تاجر بزرگ و پارچه‌های تقلبی
تاریخچه خاندان امین‌الضرب نمونه شاخصی از چگونگی تکوین و عملکرد اقتصادی و سیاسی این گروه اجتماعی است. برخلاف برخی اظهارنظرها، خاندان فوق را به هیچ‌وجه نمی‌توان در زمره بنیان‌گذاران سرمایه‌داری ملی در ایران جای داد بلکه به عکس عملکرد آن مصداق بارز نظام کمپرادوری است. قهرمان میرزا سالور (عین‌السلطنه) در خاطرات خود، که از منابع مهم و تازه انتشار یافته تاریخ معاصر ایران است، شرح مختصری از زندگی حاج محمدحسن امین‌الضرب به دست داده که مورد تایید سایر اسناد و مدارک تاریخی است.
تاریخچه خاندان امین‌الضرب نمونه شاخصی از چگونگی تکوین و عملکرد اقتصادی و سیاسی این گروه اجتماعی است. برخلاف برخی اظهارنظرها، خاندان فوق را به هیچ‌وجه نمی‌توان در زمره بنیان‌گذاران سرمایه‌داری ملی در ایران جای داد بلکه به عکس عملکرد آن مصداق بارز نظام کمپرادوری است. قهرمان میرزا سالور (عین‌السلطنه) در خاطرات خود، که از منابع مهم و تازه انتشار یافته تاریخ معاصر ایران است، شرح مختصری از زندگی حاج محمدحسن امین‌الضرب به دست داده که مورد تایید سایر اسناد و مدارک تاریخی است. او می‌نویسد: «حاج محمدحسن از اصفهان به تهران آمد.
ابتدا دوره‌گردی می‌کرد و سوزن و سنجاق می‌فروخت. سپس دکانی باز کرد و به واردات پارچه‌های زری تقلبی از فرنگ مشغول شد. به شکل زری‌های اصل ایران... به قیمت اصل فروخت و خیلی منفعت کرد که جزو تجار معتبر شد و تا مدت‌ها این زری‌ها را به قیمت اصل خریدند.» در زمان آقاابراهیم امین‌السلطان، پدر اتابک، وارد کارهای دولتی و مدیر ضرابخانه شد. این دو در شراکت با هم «تقلب زیاد در سکه دولت کردند.» در زمان علی‌اصغرخان امین‌السلطان (اتابک) ضرابخانه را اجاره کرد و ضرب سکه‌های سیاه را گسترش داد و از طریق تقلب در ضرب مسکوکات هیجده کرور (۹ میلیون) ثروت برای پسرش، حاجی حسین امین‌الضرب، به ارث گذاشت. این گروه اجتماعی پیوند نزدیک با دیوان‌سالاران غربگرا داشت در حدی که گاه خاندان‌های کمپرادور و دیوان‌سالار یکی می‌شدند. نمونه بارز، خاندان فروغی است. نیای این خاندان به نام آقا محمدمهدی ارباب‌اصفهانی کار خود را به‌عنوان کارگزار کمپانی‌های جهان‌وطن تریاک، از جمله کمپانی ساسون بمبئی، شروع کرد اما فرزندان او به رجال درجه اول دوران مشروطه بدل شدند و از نظر سیاسی و فکری تاثیرات بزرگ بر جای نهادند.
ارسال نظر