قزاق‌ها مجلس را به توپ بستند

گروه تاریخ و اقتصاد: سال ۱۲۸۷ ه.ش، در چنین روزی، سرهنگ لیاخوف فرمانده روس واحد مرکزی قزاق دستور داد که ساختمان مجلس در میدان تاریخی بهارستان را به توپ ببندند. پس از پیروزی نهضت مشروطه‌خواهی ایران در اواخر سلطنت مظفرالدین شاه قاجار و مرگ زودهنگام او پس از امضای قانون اساسی مشروطه، جانشین او محمدعلی شاه به‌رغم حمایتی که هنگام ولیعهدی خود از مشروطه به عمل آورده بود به مخالفت با مشروطه برخاست. او تلاش می‌کرد مجلس شورای ملی مانند یک مجلس مشورتی عمل کند و اختیارات شاه را محدود نکند. محمدعلی شاه پس از کشمکش سیاسی فراوان سرانجام روز دوم تیرماه ۱۲۸۷ هجری شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ میلادی با حمایت روسیه و با به کارگیری بریگاد قزاق به فرماندهی کلنل لیاخوف روسی، مجلس شورای ملی را به توپ بست. دراثر این اقدام محمد علی شاه تعداد زیادی از مجاهدان مشروطه به شهادت رسیدند. مدافعین مجلس نیز به پارک امین الدوله عقب نشینی کردند. ساختمان مجلس و خانه‌های اطراف خراب شد و مهاجمین به غارت مجلس و خانه‌های مشروطه خواهان پرداختند. پس از انهدام مجلس سربازان قزاق به پارک امین‌الدوله هجوم برده و به ضرب و شتم افراد پناهنده به پارک پرداختند. جهانگیرخان صوراسرافیل از جمله کسانی بود که در این پارک کشته شد. پس از به توپ بستن مجلس دوره‌ای به وجود آمد که به استبداد صغیر معروف شد. هیوا وبیرن، کاردار انگلستان در روسیه صبح همان روز در نامه‌ای به سر ادوارد گری وزیر خارجه انگلیس ضمن اشاره به ملاقات خود با ایزولسکی وزیر خارجه روسیه، چنین آورده است:

دولت روسیه می‌خواهد شاه کنونی (محمد‌علی شاه) را حفظ کند. ایزولسکی می‌گوید: ما از هر دولتی ولو ظل‌السلطان به شرط آنکه تحت‌الحمایه ما باشد، حمایت خواهیم کرد. من منتهای کوشش خود را به کار بردم تا ایزولسکی را از این اشتباه بیرون آورم. در عین حال تاکید کردم که دولت انگلستان هیچ علاقه‌ای ندارد که محمد‌علی شاه سرنگون شود و کس دیگری را جایگزین وی کند، اما عقیده من این است که وی تصور می‌کند به قدرت رسیدن هر فرد دیگری به جای محمد‌علی شاه به منزله پیروزی سیاست انگلستان در ایران است و طبعا از آن احتراز می‌کند. ایزولسکی مایل است دو دولت بریتانیا و روسیه، ولیعهد ایران را به عنوان وارث تاج و تخت به رسمیت بشناسند، ولی متعهد به دفاع از تاج و تخت پدرش باشند و در هر حال روش منفی در برابر شاه در پیش نگیرند.