گروه تاریخ و اقتصاد: بخش چهارم(پایانی) از مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی را در ۱۶ خرداد ۱۲۸۷ شمسی می‌خوانید: آقا سیدمهدى: در این موضوع آنچه لازم بود مذاکره شد ولى به تجربه دیده شد آنچه در سابق کنترات نامه یا امتیازنامه داده می‌شد صحیح نبود. حالا باید امتیازات و کنترات‌نامه‌ها از این به بعد به تصویب مجلس باشد.

رئیس: اینکه به مجلس آورده‌اند برای این است که به تصویب مجلس باشد.

آقا میرزا محمود: دیگر بعد از آنکه جناب دکتر ولی‌الله خان آن فرمایشات را کردند لازم به مذاکره نیست. اگر بیش از این مذاکره شود وقت مجلس ضایع شده و باید رای گرفته شود که کنترات تجدید شود یا خیر و هرکس تحصیل هر اطلاعى می‌خواهد بنماید باید برود در وزارتخانه تحصیل نماید.

آقا میرزا محمود اصفهانى: باید دو رای گرفت، یکى اینکه آیا کنترات تجدید شود یا نه؟ یکى اینکه در صورتی که آن صورت کنترات را بیاورند باید در شرایط آن گفت‌وگو شده و رای گرفته شود.

ساعدالوزراء: معلوم می‌شود اظهار بنده در پارلمان انعکاس پیدا کرده و بعضى با بنده همرای شده‌اند که باید برای تشویق تا معلم ایرانى هست معلم خارجى قبول نکنیم. اینکه گفته می‌شود آنها با وزارت علوم است صحیح است، ولى چه وقت این وزارت به وظیفه خود عمل ننموده یعنى در کدام روزنامه اعلان کردند که مدت کنترات این معلمین منقضى شده آیا از ابناى وطن کسى هست که حاضر به این خدمت باشد که اقلا اگر هم کسى حاضر نیست متعلمین ما در خارجه بکوشند که خود را حاضر این خدمت نمایند. پس این بنده برای خود باقى هستم.‏

(در این موقع ورقه رای منتشر شد بر اینکه هر کس رای می‌دهد کنترات چهار نفر معلمین دارالفنون تجدید شود به اسامى ذیل ورقه سفید هر کس رای ندارد ورقه آبى بدهد.)

دکتر ژرژ، مسیو کاله، مسیو داوید، مسیو دانتان.

رای گرفته شد اکثریت آرا بر تجدید کنترات چهار نفر مزبور شد.

رئیس: حالا باید فهمید که حقوق آنها از قرار ماخذ سابق فرانک که دو هزار و دو عباسى بود تبدیل به تومان شده کنترات شود یا نه.

آقا سیدحسن تقى‌زاده: این فقره راجع به وزارت معارف است که باید گفت‌وگو کرده حتى‌الامکان سعى نمایند به مظنه حالیه و به تومان جدید کنترات شود.

رئیس: یک مساله دیگر در آن لایحه وزارت علوم نوشته بودند و آن، این بود که یک نفر معلم از این پنج نفر که راضى به تجدید کنترات نمی‌شود آیا عوض او خواسته بشود یا نه و این هم باشد برای روز دیگر مذاکره بشود و مساله دیگر که وزارت معارف فرستاده چند فقره قوانین است یکى قوانین شورای معارف یکى پروگرام مکاتیب ابتدایى. یکى بودجه وزارت معارف یکى قوانین امتحان و ترتیب قبول کردن شاگردان و غیره حالا محض استحضار آقایان وکلا یک مرتبه قرائت می‌شود اگر تصویب کردند ارجاع به کمیسیون شود و چون اکثر این قانون راجع به انتظام داخلى آن وزارتخانه بود اظهار شد که این نظامنامه نباید در مجلس قرائت شود.

لهذا شروع به قرائت بودجه وزارت معارف شد بعد از قرائت موادى از آن.

رئیس: اگر چه قانون این بودجه این است که بدوا در مجلس خوانده شده بعد رجوع به کمیسیون شود ولى ملاحظه می‌شود که بعضى چیزها نوشته شده که ابدا راجع به مجلس نیست و با خود وزیر است و وقت مجلس را ضایع می‌نماید، حال اگر صلاح می‌دانید که ارجاع به کمیسیون شده آنها را اصلاح و تجزیه نمایند و باز عرض می‌کنم که قانونش این بود که در مجلس خوانده شود و بعد رجوع به کمیسیون گردد یا رجوع به خود وزارتخانه و اگر رجوع به وزارتخانه شود احتمال دارد که بعد از مدتى به همین ترتیب پس فرستاده شود. پس اگر تصویب می‌شود کمیسیون فوق‌العاده تشکیل شده و رجوع به آنها شود که این قوانین را تجزیه و اصلاح نمایند.

رئیس: اگر اجازه می‌دهید خودم انتخاب نمایم از قرار ذیل انتخاب نمودند.

دکتر ولى‌الله خان، حسنعلى خان، صدیق حضرت، مجدالملک، لسان‌الحکما، اسدالله میرزا.