گروه تاریخ و اقتصاد: «اجتماعیون عامیون» برگردان نام «سوسیال دموکرات» بود به فارسی. آن فرقه در برخی از اعلامیه‌ها و نشریه‌هایش، خود را «اجتماعیون عامیون مجاهدین ایران»، یا تنها «فرقه مجاهد» می‌نامید. چه در ایران چه در قفقاز، فرقه اجتماعیون عامیون را گاه به نام «مجاهد» می‌خواندند که هم کلمه‌ای ساده بود، هم آوای فرهنگی آشنایی داشت. شبکه‌های سازمانی اجتماعیون در شهرهای قفقاز گسترده شد. اعضای آن به‌طور عمده پیشه‌وران، دکانداران و کاسب‌ها و کارگران بودند. برنامه اولیه اجتماعیون که نسخه ناقص آن بر جا مانده است، به برنامه همت شبیه بود و شامل خواسته‌هایی می‌شد چون تقسیم زمین‌های کشاورزی بین دهقانان، ۸ ساعت کار روزانه برای کارگران،‌آزادی زبان و مطبوعات، حق تشکیل اتحادیه‌های کارگری و برپایی اعتصاب.

نظامنامه‌ای که در ماه شعبان ۱۳۲۵/ مهر ۱۲۸۶ در شهر مشهد تصویب شد، شکل سازمانی اجتماعیون را مشخص می‌ساخت. مرکز اداره فرقه در قفقاز بود. پایین‌تر از کمیته مرکزی، «شعبه‌ها» فعالیت می‌کردند که به دو «مجلس»، یکی خصوصی و دیگری عمومی، تقسیم می‌شدند.

منبع: به نقل از مجاهدان مشروطه

سهراب یزدانی، نشر نی