روز جهانی بیماری‌های صعب‌العلاج

۱۸اردیبهشت به‌عنوان روز جهانی تالاسمی و بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج نامیده شده است. یکی از کسانی که در تاریخ به‌عنوان طبیب مبارز با بیماری‌های صعب‌العلاج شناخته شده است، ابوعلی سینا است. او در کتاب خود راه‌های درمان برخی بیماری‌های سخت از قبیل سرطان و جذام و مرض قند را برشمرده یا تحلیل کرده است. دکتر جواد وهاب‌زاده، محقق، طی مقاله‌ای در باره کتاب «قانون در طب» نوشته است: در اهمیت این کتاب که در غرب به نام Canon شهرت دارد، همین بس که تنها ۴۰ سال بعد از اختراع صنعت چاپ در اروپا، به زیور چاپ آراسته شده و حتی در روزگار ما نیز به علت جذابیتی که دارد، در سال ۱۹۶۰ در کراچی به زبان انگلیسی و در ۱۹۶۶ در تاشکند به زبان روسی چاپ شده است. این کتاب در چند سده از سده‌های میانی یکی از متون معتبر آموزش پزشکی در دانشکده‌های پزشکی اروپا بوده و تا اواسط سده ۱۷ در مونپلیه فرانسه، لوون بلژیک و بولونیای ایتالیا تدریس می‌شد و این عقیده در غرب رایج بود که هر طبیب خود باید ابن‌سینایی باشد. پانزده بار تجدید چاپ آن در فاصله کمتر از نیم قرن، ترجمه آن به زبان‌های عبری، لاتین، ایتالیایی، انگلیسی، روسی، فارسی و… در شهرهای مختلف جهان از جمله ناپل، رم، ونیز، قاهره، کراچی، لاهور، لکنهو، تهران و… و نگارش ده‌ها شرح و حاشیه و تلخیص توسط پزشکان مختلف بر این کتاب همه حاکی از جایگاه والای آن است.

نوآوری‌های ابن‌سینا در پزشکی:

۱- ابن‌سینا اولین طبیبی است که توصیه می‌کند نخستین نمونه ادرار بامدادی باید مورد آزمایش قرار گیرد و آزمایش کاملی از ادرار (از نظر رنگ، قوام، روشنی و تیرگی، ته‌نشینی، اندازه، بو و کف) انجام شود. ازاین‌‌رو بعضی‌ها او را بنیان‌گذار علوم آزمایشگاهی و نفرولوژی می‌دانند. ۲- برای نخستین بار به اثر پادتنی و پادزهری خون سگ‌ هار در درمان بیماری هاری پی برده است و از این جهت به‌عنوان پایه‌گذار علم ایمنی‌شناسی «ایمنولوژی» شناخته می‌شود. ۳- نخستین پزشکی است که توصیف درستی از عضلات چشم، عصب تری ژمو، عصب شنوایی و عصب صوتی داده و نشانه‌شناسی فلج فاسیال را ارائه کرده است؛ بنابراین اخیرا در بعضی از کتاب‌های نورولوژی این فلج را «فلج ابن‌سینا» می‌نویسند. ۴- اولین طبیبی است که آثار سمی بخار جیوه و گوش را بیان کرده است. ۵- از اولین «صرع‌شناسان» دنیای طب و طبابت است و ضمن اصلاح نظرات پزشکان اعصار گذشته، اطلاعات جدیدی درباره جنبه‌های مختلف بیماری صرع ارائه کرده است. ۶- به عقیده محققان روسی، اولین پزشکی است که به بخیه اعصاب دست زده است. ۷- مراحل سه‌گانه سل ریوی را نخستین بار او شرح داده است. ۸- اولین طبیبی است که از «پایان‌نامه پزشکی» یاد می‌کند و در کتاب سوم قانون صریحا می‌گوید: «دو نفر از محصلان طب رساله‌هایی در مورد درمان بیماری سل با شیر گاو نوشته‌اند.» ۹- نخستین کسی است که به طبقه‌بندی بیماری‌ها پرداخته است. ۱۰- نخستین پزشکی است که به نقش عوامل روان‌شناختی در تکوین گروهی از بیماری‌های جسمی پی برده و از روش‌های روان‌شناسی به‌ویژه آثار تلقین در درمان سود جسته و در واقع او را می‌توان پدر طب روان تنی (سایکوسوماتیک) و روان‌پزشکی دانست.