ایران پیش از ملی کردن نفت، کشور فقیری بود که زیر فشار اقتصادی قرار داشت و در رشته‌های بازرگانی و کشاورزی عقب بود. همچنین ایران در زمینه‌های هنری مانند موسیقی، تئاتر و سینما... پیش از ملی کردن نفت، موفقیت چندانی نداشت ولی پس از جذب درآمد حاصل از فروش نفت در عرصه‌های فرهنگی هنری پیشرفت کرد. بنابراین زمینه برای ملی کردن صنعت نفت در جامعه فراهم بود و فعالیت‌هایی برای تشکیل احزاب و گروه‌های مختلف در کشور انجام می‌شد. در آن دوران بخش اندکی از حاکمیت ایران در دست شوروی و بخش مهم‌تر دیگر در دست انگلیس بود. انگلیس که به تنهایی نمی‌توانست در مقابل نهضت ملی شدن صنعت نفت مقاومت کند، آمریکا را نیز با خود همراه کرد. البته روابط مصدق با آمریکا بد نبود. به همین دلیل پس از شکایت انگلیس به دادگاه لاهه مصدق که برای دفاع از ایران به هلند رفته بود، جهت جلب‌نظر آمریکا به این کشور هم رفت و در جلسات سازمان ملل متحد و شورای امنیت شرکت کرد ولی اقدامات مصدق در روابط ایران و آمریکا تاثیری نگذاشت. مهم‌ترین مشکل مصدق، نظامی‌ها بودند و او برای جلوگیری از این مشکل از شاه خواست تا پست وزارت جنگ را به او بدهد. شاه در مقابل پیشنهاد مصدق او را کنار گذاشت و قوام‌السلطنه را مامور تشکیل کابینه کرد ولی این عمل با عکس‌العمل شدید مردم روبه‌رو شد و شاه پس از چند روز زد و خورد خیابانی که عده‌ای از مردم هم در آن شهید شدند، مجبور شد قوام‌السلطنه را کنار بگذارد و مصدق بار دیگر نخست‌وزیر شد.

- بخشی از گفت‌وگوی «ایسنا» با غلامحسین صالحیار، روزنامه‌نگار و مترجم و محقق (۱۳۸۲ - 1311)