نخستین روزنامه فارسی آسیای میانه در بخارا
گروه تاریخ و اقتصاد: روزنامه بخارای شریف نخستین روزنامه به زبان فارسی بود که در آسیای میانه منتشر شد. انتشار این روزنامه در روز دوشنبه ۲۰ اسفند ۱۲۹۰ (۱۱ مارس ۱۹۱۲ میلادی) در بخارا آغاز شد. بعد از تجزیه شوروی و استقلال جمهوری تاجیکستان، سالروز تاسیس این روزنامه بهعنوان روز مطبوعات تاجیکستان اعلام شده است. تاسیس روزنامه میرزا محیالدین و میرزا سراجالدین که هر دو از پیشگامان جنبش تجـددخواهی بودند و به نقش روزنامه در امر بیداری و تشکل جـوانان بخارا و امر پیشبرد اصلاحات و تجـدد به خوبی آگاه بودند، برای به دست آوردن روزنامه برنامهای دقیق طرحریزی کردند.
گروه تاریخ و اقتصاد: روزنامه بخارای شریف نخستین روزنامه به زبان فارسی بود که در آسیای میانه منتشر شد. انتشار این روزنامه در روز دوشنبه ۲۰ اسفند ۱۲۹۰ (۱۱ مارس ۱۹۱۲ میلادی) در بخارا آغاز شد. بعد از تجزیه شوروی و استقلال جمهوری تاجیکستان، سالروز تاسیس این روزنامه بهعنوان روز مطبوعات تاجیکستان اعلام شده است. تاسیس روزنامه میرزا محیالدین و میرزا سراجالدین که هر دو از پیشگامان جنبش تجـددخواهی بودند و به نقش روزنامه در امر بیداری و تشکل جـوانان بخارا و امر پیشبرد اصلاحات و تجـدد به خوبی آگاه بودند، برای به دست آوردن روزنامه برنامهای دقیق طرحریزی کردند. ق. ل. لیوین، بازرگان شناخته شده پنبه، به نمایندگی روسیه تزاری در بخارا برای دریافت امتیاز نشر روزنامه مراجـعه و ادعا کرد که برای آشنا ساختن مردم بخارا با سیاست روسیه و نیز افزایش محصول پنبه، که صنایع بافندگی روسیه به آن نیاز جدی داشت، تاسیس یک روزنامه ضروری است. تجددخواهان بخارا برای اطمینان خاطر نمایندگی روسیه، حیدر خواجه میربدل، مترجم سفارت روسیه در بخارا را بهعنوان مدیر روزنامه تعیین کردند و میرزاجلال یوسفزاده را که با روزنامهنگاری آشنایی نزدیک داشت، از قفقاز دعوت کردند. امیر عالمخان، امیر بخارا براساس درخواست سفارت روسیه به ق. ل. لیوین و حیدر خواجه میر بدل اجازه نشر روزنامه را داد و به این ترتیب روزنامه بخارای شـریف، نخستین نشریه بخارایی به کوشش جدیدیها به زبان فارسی در ۲۰ اسفند ۱۲۹۰ در بخارا چاپ شـد. نقش فعالان جـنبش جـوانبخارائیان (جدیدیها) در نوشتن مقالهها برجسته است، اما بنا بر جو حاکم سانسور و استبدادزدگی جامعه، تعداد زیادی ازمقالهها به نام مستعار نشر میشد. روزنامه در قطع ۲۶ در ۴۳ سانتیمتر، در چهار صفحه و در هر هفته شش شماره منتشر میشد. «بخـارای شـریف» در نخستین شمارهاش نوشته است: «... به همت ملتپسندانه چند نفر معـارفپرور و ترقیخواهان، روزنـامـه بخـارای شـریف بـه زبان رسمی بـخـارا کـه فـارسی است، تاسیس شـده... برای ۹-۱۰ میلیون نفر... همین یک روزنـامـه است و فقط.» موضوعات روزنامه در بخارای شریف بیشتر درباره این موضوعات، مطلب نگاشته میشده است: تعمـیم عـلوم، ترویج معـارف، گشایش و اصلاح مکاتب و مدارس، بـهبـود امور کشاورزی، آبیاری، باغداری، دامپروری و ترقی اقتصادی، توجه بـه حقوق و وظایف حکـومـت و رعایا، اصلاح اداره امارت بـخـارا، مبارزه علیه جهل، خرافهپسندی و عادات ناپسند، بـهبـود امور بـهداشتی، پرورش زبان و ادب فارسی، رابطه دین و مذهب و وحدت جهان اسلام. توقیف روزنامه در اوایل دی ۱۲۹۱ نمایندگی سیاسی روسیه تزاری در ترکستان از امیر بخارا درخواست کرد که روزنامه «بخارای شـریف» را تعطیل کند. البته امیر این درخواست را با گرمی پذیرفت. به تاریخ ۱۲ دی ۱۲۹۱ پیتروف، نماینده روسیه در بخارا، از طرف امیر عالم خان، امیر امارت بخارا، نامه تهدیدآمیزی به سردبیر روزنامه «بخارای شریف»، میرزا جلال یوسف زاده نوشت که در آن چنین حکم صادر شده بود: «موافق خواهش اعلیحضرت امیر بخارا از همین روز اعتبار نشر بخارای شـریف... ممنوع میشود. به این ترتیب روزنامه «بخارای شـریف» پس از نشر ۱۵۳ شماره در ۱۲ دی ۱۲۹۱ (۲ ژانویه ۱۹۱۳)، با درخواست نمایندگی سیاسی روسیه تزاری و توافق امیرعالم خان، امیر بخارا تعطیل شـد.انتشار و تعطیلی دوباره این نشریه پس از فروپاشی شوروی، در سال ۱۳۷۰ آغاز به کار کرد. این بار به جای الفبای فارسی، الفبای سیریلیک به کار رفت، زیرا بسیاری از مردم دیگر الفبای فارسی را نمیدانستند. در سال ۱۳۸۲ این نشریه به دلیل سیاستهای ازبکسازی دولت ازبکستان دوباره تعطیل شد.
ارسال نظر