درگذشت سیاستمدار انگلیسی

۸ شهریور سال ۱۳۴۸ سیدضیاءالدین طباطبایی در ۸۰ سالگی درگذشت. او از نقش‌آفرینان کودتای ۱۲۹۹ بود که متعاقب آن رئیس‌الوزرا شد و تا ۴ خرداد ۱۳۰۰ در این مقام باقی ماند. نویسندگی و روزنامه‌نگاری تخصص سیدضیاء بود و همین امر موجب شد که انگلیس به سرعت او را در جهت منافع خود به کار گیرد. انتشار روزنامه‌های متعدد کاری بود که سیدضیاء به‌خوبی آن را فرا گرفت. وی به نمایندگی از مطبوعات ایران، در جشن تاج‌گذاری پادشاه انگلیس (جرج پنجم) شرکت کرد و پس از بازگشت به ایران، معروف‌ترین روزنامه خود یعنی روزنامه رعد را منتشر کرد. او در این روزنامه آشکارا از منافع انگلیس سخن می‌گفت و مانند یک انگلیسی واقعی، به دشمنان «بریتانیای کبیر» می‌تاخت.

روزنامه رعد از تشکیل پلیس جنوب توسط انگلیس و قرارداد ۱۹۱۹ با کمال جسارت حمایت کرد. اقدامات سید ضیاء در حمایت از سیاست‌های انگلیس، به نگارش روزنامه ختم نمی‌شود. او با نظر سفارت انگلیس، گروهی با نام «کمیته آهن» یا «کمیته زرگنده» تدارک دید که در عین پیگیری تصویب قرارداد ۱۹۱۹، در کار برنامه‌ریزی برای اجرای مطامع انگلستان بودند. این اقدامات سیدضیاء، او را در ردیف معتمدان انگلیس قرار داد و موجب شد در اجرای کودتای سوم اسفند، ‌نقش کلیدی به او واگذار شود. سیدضیاء در گفت‌وگویی مفصل با دکتر صدرالدین الهی صریحا به عاملیت انگلیسی خود اعتراف کرده است.

دکتر الهی، از او می‌پرسد:

- آقا راسته که می‌گن شما انگلیسی هستید؟

پاسخ: بله این‌طور می‌گویند. تاریخ سیصد ساله اخیر نشان داده و ثابت کرده که انسان در دوستی با انگلستان ضرر می‌کند اما دشمنی با انگلستان موجب محو آدمی می‌شود. من به‌عنوان یک آدم عاقل در تمام مدت زندگیم، ضرر این دوستی را کشیده‌ام، اما حاضر نشده‌ام محو شوم!