تولد معمار شهرک «آرکوسانتی»

گروه تاریخ و اقتصاد: ۲۱ ژوئن سالروز تولد پائولو سولری، معمار بزرگ ایتالیایی - آمریکایی است. او در چنین روزی به سال ۱۹۱۹ در تورین به دنیا آمد. در دانشگاه پلی تکنیک تورینو به تحصیل معماری پرداخت، پس از آن به آریزونا در آمریکا نقل مکان کرد و در آنجا با فرانک لوید رایت، معمار بزرگ آمریکایی آشنا شد و عمیقا تحت‌تاثیر شخصیت و دیدگاه‌های او قرار گرفت.

در آریزونا این فرصت برای او پیش آمد تا ایده آر-کولوژی ـ معماری‌ای که عمیقا اکولوژی محور است و کاهش مصرف و دورْریز انرژی و ذخیره آب و بالا بردن کنش دو سویه با محیط طبیعی را مد نظر می‌آورد ـ پیگیری کند.

سولری در سال ۱۹۵۰ به ایتالیا بازگشت و مشغول طراحی یک کارخانه سرامیک‌سازی شد که اکنون تبدیل به یک اثر یادمانی در ایتالیا شده است، طی این پروژه او مشغول به همکاری با هنرمندان سرامیک‌ساز شد و به درک و دانشی در مواجهه با سرامیک رسید که بعدها در بسیاری از آثارش به خوبی متبلور شده است، طی پنجاه سال پس از آن این رنگ‌های سرامیکی در کنار تبحرش در استفاده از برنز، آهن و پیکره‌تراشی تبدیل به عناصر و منابع الهامی شد که عملا کمک کرد تا ایده‌های تئوریکش به محک تجربه درآیند.

سولری در سال ۱۹۵۶ به همراه همسرش کُلی و دو دخترش؛ کریستین و دانیلا به آریزونا نقل مکان و در آنجا بنیاد خیریه کوسانتی را تاسیس کردند. در همین کوسانتی بود که سولری اولین تجربیاتش در تکنیک‌های متنوع قالب‌گیری و کار با بتن را به دست آورد.

در سال ۱۹۷۰ گام مهمش برای تحقق بزرگ‌ترین و جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌اش را برداشت. شهرک آرکوسانتی در آریزونای مرکزی به‌عنوان پیش نمونه‌ای از آر-کولوژی بنیان نهاده شد. آرکوسانتی که شاید بتوان آن را اجتماعی نامید که سولری به‌عنوان آلترناتیوی برای شهر پایدار در سر می‌پروراند، عملا مانیفستی بود برای نظریه ورزی‌های آر-کولوژی. این ایده تا سال ۱۹۷۰ که سال آغازین پروژه بود محور اصلی زندگی و کار سولری را تشکیل می‌داد. ایده آر-کولوژی شهر سه بعدی فشرده و در هم ادغام شونده‌ای را پیش می‌کشد که محققا روبه‌روی هرزه روی حومه شهری می‌نشیند؛ الگویی که ذاتا با مصرف بی‌رویه منابع و منزوی ساختن مردم از یکدیگر و اجتماعات پیرامونی گره خورده است.

سولری در سال ۱۹۷۰ با عملی کردن ایده هایش، اقدام به طراحی و ساخت اجتماعی کم و بیش ضدمدرنیته موسوم به آرکوسانتی در صحرای فونیکس کرد. آرکوسانتی در قامت بدیلی برای زندگی حومه شهری آمریکایی تعریف شد، شهر به کمک صدها دانشجوی داوطلب و ساکنان آینده خودش با هدف سکناگزینی ۵۰۰۰ نفر در ساختمان‌های در هم قفل شده متراکم وارد مرحله اجرا شد. این طرح با استقبال «هیپی»‌ها مواجه شد.

آرکوسانتی عملا تحقق مفهوم آر-کولوژی بود که ماحصل‌ترکیب دو عبارت «اکولوژی» و «معماری آرشیتکی» است. یکی از خیال ورزترین متفکران زمانه ما، پائولو سولری، تمام زندگی خود را صرف مشغله‌های اجتماعی و اکولوژیکی کرد. با افول جنبش هیپی‌ها در دهه ۱۹۷۰، آرکوسانتی آرام آرام جذابیت خود برای سکونت را از دست داد و سقف جمعیتی‌اش در دهه ۷۰ نهایتا به ۲۰۰ نفر رسید. امروز حدود ۶۰ ساکن دائمی دارد؛ اما هزاران دانشجو و توریست همچنان هر ساله، برای بازدید از «آزمایشگاه شهری» پائولو سولری و کاویدن روش‌ها و ایده‌های معمار به آنجا مراجعه می‌کنند.

پائولو سولری در کتاب پاسخ زمین (۱۹۷۷) با برشمردن و تحلیل شهرهای امروز در جهان می‌گوید: مشکلی که در حال حاضر من با آن مواجه هستم، الگوی طراحی حال حاضر شهرهاست؛ چند طبقه ارتفاع گرفتن از زمین و جهت‌گیری به سمت حاشیه‌های شهری و نهایتا بسط یافتن افقی و بدقواره بافت به اصطلاح شهری برای مسافت‌های طولانی. نتیجه این هرزه روی افقی، تغییر شکل اساسی زمین است و تبدیل مزارع به پارکینگ‌ها و عملا صرف میزان زیادی از زمان و انرژی است، برای حمل‌ونقل مردم، کالاها و ارائه خدمات متناسب با فاصله‌شان از مرکز. پیشنهاد من تمرکز بر درون کافت و درون‌ریزی شهری است و نه برون‌ریزی و بسط آن در افق.

در شهرهای امروز بیش از نیمی از زمین به کارکردهای خودرو مبنا تخصیص داده شده است، در آر-کولوژی، خودرو‌ها از شمول اصلی شهر حذف شده‌اند و ماهیت چندمنظوره ساختمان‌ها مکان‌های زیست، کار و حوزه عمومی را در دسترس یک دیگر قرار می‌دهد و عملا موجب می‌شود راه رفتن تبدیل به فرم اصلی حمل‌ونقل درون شهر شود.

این معمار صاحب اندیشه در سال ۲۰۰۰ جایزه شیر طلایی بی‌ینال معماری ونیز را به دلیل یک عمر دستاوردهای فنی و علمی به دست آورد.

او در نهم آوریل سال ۲۰۱۳ جهان را‌ ترک کرد.

منبع: ویکی‌پدیا- سایت پائولو سولری

تولد معمار شهرک «آرکوسانتی»