اقتصاد سنتی ایران در نیمه دوم قرن نوزدهم به ابتکار سرمایه‌داران غربی و تجار ایرانی و تشویق و اعمال نفوذ قدرت‌های استعماری که در شمال و جنوب کشور مستقر بودند به اقتصاد نوپای جهانی و بازارهای بین‌المللی وابستگی پیدا کرد. وابستگی به بازار جهانی در شرایط نیمه‌استعماری مستلزم دگرگونی‌هایی در اقتصاد سنتی جامعه ایرانی و اجزای متشکله آن یعنی کشاورزی، صنایع‌دستی و مبادلات بازرگانی بود. آشکارترین پیامد وابستگی به بازار جهانی، رشد شتابان بازرگانی خارجی در دهه آخر قرن گذشته و اوایل قرن کنونی هجری قمری بود. چنانکه مجموعه مبادلات بازرگانی با همسایه شمالی (روسیه) در این دوره به بیش از ۱۰ برابر و مجموع مبادلات با همسایه جنوبی (انگلیس) به بیش از سه‌برابر افزایش یافت و مجموع مبادلات بازرگانی با سایر کشورها به‌خصوص با فرانسه، بلژیک، آلمان و عثمانی نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا کرد. رشد شتابان تجارت خارجی در این دوران موجب تحولاتی در نظام مبادلات بازرگانی در کشور، توسعه وسایل حمل‌ونقل و راه‌های تجاری و رشد گروهی از تجار بزرگ، ثروتمند و متنفذ و نیز روی آوردن گروهی از بازرگانان و بنگاه‌های غرب به کشور ما شد.

منبع: احمد اشرف، موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران دوره قاجار، زمینه، تهران، 1359.