سالروز ملی شدن شیلات دریای مازندران

امتیاز شیلات شمال ایران در دوره سلطنت محمدشاه قاجار در شرایط ناکارآمدی دولت و نیاز فوری برای برطرف کردن کسری بودجه تحت فشار روسیه تزاری به این کشور واگذار شده بود و در قبال پرداخت اجاره بهایی اندک حدود ۶۵۰۰ تومان در سال به یکی از اتباع روسیه تزاری به نام عبدل واگذار شد و به همین‌جهت پیمان مربوط به واگذاری این امتیاز را پیمان عبدل نیز می‌گفتند.

این امتیاز تا دوران صدارت امیرکبیر به همان شکل ادامه پیدا کرد تا اینکه او با پیگیری زیاد موفق شد این امتیاز را تا ۱۲۶۵ ملغی کند و به جای آن امتیاز بهره‌برداری از آبزیان دریای مازندران و رودخانه‌های بین آستارا و اترک را برای مدت چهار سال به میرزا ابراهیم خان دریابیگی واگذار کرد، اما این فرد نیز دارای تابعیت روسیه بود و روس‌ها به این بهانه به مداخله در شیلات ایران می‌پرداختند و امیرکبیر که چنین شرایطی را برنمی‌تابید به بهانه دیرکرد در پرداخت اجاره امتیاز میرزا ابراهیم خان دریابیگی را نیز ملغی کرد، اما پس از امیر این امتیاز بار دیگر به خارجی‌ها واگذار شد و افرادی از جمله برادران لیانازوف و گریگور پطرویچ وانتسون بهره‌برداری از آبزیان شمال را در دست گرفتند. در اواسط بهمن ماه ۱۳۳۱ دکتر مصدق رئیس دولت وقت ایران، سادچیکوف سفیر شوروی در تهران را به دفتر خود فراخواند و با برخوردی دوستانه به او اطلاع داد که از دو روز دیگر شیلات دریای مازندران در دست ایرانیان قرار خواهد گرفت و شوروی دیگر دستی در آن نخواهد داشت و خواسته است شخصا و حضورا این مطلب را به وی بگوید تا به مسکو منعکس کند که قطعا آن دولت (شوروی) در جریان قرار داشته است.

دکتر مصدق در این دیدار به سادچیکوف گفت این اقدام نباید باعث کدورت دولت شوروی شود، چون ما دیگر بنا نداریم منابع خود را در اختیار دیگران بگذاریم و آنان را کارگزار خود قرار دهیم. فروش تولیدات مازاد بر مصرف داخلی به خارجیان، نه تنها مانعی نخواهد داشت، بلکه بر پایه بهای عادلانه بین‌المللی و حفظ منافع ملی تشویق هم خواهد شد. قبلا وزارت امورخارجه ایران به دولت شوروی اعلام کرده بود که ایران مایل نیست قرارداد شیلات (صید ماهی در دریای مازندران) را تمدید کند؛ زیرا که سیاست ایران بر این مدار قرار گرفته است که بهره‌برداری از منابع ملی خود را به خارجی نسپارد. به این ترتیب شیلات ایران نیز از دست خارجی بیرون آمد.