گروه تاریخ و اقتصاد: در این کشور چیزی که بتوان آن را به معنی واقع «راه» گفت کمتر وجود دارد. راه کالسکه رو که گاری پستی می‌تواند در آن براند، میان تهران و قم و تهران و قزوین، هرکدام به‌طول حدود ۹۱ میل ساخته شده است. در سال ۱۸۹۳ م. (۱۳۱۱-۱۳۱۰ هـ.) هم امتیاز ساختن راه قزوین به انزلی را به یک شرکت روسی دادند که احداث آن در ماه اوت ۱۸۹۹ م. (ربیع‌الآخر ۱۳۱۷ هـ.) به انجام رسیده و این راه گشایش یافت؛ اما راه قزوین و همدان هنوز آماده نشده است. در این سال‌ها برادران لینچ (Lynch) احداث راه کاروان رو اهواز از کنار رود کارون تا اصفهان را به انجام رساندند.راه چاپاری هم هست که شهرهای عمده را به هم می‌پیوندد. در مسیر این راه‌ها به فاصله هر دوازده تا بیست میل چاپارخانه ساخته‌اند تا مسافر بتواند در اینجا اسب عوض کند و زودتر به مقصد برسد. راه‌های چاپاری بهترین راه‌های ایران است.از حمل‌ونقل ریلی، فقط راه‌آهن ساده‌ای به‌طور ۶ میل از تهران به شهر زیارتی شاه عبدالعظیم کشیده‌اند. درباره راه‌آهنی به طول حدود ۲۰ میل میان محمودآباد در ساحل دریای خزر و آمل یا بارفروش که احداث آن ۱۴ سال پیش و به یاری بلژیکی‌ها آغاز شد، پیش‌تر شرحی آوردم. این خط آهن را یک بازرگان ایرانی با سرمایه شخصی می‌ساخت، اما نیم ساخته رها شد. خط آهن دیگری هست که هر دو مملکت روسیه و انگلیس امتیاز ساختن آن را گرفته و هنوز هیچ‌کدام آغاز به ساختن آن نکرده‌اند، اما یقین است که در آینده نزدیک راه‌آهنی به وسیله روس‌ها ساخته خواهد شد که جلفا را از مسیر تبریز و قزوین به تهران وصل می‌کند. خط‌آهن دیگری هم دیر یا زود ساخته خواهد شد که با انشعاب از خط تبریز و مسیر همدان به بندرعباس برسد و خط دیگری که عشق‌آباد را به مشهد وصل کند. راه‌آهنی نیز در راه است که کراچی را از مسیر بلوچستان به سیستان بپیوندد.برای کشتیرانی بر رود کارون به شرکت برادران لینچ (Lynch Brothers) امتیاز داده شد و این شرکت با حمایت بریتانیا می‌کوشد تا خط کشتیرانی منظم هفتگی میان مصب کارون در خلیج‌فارس و اهواز دائر نگه دارد.

منبع:

سفرنامه ایران، ماساجی اینووه (۱۳۲۰ه.ق./ ۱۹۰۲م.)، ترجمه دکتر هاشم رجب‌زاده، انتشارات طهوری