ویلیام جونز، مبلغ فرهنگ ایران

هفتم اردیبهشت ماه سالروز مرگ سر ویلیام جونز (زاده ۶ مهر ۱۱۲۵ - مرگ ۷ اردیبهشت ۱۱۷۳ه.ش) زبان شناس و مستشرق انگلیسی و یکی از مبلغان فرهنگ ایران در غرب است. از جمله آثار جونز درباره فرهنگ فارسی باید به ترجمه سیزده غزل حافظ به فرانسوی و انگلیسی برای نخستین بار اشاره کرد. ترجمه ابیاتی از مثنوی مولوی، ترجمه ابیاتی از خمسه نظامی و ترجمه اشعاری از فردوسی به لاتین از دیگر تالیفات اوست.

ویلیام جونز عقیده داشت که شاعران فارسی همتای شاعران یونان به شمار می‌آیند. در سال ۱۱۹۱ هجری شمسی دانشگاه‌های کمبریج و ماساچوست، در مجموعه‌هایی با عنوان «شرحی کوتاه در تاریخ ادب کهن» به ناچار ادعای ویلیام جونز را پذیرفتند. از آن پس تنی چند، آگاهی یا فرصت کافی به دست آوردند تا درستی عقیده سر ویلیام جونز را بیازمایند.

ترجمه «تاریخ نادر شاه افشار» با نگارش میرزا مهدی خان استرآبادی، منشی مخصوص نادرشاه، توسط جونز به فرانسوی شهرت جهانی یافت. در سال ۱۱۵۰ سر ویلیام جونز که خود عاشق زبان فارسی بود، برای نشر این زبان تلاش بسیار کرد و کتابی با نام «دستور زبان فارسی» تالیف کرد که بسیار مورد توجه و بهره‌برداری قرار گرفت. جونز در کلکته مرد و در همان جا به خاک سپرده شد.