امید اقتصاد جوان ترکیه به نسل آینده است

نویسنده: کیم هلمگارد

مترجم: محمدحسین تاجورپور

منبع: وال استریت ژورنال

شایدبتوان پدر را از مسیر فرزندانش شناخت. فرزند ۱۶ ساله ثوریا جیلیو مدیرعامل ترک سل، یک شرکت مخابرات فعال در زمینه تلفن همراه با ۶۵ میلیون مشترک، که در آمریکا بزرگ شده، نشانه‌های زیادی از پدرش و همچنین نسل جدید ترکیه با خود دارد. ثوریا جیلیو می‌گوید: «زمانی بود که در ترکیه همه می‌خواستند به آمریکا بروند تا چیزی یاد بگیرند، به‌عنوان نمونه خود من در دهه ۷۰ برای اینکه بتوانم به اطلاعات، کتاب‌ها و دانش روز دسترسی داشته باشم به آمریکا رفتم»، کاری که بسیاری دیگر از مردم ترکیه هم انجام دادند.

جیلیو نخست یک بورس تحصیلی برای رشته مهندسی کامپیوتر از دانشگاه میشیگان دریافت کرده و پس از آن هم تحصیلات خود را در رشته MBA در دانشگاه هاروارد ادامه داده است. در اواسط دهه ۹۰ او یک شرکت کامپیوتری در بوستون تاسیس کرده و در نهایت شرکت خود را به فروش رسانده و برای مدیریت واحد ترکیه شرکت مایکروسافت به کشورش بازگشته است. او هم‌اکنون مدیریت ترک سل را بر عهده دارد. شرکتی با ارزش بازاری حدود ۱۰ میلیارد دلار. در اقتصاد رو به رشد ترکیه (رشد اخیر ۵/۸ درصدی آن ما را به یاد رشد اقتصاد چین می‌اندازد) ترک سل تنها شرکتی است که سهامش در بورس نیویورک عرضه و مبادله می‌شود.

«ترکیه تغییر کرده، امروز فرزند من در ترکیه عقب نخواهد ماند، شاید حتی اگر در ترکیه تحصیل کند برایش فایده بیشتری هم داشته باشد، چراکه می‌تواند پویایی ترکیه را تجربه کند بدون اینکه اطلاعاتی را که هم‌اکنون در آمریکا به آن دسترسی دارد، از دست بدهد.»

جیلیو ۵۳ ساله که رفتاری شبیه سایر همه مدیران مشاوری که در آمریکا تحصیل کرده‌اند، دارد، به گوشی تلفن همراه خود اشاره می‌کند و می‌گوید: «در گذشته کتابخانه‌ها مرکز دانش بودند، به همین دلیل هم نسل گذشته بازرگانان ترکیه تلاش می‌کردند(برای کسب دانش) به خارج از کشور بروند. اما امروزه کتابخانه و تمام دانشی که فرزند من ممکن است به آن احتیاج داشته باشد، همین جا است در همین گوشی های تلفن همراه»، «حقیقت این است که تقاضا برای خدمات ما آنقدر با سرعت رشد کرده که بزرگ‌ترین چالش پیش روی ترک سل، پاسخگویی به این نیازها است.»

معلوم نیست فرزند ثوریا جیلیو هم تصمیم می‌گیرد مانند پدرش برای تحصیل به آمریکا برود یا در ترکیه ادامه تحصیل خواهد داد؛ اما چیزی که مشخص است این است که ترکیه اکنون تمام تلاش خود را می‌کند تا شرایطی فراهم کند که نیاز به چنین سفری وجود نداشته باشد. در زمانی که همسایگان اروپایی این کشور دست و پا می‌زنند تا اتحاد به مخاطره افتاده یورو را حفظ کنند، تقریبا همه شاخص‌های اقتصادی ترکیه نشان از شکوفایی این کشور می‌دهند. نُه فصل متوالی از رشد بی‌وقفه، ضریب اطمینان مصرف‌کنندگان بسیار بالاتر از میانگین اروپا، بیکاری رو به کاهش و... همه از ویژگی‌های اقتصاد امروز ترکیه هستند.

تعدادی از اقتصاددانان و متخصصین در امور ترکیه، به ویژه آنهایی که در خارج از این کشور حضور دارند به نشانه‌های هشداردهنده‌ای در اقتصاد این کشور و به ویژه در زمینه صادرات ترکیه اشاره می‌کنند. واردات ترکیه به مراتب بیش از صادرات این کشور است. ترکیه بیش از ۹۰ درصد انرژی خود را از خارج تامین می‌کند. در نتیجه کسری تراز تجاری این کشور حدود ۱۰درصد تولید ناخالص داخلی آن است که می‌تواند یک نقطه آسیب‌پذیری جدی محسوب شود. البته این کسری به لطف کاهش قیمت نفت و همچنین پایین آمدن ارزش لیره ترکیه رو به کاهش است.

جیلیو در سال ۲۰۰۷ و پس از اینکه در دفتر اصلی مایکروسافت در واشنگتن فعالیت کرد، به سمت مدیریت عاملی ترک سل برگزیده شد. پس هم زمانی از بیرون، اقتصاد ترکیه را مد نظر داشته و هم چند سال را در یک مقام مهم در درون اقتصاد ترکیه فعالیت کرده است.

در دوره فعلی ترکیه جایگاه خود را به عنوان یک قدرت در خاورمیانه و جهان اسلام تحکیم کرده و تلاش دارد پای‌بندی خود را به تجارت و بازار آزاد تقویت کند. به عنوان یک معیار سنجش این سخن می‌توان به اطلاعات ارائه شده توسط وزارت اقتصاد ترکیه پیرامون سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در این کشور اشاره کرد که از ژانویه تا مارس، ۲/۸ درصد افزایش یافته و به حدود ۶/۴ میلیارد دلار رسیده است. همچنین در ماه جولای قانون تجارت جدیدی قرار است به اجرا درآید که هدف از آن، پاسخگویی به مسائل پیرامون شفاف‌سازی فعالیت‌های تجاری است. این قوانین می‌تواند اطمینان را در میان مردم بالا ببرد و باعث از بین رفتن شک و تردید بسیاری برای سرمایه‌گذاری شود. «۲۵ سال پیش، برقراری ارتباط تلفنی از یک شهر به شهر دیگر در ترکیه حدود ۳ ساعت به درازا می‌کشید، شما باید با یک اپراتور تماس برقرار می‌کردید و سپس منتظر می‌ماندید تا آنها ارتباط شما را با فرد مورد نظرتان برقرار می‌کردند. ما راه زیادی را طی کرده‌ایم تا به وضعیت امروز رسیده‌ایم.»

برای مثال بنا به گفته جیلیو در صنعت مخابرات، در دو سال گذشته ترافیک اطلاعات بر روی تلفن همراه شرکت ترک سل ۱۳ برابر شده است.

علاوه بر این، طبق تحقیقی که فروم اقتصاد جهانی و دانشگاه اینسید (Insead) فرانسه انجام داده‌اند، در میان ۱۳۸ کشور، ترکیه رتبه اول پوشش تلفن همراه را برای جمعیت خود داشته است.

البته ضریب نفوذ تلفن همراه در ترکیه حدود ۹۰ درصد است که این میزان پایین تر از میانگین ۱۲۶ درصد در اروپاست که خود نشان دهنده فضای پیشرفت بیشتر در این صنعت است.(بسیاری از مردم اروپا بیش از یک تلفن همراه دارند).

سایر بخش‌ها مانند خودرو سازی و صنایع نساجی هم به شدت در حال رشد هستند. «اگر به کمپین انتخاباتی سال ۲۰۱۱ حزب عدالت و توسعه نگاه کنیم، می‌بینیم که شعارها چقدر شبیه به پیشنهادهای بانک های سرمایه گذاری است.» رهبران حزب می‌گویند: «اینها کارهایی است که در هشت سال گذشته انجام داده ایم و این هم برنامه ما برای چهار سال آینده است.»

و اگر به آنچه آنها در هشت سال گذشته انجام داده‌اند بنگریم اهمیت کار آنها را متوجه می‌شویم: تعداد افرادی که با هواپیما مسافرت می‌کنند از هشت میلیون نفر در سال ۲۰۰۲ به ۱۰۲ میلیون نفر در سال گذشته افزایش یافته، طول بزرگ راه های کشور از ۶۰۰۰ کیلومتر به ۲۲۰۰۰ کیلومتر رسیده، نرخ تورم سه رقمی ترکیه حالا تک رقمی شده و تعداد دانشگاه‌ها هم به میزان زیادی افزایش یافته است».

جیلیو علاقه زیادی به نظریه ژورنالیست و نویسنده آمریکایی، توماس فریدمن دارد که می‌گوید اینترنت دنیا را هم سطح کرده، چرا که تفاوت در سطح دانش را از میان برده است. «مردم ترکیه بسیار باانگیزه و تشنه موفقیت‌اند و از آنجا که موفقیت یا شکست هر کسب‌وکار تازه‌ای را می‌توان از افراد ایجادکننده آن تشخیص داد، ما هم ابتدا باید به مردم ترکیه نگاه کنیم. آنها هستند که آینده را تعیین می‌کنند. بسیاری از جوانان ترکیه امروز می‌پرسند که با وجود اینترنت چه نیازی هست که ترکیه را ترک کنند و به اروپا یا آمریکا بروند؟»

ترکیه از دارایی‌های ارزشمندی برخوردار است. میانگین سنی این کشور نزدیک به ۳۰ سال است که نشان می‌دهد جمعیت ترکیه ۱۰ سال جوان‌تر از کشورهای اروپایی است.

از دید جیلیو، مزایای پیوستن به اتحادیه اروپا کاملا روشن است. «ما یک اقتصاد بسیار نیرومند هستیم که به زیرساخت و دانشی که اروپا می‌تواند برای ما فراهم کند هم نیاز داریم. این یک سناریوی بُرد-بُرد خواهد بود چرا که هم اروپا و هم ترکیه از آن سود خواهند برد.»

اخیرا وزیر امور خارجه آلمان

«گیدو وستر وله» با همتای ترکیه‌ای خود احمد داوود اوغلو، پیرامون «دوره جدیدی» از روابط ترکیه و اتحادیه اروپا ملاقات کردند، که نشانه‌ای است از اینکه شاید خواسته ترکیه برای پیوست به اتحادیه اروپا جان تازه‌ای بگیرد.

البته جیلیو در این مورد زیاد خوشبین نیست. «اتحادیه اروپا مشکلات داخلی زیادی دارد و همین باعث می‌شود نتواند تا چهار سال آینده عضو جدیدی را بپذیرد. علاوه بر این ترکیه یک کشور مسلمان است و همین امر باعث می‌شود که تعلل بیشتری در این قضیه ایجاد شود.» به نظر جیلیو مشکل ترکیه وجهه جهانی این کشور است.

«من فکر می‌کنم ترکیه نتوانسته تصویری واقعی از خود به جهان نشان بدهد. بگذارید یک مثال بزنم. وقتی که قرار شد سری جدید فیلم جیمز باند در استانبول فیلمبرداری شود، آنها به دنبال محل‌هایی می‌گشتند که ویژگی های جیلیو می‌گوید که ترکیه قدیم تمام شده و «در بسیاری نقاط استانبول معماری مدرن و پیچیده غالب شده، اما گروه فیلم‌برداری توجهی به این مناطق نکردند. آنها مشتاق مکان‌های متفاوت هستند و وجهه ترکیه قربانی این خواسته آنها می‌شود.»