گروه تاریخ و اقتصاد: آنچه می‌خوانید نامه امین‌الضرب است در مورخ ۱۱ ذیقعده ۱۳۰۵/ ۲۰ ژوئیه ۱۹۸۷، زمانی که در فرانسه به سر می‌برد و این نامه را خطاب به امین‌السلطان نوشته که در آن حکومت فعال فرانسه با حکومت راکد ایران مقایسه شده‌است: « از غصه شب و روز در این پاریس که جای هیچ‌گونه غصه نیست مثل الاغ بر گل مانده‌ام، از چشم‌هایم خون برون می‌آید. والله العظیم، شب و روزی نیست که در وقت نماز بی‌اختیار گریه و زاری و توبه و انابه نکنم. وضع این مملکت و مردم را می‌بینم وضع آنجا را می‌بینم، دیوانه می‌شوم.:

در نامه دیگری بعضی از شرایطی که او را متعجب کرده است، چنین توصیف می‌کند:

«علم اینها را به کار بازداشته است و علم آنها از روی توجه است و مجلس وزرا و عقلا آنها را به‌طوری مجبور کرده‌اند که احدی نمی‌تواند غرض به خرج بدهد، یا مداخل کند یا حمایت کند. نوشتجات تاجر و بقال و کفش‌دوز و وزیر و سایرین، تماما بدون تعلل و تعطیل اجرا می‌شود. هر کس راه خود را و تفکر خود را می‌داند، کسی را زهره دزدی و تقلبی و خیال بدی نیست...»

منبع: زندگی‌نامه حاج محمدحسن کمپانی، امین دارالضرب، شیرین مهدوی

ترجمه: منصوره اتحادیه و فرحناز امیرخانی حسینک‌لو