روز ۱۵ فروردین ۱۳۲۵، معاهده نفتی ایران و روسیه توسط سادچیکف، سفیر روسیه و قوام‌السلطنه، نخست‌وزیر ایران در مسکو به امضا رسید. با پایان یافتن جنگ جهانی دوم و خروج نیروهای متفق از کشور، دولت شوروی قصد خارج شدن از مرزهای ایران را نداشت. شوروی به هردلیل نمی‌خواست بدون گرفتن امتیاز، نیروهای خود را از ایران خارج کند. قوام‌السلطنه، نخست‌وزیر وقت این را می‌فهمید و با سفر به شوروی تمایل خود را برای نوعی مبادله اعلام کرد. در ۱۵ فروردین ۱۳۲۵ بود که قرارداد ایجاد یک شرکت نفت مشترک بین دو کشور در برابر خروج ارتش سرخ از ایران بین قوام و سادچیکف امضا شد.

مصطفی فاتح در کتاب «۵۰ سال نفت ایران»، درخواست‌های قوام در نامه وی به سفیر کبیر اتحاد شوروی در ایران را چنین روایت کرده است: روز ۲۶ مارس قضیه ایران در شورای امنیت مطرح شد. نماینده شوروی اظهار کرد که دولت او در تاریخ ۲۴ مارس تصمیم گرفت که ایران را تخلیه کند و تا شش هفته بعد این تخلیه انجام خواهد شد و لذا طرح قضیه در شورا دیگر موردی ندارد. وزیر خارجه آمریکا در جواب نماینده شوروی گفت که دولت ایران مطالبی را به شورا اظهار داشته که حاکی از انجام ندادن تعهدات دولت شوروی و نقض پیمان می‌باشد و مشعر بر این است که دولت شوروی در امور داخلی ایران دخالت می‌کند.

روز بعد نماینده ایران در جلسه شورا حضور پیدا کرد و همین‌که شورا بحث را شروع کرد، نماینده روسیه از جلسه با تعرض خارج شد. نماینده دولت ایران اظهارات نماینده شوروی را دائر به اینکه قراردادی بین دولت او و دولت شوروی منعقد شده است، تکذیب کرد.

همان روز هم قوام به شورای امنیت اطلاع‌ داد که وضع او از موقع مراجعت از مسکو هیچ تغییری نکرده و دولت شوروی گذشته از اینکه تقاضای ایران را برای تخلیه قبول نکرده است بر عده ارتش خود در ایران نیز افزوده و تا این تاریخ هم هیچ‌گونه قراردادی چه شفاهی و چه کتبی بین دولتین منعقد نشده است. روز ۲۹ مارس شورا پیامی به استالین و قوام فرستاد و تقاضا کرد که تا چهارم آوریل به شورا اطلاع‌ دهند که آیا قرارداد پنهانی بین آنها برای تخلیه ایران منعقد شده است یا نه.

پس از آخرین تصمیم شورا فرصتی برای شوروی‌ها پیدا شد که حفظ آبرو کرده و کار را به هر نحوی هست خاتمه دهند، بنابراین در تاریخ پانزدهم فروردین ۱۳۲۵ موافقتی بین قوام و سادچیکف، سفیر شوروی در ایران امضا شد که به‌عنوان ابلاغیه مشترک در تهران منتشر شد و به شرح زیر بود:

مذاکراتی که از طرف نخست‌وزیر ایران در مسکو با اولیای دولت جماهیر شوروی سوسیالیستی آغاز و در تهران پس از ورود سفیر کبیر شوروی ادامه یافت و در تاریخ پانزدهم فروردین ۱۳۲۵ مطابق با چهارم آوریل ۱۹۴۶ به نتیجه ذیل رسید و در همه مسائل موافقت حاصل شد.

۱- قسمت‌های ارتش سرخ از ۲۴ مارس ۱۹۴۶، یعنی یکشنبه چهارم فروردین ۱۳۲۵ در ظرف یک ماه و نیم تمام خاک ایران را تخلیه می‌کنند.

۲- قرارداد ایجاد شرکت مختلط نفت ایران و شوروی و شرایط آن از تاریخ ۲۴ مارس تا انقضای هفت ماه برای تصویب به مجلس پانزدهم پیشنهاد خواهد شد.

۳- راجع به آذربایجان چون امر داخلی ایران است، ترتیب مسالمت‌آمیزی برای اجرای اصلاحات طبق قوانین موجود و با روح خیرخواهی نسبت به اهالی آذربایجان بین دولت و اهالی آذربایجان داده خواهد شد.

طرح قرارداد ایجاد شرکت مختلط نفت ایران و شوروی که در بند دوم ابلاغیه مشترک در آن بحث شده در‌‌ همان تاریخ، یعنی پانزدهم فروردین ۱۳۲۵ از طرف قوام نخست‌وزیر و سادچیکف تنظیم و هر یک ضمن نامه‌ای طرح مزبور را به یکدیگر ابلاغ کردند. متن نامه‌ قوام به سادچیکف به قرار زیر و نامه سادچیکف خطاب به نخست‌وزیر نیز به‌‌ همان مضمون بود:

پیرو مذاکرات شفاهی که بین ما به‌عمل آمده است، محترما به استحضار آن جناب می‌رساند که دولت ایران موافقت می‌کند که دولتین ایران و شوروی شرکت مختلط ایران و شوروی را برای تجسسات و بهره‌برداری اراضی نفت‌خیز در شمال ایران با شرایط اساسی ذیل ایجاد کنند.

۱- در مدت ۲۵ سال اول عملیات شرکت ۴۹ درصد سهام به طرف ایران و ۵۱ درصد سهام به طرف دولت شوروی متعلق خواهد بود و در مدت ۲۵ سال دوم ۵۰ درصد سهام به طرف ایران و ۵۰ درصد سهام به طرف شوروی متعلق خواهد بود.

۲- منافعی که به شرکت عاید گردد به تناسب مقدار سهام هر یک از طرفین تقسیم خواهد شد.

۳- حدود اراضی اولی که برای تجسسات اختصاص داده می‌شود،‌‌ همان است که در نقشه‌ای که جنابعالی ضمن مذاکرات در روز ۲۴ مارس به اینجانب واگذار فرموده‌اید به استثنای قسمت خاک آذربایجان غربی که در باختر خطی که از نقطه تقاطع حدود اتحاد شوروی و ترکیه و ایران آغاز و بعد از سواحل شرقی دریاچه رضائیه[ارومیه] گذشته تا شهر میاندوآب می‌رسد واقع است، همان طوری که در نقشه مزبور روز چهارم آوریل سال ۱۹۴۶ اضافه تعیین گردیده است. ضمنا دولت ایران متعهد می‌شود خاکی را که در طرف غرب خط سابق‌الذکر واقع است به امتیاز کمپانی‌های خارجی یا شرکت‌های ایرانی با اشتراک خارجی‌ها یا با استفاده از سرمایه خارجی واگذار نکند.

۴- سرمایه طرف ایران عبارت خواهد بود از اراضی نفت‌خیز مذکور در ماده ۳ که پس از عملیات فنی دارای چاه‌های نفت و محصول آن قابل استفاده شرکت خواهد بود و سرمایه طرف شوروی عبارت خواهد بود از هر قبیل مخارج و آلات و ادوات و حقوق متخصصین و کارگران که برای استخراج نفت و تصفیه آن مورد احتیاج خواهد بود

۵- مدت عملیات شرکت ۵۰ سال است.

۶- پس از انقضای مدت عملیات شرکت دولت ایران حق خواهد داشت سهام شرکت متعلق به طرف شوروی را خریداری نماید یا مدت عملیات شرکت را تمدید کند.

۷- حفاظت اراضی مورد تجسسات و چاه‌های نفت و کلیه تاسیسات شرکت منحصرا به وسیله قوای تامینیه ایران خواهد بود. قرارداد ایجاد شرکت نفت مختلط شوروی و ایران مزبور که بعدا مطابق متن این نامه منعقد می‌شود به مجردی که مجلس شورای ملی ایران تازه انتخاب شود و عملیات قانونگذاری خود را شروع کند در هر حال نه دیر‌تر از مدت هفت ماه از تاریخ ۲۴ ماه مارس سال جاری برای تصویب پیشنهاد خواهد شد. موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تجدید می‌کند.

امضا - احمد قوام

پس از انتشار ابلاغیه و نامه‌های متبادله‌ مذکور ارتش سرخ در موقع مقرر در ابلاغیه مشترک خاک ایران را تخلیه کرد و از آن موقع تا وقتی که ارتش ایران به تبریز وارد شد، احمد قوام بزرگ‌ترین بازی سیاسی که در تمام مدت عمر خود کرده بود را نمایش داد.