محمدصادق جنان‌صفت

پژوهشگران در فرآیندی که عوامل موثر بر توسعه را شناسایی و معرفی می‌کردند به این نتیجه رسیدند که شوق و انگیزه پیشرفت در میان شهروندان یکی از نیرومندترین متغیرها برای عبور از مدار توسعه نایافتگی است. شوق توسعه؛ نمونه استان کرمانشاه

محمدصادق جنان‌صفت

پژوهشگران در فرآیندی که عوامل موثر بر توسعه را شناسایی و معرفی می‌کردند به این نتیجه رسیدند که شوق و انگیزه پیشرفت در میان شهروندان یکی از نیرومندترین متغیرها برای عبور از مدار توسعه نایافتگی است.

نخبگان و شهروندانی که واجد این انگیزه باشند، حتی اگر در سرزمینی با منابع و ثروت‌های طبیعی ناکافی زندگی کنند، راه‌های رسیدن به رشد و توسعه را شناسایی و ابزارهای آن را به چنگ می‌آورند. بررسی تاریخ توسعه و ترقی جامعه‌های گوناگون این عقیده و این داوری را تصدیق کرده و نمونه‌های قابل‌توجهی را به عنوان مصداق این مفهوم می‌توان نشان داد. شوق و میل به پیشرفت را می‌توان با برخی شاخص‌ها نشان و آنها را در معرض دید قرار داد. استفاده از فرصت‌های هرچند به ظاهر کوچک، سازگاری و تعامل با محیط ملی و سیاسی،‌ بهره‌برداری از شرایط و فضای منطقه‌ای و بین‌المللی با کارآمدی مناسب، انسجام درونی در منطقه‌ای که ساکن هستند و... از ویژگی‌های نخبگان و شهروندانی است که میل به توسعه دارند. مقدمه یادشده با هدف برخی مسائل در سفر به استان کرمانشاه نگاشته شده است. بهانه سفر به استان کرمانشاه افتتاح دفتر جدید روزنامه دنیای اقتصاد در مرکز استان بود. حضور ریاست اتاق بازرگانی و صنایع و معادن کرمانشاه و مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی و شرکت‌های کوچک به عنوان نمایندگان بخش‌خصوصی و دولتی در این مراسم مرتبط با فعالیت یک رسانه، یکی از نشانه‌های همان هوشمندی و شوق به پیشرفت است که این نخبگان و مسوولان نشانه‌های آن را آشکار کردند. استفاده از رسانه‌ها برای آگاهی دادن به مدیران ملی از توانایی‌های استان، هدف مسوولان از حضور در این مراسم بود.

اظهارنظرهای کارشناسانه و به ویژه بازگویی توانایی‌های استان کرمانشاه توسط مدیران ارشد اقتصادی این استان و باور و ایمان قوی به اینکه استان کرمانشاه ظرفیت‌های توسعه‌ای قابل ملاحظه‌ای دارد، در یک نشست مشترک با مسوولان و مدیران روزنامه دنیای اقتصاد، از ویژگی‌های دیگری بود که می‌شد میل به توسعه را در میان مسوولان به خوبی دید. مدیران ارشد دولتی حاضر در این نشست ظرفیت‌های توسعه‌ای استان مثل نزدیکی به بازار بالنده عراق، وجود خاک حاصلخیز و منابع آبی قابل توجه در استان برای توسعه کشاورزی، داشتن مرکزیت در مسیر توسعه حمل‌ونقل کالا در غرب کشور، واحدهای صنعتی بزرگ که توانایی بسترسازی برای توسعه صنایع کوچک را دارند، ساخت و بهره‌برداری از شهرک‌های صنعتی نیرومند در شهرهای استان و... را تشریح کرده و خواستار توجه بیشتر مسوولان ملی بودند. شوق و هیجان مدیران ارشد استان در بازگویی توانایی‌ها و عملکردها از شاخصه‌های دیگر و قابل توجه در این نشست بود که توجه به این نکات می‌تواند راه تازه‌ای باشد.

حضور شمار قابل‌ توجهی از فعالان بازرگانی، صنعتی و اقتصادی در همایشی که برای تبیین نقش سازگاری توسعه رسانه‌ها با رشد و توسعه اقتصادی در محل اتاق بازرگانی و صنایع و معادن برگزار شد نیز می‌توان از علامت‌های شوق به توسعه در میان نخبگان استان کرمانشاه دانست.

در همایش یاد شده مسوولان دولتی و خصوصی ضمن بررسی مقوله مرتبط با همایش، انتظاراتی را که از رسانه‌های ملی دارند را نیز به صورتی شفاف و آشکار بیان کردند. علاوه بر این، سخنرانی انتقادی دو استاد دانشگاه درباره دلایل توسعه‌نیافتگی به میزان استحقاق استان کرمانشاه از نشانه‌های مدارا و تعامل در این استان است که به چشم می‌آمد.

در فرصت کوتاهی که در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن پدیدار و درباره تاریخ اقتصادی استان بحث شد، صورت‌جلسات مکتوب اتاق که از ۱۳۱۰ شروع به کار کرده بود در کانون بحث قرار گرفت. در این صورت‌جلسات رویدادهای بزرگ و تاریخی اقتصادی استان کرمانشاه ثبت شده بود. فعالیت منسجم ۷۰ ساله بازرگانان و صنعتگران در این استان نیز از نشانه‌های میل به توسعه به صورت تاریخی در استان است. دیدار با دادوش هاشمی، استاندار کرمانشاه نیز فرصت خوبی برای برخی مسوولان و مدیران بخش خصوصی و دولتی بود. مزیت بزرگ این استاندار، فعالیت مستمر وی در کرمانشاه به ویژه فعالیت او در منصب سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی پیش از استاندار شدن بود. میل و شوق به توسعه استان کرمانشاه در کلمه ‌به ‌کلمه سخنان وی قابل توجه بود. وی به درستی به فرصت پدیدار شده برای بازرگانان و صنعتگران استان و ایران با گسترده شدن فضای بازار عراق اشاره کرد. استاندار کرمانشاه بر نزدیکی و هم مرز بودن شهرهای استان کرمانشاه با دو منطقه کردنشین و عرب‌نشین تاکید و به این نکته اساسی اصرار کرد، هر خرد اقتصادی حکم می‌کند، هر فرد حقیقی و حقوقی که قصد صادرات به بازار بزرگ عراق را دارد، برایش مقرون به صرفه باشد واحد تولیدی خود را در این استان تاسیس کند.

توسعه منطقه‌ای به مثابه راهی برای توسعه ملی شاید در شرایط فعلی آن نقش پررنگ و سهم قابل ملاحظه دهه‌های گذشته را از دست داده باشد؛ اما رها کردن و نادیده گرفتن همیشگی آن و لحاظ نکردن آن در توسعه ملی نیز حتما توجیه کافی ندارد. جغرافیای ایران گونه‌ای است که برخی از استان‌ها و مناطق قابلیت آن را دارند که موتور توسعه ملی شده و با متمرکز کردن امکانات و منابع و توجه سیاسی-اقتصادی بر آن استان‌ها از مزیت‌های جغرافیایی و کسب‌وکار آنها استفاده شود. شهروندان اکثریت استان‌های ایران به ویژه آن گروه از استان‌هایی که تجربه و مرکزیت برای توسعه منطقه‌ای دارند، این انتظار را دارند که به آنها توجه شود. استان کرمانشاه براساس قابلیت‌هایی که در سال‌های اخیر برایش پدیدار شده از جمله همین مناطق است و می‌تواند دست‌کم در توسعه تجارت متوازن و منطبق با منافع ملی موتور توسعه باشد. مسوولان و فعالان صنعتی، بازرگانی و اقتصادی استان کرمانشاه با ارائه آمار و اطلاعات و کارنامه توسعه تجارت با عراق در سال‌های اخیر باور دارند که ظرفیت‌های بالایی برای تداوم و تشدید صادرات به بازارهای عراق وجود دارد که اگر به آن توجه نشود، احتمال از دست رفتن آن با وجود رقبای نیرومندی مثل ترکیه و چین وجود دارد.

میل به توسعه در استان کرمانشاه یک چیز است و استفاده از منابع ملی برای حضور فعال در بازار عراق چیز دیگر. علاوه بر این، در وضعی که اکنون کردستان عراق پیدا کرده و با استفاده از فضای مساعد بین‌المللی و قانون‌های پیش‌برنده جذب سرمایه خارجی توسعه‌یافتگی را با شتاب تجربه می‌کند. استان کرمانشاه و توسعه شتابان و متوازن آن می‌تواند و باید در محیط ملی مورد توجه قرار گیرد.