دنیای اقتصاد- ارومیه - سینا میرزامحمدی:‌کالا مهم‌ترین موجودیت دارای ارزش در هر نظام اقتصادی است. ‌این موجودیت با ارزش در تمامی‌کشورها و جوامع با روش‌های متعددی تولید و تامین شده و سپس در بازار مورد دادوستد قرار می‌گیرد. در‌این میان، دولت‌ها نیز از طریق وصول عوارض و مالیات معامله، منافعی می‌برند. در همه کشورها، حجم عظیمی ‌از فعالیت‌های مختلف، حول محور کالا صورت می‌پذیرد و اقداماتی مانند برآورد میزان نیاز، تهیه، نگهداری، توزیع، تعمیر و ... به انجام می‌رسد. در‌ایران وضع قوانین و مقررات و انجام اقدامات لازم برای تنظیم بازار، تامین به موقع نیازهای کشور به ویژه در کالاهای اساسی، حمایت از صادرات کالاها و صنعتگران داخلی به عهده وزارت بازرگانی است. وزارت بازرگانی بر اساس لزومات قانونی و برنامه چهارم توسعه کشور ملزم به طراحی و توسعه سیستم ملی طبقه‌بندی و کدگذاری کالا است. پدیده تولید و توزیع اطلاعات پایه کالا و ارتباط دادن با شماره‌ها، کدها و روش‌های شناسایی کالا در واحد‌های مختلف، سبب‌ایجاد زبان مشترک، تسهیل صادرات و تجارت، پیشگیری از خطا و اتلاف منابع و در یک عبارت «بهبود بهره‌وری نظام اقتصادی» خواهد شد.

ضرورت وجودی ‌ایران کد

اغلب تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا و خدمات در کشور فاقد نظام مناسب برای کدینگ اقلام و انتشار کتابچه‌های مشخصات کالاهای خود هستند.

طراحی‌اینگونه نظام‌ها نیز بسیار پر هزینه و زمان بر است و متاسفانه به‌دلیل آنکه نقش آنها در موفقیت محصول و بازاریابی آن نادیده گرفته می‌شود،تلاش زیادی در‌ این مسیر صورت نمی‌گیرد.

اغلب شرکت‌ها و موسسات خریدار بزرگ در کشور نیز سیستم کدگذاری برای مدیریت موجودی‌های خود و تخصیص نام و کد منحصر به فرد به هر قلم صرف نظر از مرجع عرضه‌کننده آن ندارند. چه بسا یک قلم کالا در درون یک واحد دفاعی کشور مازاد است، اما در واحد دفاعی دیگری مورد نیاز است و به‌دلیل هم زبان نبودن‌ این دو واحد با همدیگر، یکی از آن کالاها را به سوی تبدیل به ضایعات می‌برد و دیگری برای خرید آن مراحل پیچیده‌ای را با هزینه گزاف طی می‌کند.

این دو موضوع همراه با در نظر گرفتن ‌این نقطه که موسسات و بنگاه‌های کشور باید برای ورود به فضای نوین کسب و کار و بهره‌مندی از مزایای تجارت الکترونیکی مورد حمایت قرار گیرند، دلایل کافی برای رو آوردن به طراحی، ‌ایجاد، استقرار، نگهداری و توسعه یک نظام ملی طبقه‌بندی و شناسه کالا و خدمات هستند. منطق‌ایجاد سیستم ملی‌این واقعیت بوده است که تمام موسسات و سازمان‌های‌ ایرانی اعم از دولتی و خصوصی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی، تولیدی و توزیعی، کوچک یا بزرگ و صدور سفارش خرید، تولید، پردازش و عمل آوری انجام می‌دهند.‌ این فعالیت‌ها گاهی بین سازمانی، گاهی درون سازمانی و گاهی بین سازمان و مشتری انجام می‌شوند. در همه‌این فعالیت‌ها سازمان برای مدیریت مطلوب کالا‌ها و خدمات همواره به اطلاعات مربوطه نیاز دارد و با تبادل اطلاعات سر و کار دارد.

برای دستیابی به یک سیستم کارآمد در تبادل اطلاعات در سازمان‌های مختلف یک زبان مشترک و در واقع یک استاندارد فراگیر برای شناسایی محصولات مورد نیاز است تا سازمان‌ها بتوانند بدون صرف هزینه و زمان اضافی اطلاعات محصولات مرتبط با فعالیت‌های خود را دریافت‌، منتشر و یا مبادله کنند. طراحی‌این سیستم به طور مناسب و جامع به صورت جداگانه و پشتیبانی و به روز نگه داشتن آن برای سازمان‌ها در بسیاری از موارد مقرون به صرفه نیست یا از توان فنی و تخصصی آنها خارج است. بر‌این اساس، وزارت بازرگانی سیستم ملی طبقه‌بندی، کد گذاری و اطلاع‌رسانی کالا و خدمات‌ایران را‌ایجاد و راه‌اندازی کرد و آن را به عنوان زیرساخت مهم در توسعه تجارت الکترونیکی مطرح کرده است. در‌این سیستم هر عرضه‌کننده اعم از واحد تولیدی یا توزیعی مشخصات بنگاه خود را در مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات‌ایران ثبت کرده و یک کد پنج رقمی ‌به وی تخصیص می‌یابد.

اهداف ‌ایران کد

سیستم‌ ایران کد سیستمی‌ است که به هر قلم کالای محصول شرکت‌ها یک کد منحصر به فرد ۱۶ رقمی ‌تخصیص داده و اطلاعات پایه مرتبط را برای استفاده کاربران مختلف مدیریت می‌کند. ‌این سیستم به عنوان یک زبان مشترک تسهیل‌گر تبادل اطلاعاتی بین تمامی‌ عناصر صنعتی و خدماتی کشور در حوزه‌های مختلف دولتی و خصوصی بوده و سعی دارد اطلاعات لازم عناصر زنجیره تامین کالا را فراهم آورد. اهداف عمده ‌ایجاد ‌ایران کد به شرح زیر است.

۱ - ‌ایجاد زبان مشترک ۲‌ - فراهم آوردن آمار و اطلاعاتی که پیش نیاز فعالیت‌های تصمیم‌گیری، برنامه ریزی و سیاست‌گذاری است.۳‌ - ‌ایجاد سیستم‌های اطلاع‌رسانی هماهنگ در سطح ملی ۴‌ - جلوگیری از دوباره کاری در طراحی سیستم‌های طبقه‌بندی و اطلاعاتی ۵ - انتقال سریع و دقیق اطلاعات مربوط به مراکز تهیه، تولید، فروش و بازار کالاها. ۶‌ - ‌جلوگیری از اتلاف منابع مالی و انسانی.

ذی نفعان ‌ایران کد

دولت‌: دولت به عنوان مهم‌ترین ذی‌نفع سیستم‌ ایران کد از ‌این سیستم منافع بودجه‌بندی و سیاست‌گذاری مناسب بر اساس اطلاعات دقیق‌، شناسایی منابع تامین کالا و دستیابی به اطلاعات دقیق شرکت‌ها‌، تعیین میزان تولید و استخراج ظرفیت تولیدی کشور‌، فراهم سازی بستر اطلاعات مناسب برای کنترل ورود و خروج کالا به کشور‌، تسهیل در نظام هماهنگ قیمت‌گذاری و کنترل قیمت‌ها و تسهیل حمایت از مصرف‌کنندگان و عرضه‌کنندگان کالا و خدمات را دنبال می‌کند.

سازمان‌های بخش عمومی ‌کشور: سازمان‌های بخش عمومی ‌کشور نیز به دلیل شناسایی منابع تامین کالا و دستیابی به اطلاعات دقیق شرکت‌ها و محصولات مرتبط برای خرید‌های سازمانی‌، دستیابی به اطلاعات لازم درباره تولید‌کنندگان و عرضه‌کنندگان کالا در حوزه مدیریتی سازمان‌های بخش عمومی ‌ذینفع هستند.

تولید‌کنندگان و عرضه‌کنندگان: این افراد نیز به دلیل‌ اطلاع رسانی، تبلیغ و معرفی خود و محصولات مربوطه با برد وسیع در پورتال اطلاع رسانی ملی کالا‌، تسهیل ارتباط بین عرضه‌کننده و خریدار از طریق ‌ایجاد زبان مشترک در شناسایی دقیق اقلام و کاهش برگشت از فروش و ورود به عرصه تجارت الکترونیک و فروش محصولات از طریق‌اینترنت ذی‌نفع هستند. بی‌شک می‌توان گفت ایران کد می‌تواند به رفع بسیاری از مشکلات در امر نظارت و سیاست‌گذاری کمک کند.