تحقق رویای شیرین دریاچه شور
... و سرانجام پس از ۲۹ سال آن پل افتتاح شد
عکس: خبرگزاری فارس، حسن قائدی. گزارش کامل دنیای اقتصاد از تولد بزرگ‌ترین پروژه عمرانی شمال غرب کشور
تحقق رویای شیرین دریاچه شور
افسانه احمدی دوقزلو
رییس‌جمهوری: پل شهید کلانتری پاسخ به کسانی است که القا می‌کردند ساخت آن امکان‌پذیر نیست
میانگذر دریاچه ارومیه ۱۹۲میلیارد ریال درکاهش زمان‌سفر و مصرف سوخت صرفه جویی به همراه دارد
پل میانگذر دریاچه ارومیه پس از گذر از چند دولت و وزیر عاقبت با پیگیری مسوولان سابق و تلاش مقامات دولت کنونی، روز گذشته با حضور رییس‌جمهور افتتاح شد و به یک خواست دیرین مردم استان‌های آذربایجان غربی و شرقی جامه عمل پوشانید.
به گزارش خبرنگار اعزامی دنیای اقتصاد، با افتتاح رسمی پل ۱۷۰۹ متری میانگذر دریاچه ارومیه، معروف به پل شهید کلانتری توسط رییس‌جمهور، یکی از خواست‌های قدیمی مردم منطقه برای تکمیل میانگذر بر دریاچه ارومیه تحقق یافت؛ خواستی که اگرچه بیش از چند سال برای تحقق آن زمان لازم نبود، اما مشکلات جانبی سبب شد تا تکمیل این پروژه که از ۳۰ سال پیش شروع شده بود، به دلایلی که بخشی از آن مربوط به مسائل منفی بود، سال‌ها به طول انجامید و امروز توسط رییس‌جمهور کشورمان افتتاح و بهره‌برداری از آن آغاز شد. اگرچه نخستین‌بار ایده اتصال شهرستان‌های ارومیه و تبریز از طریق عبور از دریاچه ارومیه در سال ۱۳۲۶ شکل گرفت و با اشاره‌ای که در برنامه چهارم عمرانی در سال ۴۶ به عنوان یک طرح منطقه‌ای به آن شد و به اسناد توسعه کشور ورود پیدا کرد، ولی این ایده‌ها تا اقدام عملی در سال ۵۸، هیچگاه وارد عرصه اجرا نشد.کاهش خطر آسیب‌پذیری راه‌های ارتباطی ارومیه و برون شد آن از حصار کوه‌های اطراف از ضرورت‌های این طرح بود که همزمان با تحولات اجتماعی و سیاسی انقلاب در منطقه و با نظارت شهید موسی کلانتری مدیرکل راه و ترابری آذربایجان غربی صورت اجرایی به خود گرفت.
عملیات خاکریزی ۲۲ کیلومتر از مسیر ابتدایی این پروژه در سال ۱۳۵۸ به دستور شهید کلانتری وزیر راه و ترابری وقت با هدف اتصال شرق و غرب دریاچه ارومیه با سنگ‌ریزی ساحل غربی آغاز شد و همزمان با انتصاب مهندس کلانتری به سمت وزارت راه، امکانات قابل ملاحظه‌ای برای سرعت بخشیدن و ساخت میانگذر فراهم و سنگ‌ریزی از ساحل شرقی نیز آغاز شد.
اما به تدریج با پیشروی عملیات سنگ‌ریزی و وارد شدن به مناطق میانی و عمیق‌تر دریاچه، سستی بستر و مشکلات اجرایی و جریان آب حاصل از تنگ شدن دهانه ارتباطی بین دو طرف خاکریز، باعث کاهش سرعت ساخت میانگذر شد تا جایی که عملیات خاکریزی به علت ناپایداری بستر در عمل متوقف شد.
این توقف در حالی بود که از سمت ارومیه ۱۱ کیلومتر و از سمت تبریز سه کیلومتر از این میانگذر ساخته شده و تنها ۵/۱کیلومتر از بخش میانی باقیمانده بود که اتمام کار با ساخت پل شناور به عنوان نخستین تجربه در سال ۱۳۶۸ به مرحله اجرا در آمد.
با توقف عملیات خاکریزی که آرزوی اتمام این طرح را به باد داده بود، فکر اتصال دو سوی خاکریزی شده، توسط یک پل، جایگزین اتمام خاکریزی شد. بر همین اساس، یک پل فلزی کابلی، دو سوی خاکریز را به هم متصل کرد و عبور و مرور خودروها از طریق دریاچه ممکن شد. ولی به دلیل مطابقت نداشتن ساخت این پل با مشخصات فنی روز و همچنین در نظر نگرفتن شرایط اقلیمی دریاچه، این اتصال دیری نپایید و بالاخره پس از ۴ ماه بهره‌برداری با وقوع توفان نسبتا شدیدی، در هم شکست و بلافاصله در دو سوی پل یاد شده ساخت اسکله و راه‌اندازی شناور برای تردد میان دو بخش آغاز شد و تاکنون عبور خودروها در این محور از روی مسیر خاکریزی شده و بخش دیگر که همان مسیر باقیمانده اصلی است، از طریق شناورهای حمل اتومبیل صورت می‌گرفت.پس از تخریب پل اولیه‌ای که در سال ۱۳۶۸ روی دریاچه ارومیه احداث شده بود، فکر ساخت پلی مقاوم که با دانش فنی روز هماهنگ باشد، ایجاد و در سال ۷۷ با آغاز عملیات و تهیه طرح اولیه احداث این پل، جدی‌تر و در سال ۸۱ دستور ساخت پل میانگذر ارومیه صادر شد. همزمان کار جمع‌آوری مستندات و مطالعاتی که در سال‌های گذشته روی این طرح انجام گرفته، این طرح به مرحله انتخاب پیمانکار و اجرا ورود پیدا کرد.
در سال ۱۳۷۹، وزارت راه و ترابری عزم خود را برای ساخت این پل جزم کرد و در نهایت مناقصه پل اصلی میانگذر برگزار و با برپایی دو مرحله‌ای این مناقصه، طرح شرکت صنایع دریایی ایران (صدرا) به عنوان طرح برتر برنده اعلام و قرار داد پروژه به صورت EPC با این شرکت منعقد شد:
طرح یاد شده که در شهریور ماه سال ۸۱ به امضای وزارت راه و ترابری (کارفرما) و شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) رسید، در اول بهمن همان سال به پیمانکار تنفیذ و در شهریور ماه سال ۱۳۸۲ پس از تدوین مطالعات طرح، عملیات تجهیز کارگاه آغاز و عملیات اجرایی پروژه نیز در بهمن سال ۱۳۸۲ آغاز گردید.
قرارداد اولیه ساخت این میانگذر در ابتدا شامل یک مسیر رفت و یک مسیر برگشت سواره رو بود که با تحقیقات انجام شده، مشخص شد که با عرض ۱۲ متر، این میانگذر در افق ۱۳۰۰ جوابگوی نیازهای منطقه نخواهد بود؛ لذا به دنبال خواست مصرانه مردم منطقه و پیگیری مکرر نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی و مسوولان استان، احمدی‌نژاد طی نامه‌ای به رییس وقت سازمان برنامه و بودجه کشور، خواستار تامین اعتبار مورد نیاز و تخصیص ۱۰۰درصد بودجه آن برای تکمیل و بهره‌برداری از چهار خط پل شد.
اگر چه این طرح در سال ۱۳۵۸ به خاطر وجود مشترکات فراوان در بین مردم دو استان آذربایجان شرقی و غربی و همچنین به دلیل بهبود مسافرت و ترانزیت کالا بین این دو استان طراحی شد، ولی به دلیل بسیاری از مشکلات موجود از جمله وضعیت شوری منحصر به فرد دریاچه ارومیه و عدم تجربه عملی در کشور، پیشرفت آن بسیار کند و در مراحلی نیز توقف یافت یکی دیگر از دلایل تاخیر این پروژه پس از سال ۸۱، مخالفت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی وقت با پنج بانده شدن این پل بود که در سایه همین مخالفت‌ها تا شهریور سال ۸۵ مشکل اصلاح موافقت‌نامه تامین اعتبار مورد نیاز باقی بود تا این که با حضور رییس‌جمهور در شهرستان ارومیه، راه برای حل این مشکل باز و با تاکید وی مشکلات به مرور رفع شد و اکنون شاهد تکمیل و بهره‌برداری از این پروژه بزرگ دولتی هستیم.
مزایای پل شهید کلانتری
از اهداف و مزایای این طرح عظیم ملی می‌توان گفت: خارج کردن استان آذربایجان غربی از حصار کوه‌ها و تحصیل دسترسی به آن، کاهش زمان تردد با هزینه متوسط سالانه ۹۶میلیارد ریال، کاهش مصرف سوخت با هزینه متوسط سالانه ۹۶میلیارد ریال، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، ارتقای سطح ایمنی تردد و کاهش تصادفات با هزینه متوسط سالانه ۴۳میلیارد ریال، رونق اقتصادی منطقه، کاهش استهلاک خودروها و هزینه‌های جانبی آن با هزینه متوسط سالانه ۸/۲۳میلیارد ریال، رونق گردشگری و جذب سرمایه‌گذاری از اهم اهداف ساخت این پروژه است.
گستره دریاچه ارومیه با مساحتی در حدود ۴۵۰۰ الی ۶۰۰۰ کیلومتر مربع در تراز متوسط ۱۲۷۵ در منطقه کوهستانی شمال غرب ایران قرار گرفته است. عرض دریاچه بین ۱۵ تا ۵۵کیلومتر و طول آن ۱۳۵کیلومتر است. دریاچه ارومیه یکی از نادرترین پهنه‌های آبی جهان است. ترکیبات خاص آب و شوری در حد اشباع آن، حیات آبزیان را جز در مورد «آرتمیا» ناممکن ساخته است. بستر دریا تا عمق بیش از چهل متر از توده لجنی با ترکیبات خاص تشکیل شده که فاقد مقاومت‌های لازم برای بارگذاری است.
سدهای اجرا شده و در دست اجرا میزان آب ورودی به دریاچه را کاهش داده و این کاهش موجب افزایش شوری آب و ترکیبات شیمیایی آن و تغییر رژیم گردش آب و رسوب‌گذاری شده است. همچنین عدم دسترسی به آب‌های آزاد و طولانی بودن دوره سرما و وجود بادهای موسمی، از دیگر ویژگی‌های این پهنه آبی است.
ویژگی‌های اقلیمی طرح از جمله بستر لجنی و ادامه نشست خاکریز در دل دریاچه موجب شده که امکان استفاده از روش‌های معمول اجرایی در مورد میانگذر دریاچه ارومیه ناممکن شود و به ناچار از شیوه‌های خاص اجرایی استفاده شده است. تجهیزات و ماشین‌آلات اصلی طرح همچون چرثقیل‌های بزرگ ۳۰۰ تنی و دالی‌های ۲۷۰ تنی به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد، باید در محل ساخته و مونتاژ می‌شدند.بستر لجنی و ناپایدار دریاچه روش استفاده از شمع‌های متعدد، طویل و مورب با زوایای مختلف را الزامی کرده و استفاده از قطعات بتنی پیش ساخته به وزن ۳۵۰ تا ۵۰۰ تن در خشکی به عنوان قالب دائمی سرشمع‌ها و حمل در خشکی و دریا و استقرار و نصب آن در دریا از جمله اقدامات اجرایی این پروژه است.پیش‌بینی عبور شناورها تا ارتفاع ۱۰ متر، دهانه میانی را عریض و مرتفع ساخته که منجر به ساخت یک سازه فلزی به ابعاد ۱۰۰ متر طول، ۵/۲۷ متر عرض و ۲۵ متر ارتفاع و به وزن حدود ۱۳۰۰ تن شده که کلا در خشکی ساخته شد و به صورت یکپارچه پس از انتقال بر روی اسکله و حمل‌ونقل دریایی در محل نصب شده است. تفاوت ارتفاع دهانه میانی و خاکریزها موجب شیب‌دار شدن پل شده است. خاکریز انجام شده در مراحل قبلی بر بستر لجنی دریاچه نشستی دائمی و تدریجی دارد، لذا برای احداث تکیه‌گاه‌های پل اصلی با خاکریز در حال نشست، تمهیدات خاصی در نظر گرفته شد که از آن جمله اجرای شمع‌های دو جداره در کوله‌های پل اصلی و طراحی دو دستگاه پل اتصال در طرفین پل اصلی و احداث دو دستگاه پل انتقالی با عرشه متحرک بر روی خاکریز است.
به منظور شناسایی و حل پیچیدگی‌های خاص اقلیمی و اجرایی طرح، مطالعات گسترده‌ای صورت گرفته که وسعت، عمق و محدوده‌های آن در سایر طرح‌های عمرانی کشور بی‌نظیر است. برای انجام این مطالعات کارفرما، پیمانکار و مشاور طرح از خدمات شرکت‌های صاحب نام بین‌المللی و دانشگاه‌های کشور استفاده کرده‌اند.
اجرای دقیق نتایج حاصل از مطالعات نیز نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای داشت و نبود تجربه داخلی در این مورد باعث شد که نظارت کار نیز به ترکیبی از مهندسان و کارشناسان ایرانی و خارجی محول شود.
وجود یک عارضه طبیعی نظیر دریاچه ارومیه موجب افزایش هزینه‌های ارتباطی ساکنان دو طرف و در نتیجه کاهش مبادلات اقتصادی و فرهنگی و تعامل بین آنها شده است.
رشد و توسعه‌ای که با برقراری این ارتباط حاصل خواهد شد، به خوبی از سوی مسوولین و مردم درک شده، به طوری که امروز تامین ارتباط خواست جمعی مردم منطقه و در زمره اولین مطالبات عمرانی مسوولین و نمایندگان استان است. حساسیت‌های مسوولان و مدیران ارشد و نمایندگان مردم منطقه نیز، به خوبی این خواست جمعی را پشتیبانی می‌کنند که از جمله ویژگی‌های این طرح محسوب می‌شود.
ویژگی‌های میانگذر ارومیه
در مجموع آنچه این طرح را متمایز از سایر طرح‌های عمرانی قرار می‌دهد، مزایای اقتصادی آن و صرفه‌جویی در اقتصاد کلان کشور، بزرگی ابعاد و احجام طرح که بیش از سه برابر بزرگ‌ترین پل اجرا شده در کشور تا کنون است، پیچیدگی و چالش‌های پیش روی طراحان و مجریان به خاطر عدم وجود کارهای مشابه در گذشته ونو بودن روش‌های به کار گرفته شده، کیفیت و دقت بالا در اجرای کار به عنوان طرحی با عمر مفید ۱۰۰ سال است.مسوول اجرای پل میانگذر دریاچه ارومیه درباره این طرح گفته است: قرارداد اولیه برای احداث این میانگذر، ۵۰میلیارد تومان بود و متمم ۴۶میلیارد تومانی نیز پس از آن به این قرارداد اضافه شد، که قرار بود این طرح ۴ ساله و تا پایان شهریور ۸۶ به پایان برسد، بنابراین در‌حال‌حاضر ما تنها ۱۰ ماه تاخیر داریم، نه ۲۰سال.
علی اصغر ضمیری افزود: هزینه اتمام این پروژه ۱۲۰میلیارد تومان است که تاکنون ۹۰میلیارد تومان آن به پیمانکار پرداخت شده است.
وی تاکید کرد: این پروژه شاهکار مهندسی ایرانی است که مشابهی برای آن وجود ندارد و حتی ممکن است دیگر ساخته نشود.
مجری طرح پل میانگذر دریاچه ارومیه نیز درباره تاخیر زمانی این پروژه گفت: قرارداد اولیه این پل در تاریخ ۱/۱۱/۸۱ امضا شد که باید در تاریخ ۳۰/۱۰/۸۴ کارهای ساخت آن به اتمام می‌رسید که با توجه به قرارداد متمم که در تاریخ ۱/۱۱/۸۴ امضا شد در نهایت باید این پل در تاریخ ۳۱/۶/۸۶ تمام می‌شد، یعنی در‌حال‌حاضر عملا این پل ۱۰ ماه تاخیر داشته است.
جواد توکلی در توجیه دلایل تاخیر اجرای این پل ادامه داد: کمبود اطلاعات پایه آب، لجن و زمین شناسی و عدم وجود تجهیزات برای تعیین عمق لجن، تامین مصالح که باید از خارج وارد می‌شد، نبود اعتبارات کافی و کارگذاری ۳۵کیلومتر شمع فلزی لوله در دریا از جمله دلایل تاخیر این پروژه بوده است.
وزیر راه و ترابری نیز در جریان بازید از این طرح اعلام کرد: قبل از دولت نهم تنها ۲۵درصد از عملیات اجرایی این طرح شامل قسمت راه (خاکریز) اوایل انقلاب توسط شهید کلانتری وزیر سابق راه‌و ترابری احداث شده بود.
حمید بهبهانی ادامه داد: قسمت پل، آپروج و آرک پل میانگذر با تزریق ۷۵درصد از اعتبار ۱۱۰میلیارد تومانی اعتبار هزینه شده تاکنون در زمان دولت نهم محقق شده است.وی در زمینه علت تاخیر در افتتاح این طرح گفت: از زمان روی کارآمدن بنده در وزارت راه، پروژه نه تنها تاخیر نداشته، بلکه طبق قولی که به نمایندگان این استان مبنی بر اتمام این طرح تا پایان آذرماه سال جاری داده بودم، نیز یک ماه و سه روز زودتر به وعده عمل کردم.
بهبهانی با بیان اینکه برای اتمام کل طرح به ۲۰میلیارد تومان اعتبار دیگر نیاز است، گفت: باند دوم پل میانگذر با تلاش مهندسان تا پایان سال ۸۸ آماده بهره‌برداری خواهد شد.
پل میانگذر دریاچه ارومیه پس از گذر از چند دولت و وزیر عاقبت با پیگیری مسوولان سابق و تلاش مقامات دولت کنونی، روز گذشته با حضور رییس‌جمهور افتتاح شد و به یک خواست دیرین مردم استان‌های آذربایجان غربی و شرقی جامه عمل پوشانید.
به گزارش خبرنگار اعزامی دنیای اقتصاد، با افتتاح رسمی پل ۱۷۰۹ متری میانگذر دریاچه ارومیه، معروف به پل شهید کلانتری توسط رییس‌جمهور، یکی از خواست‌های قدیمی مردم منطقه برای تکمیل میانگذر بر دریاچه ارومیه تحقق یافت؛ خواستی که اگرچه بیش از چند سال برای تحقق آن زمان لازم نبود، اما مشکلات جانبی سبب شد تا تکمیل این پروژه که از ۳۰ سال پیش شروع شده بود، به دلایلی که بخشی از آن مربوط به مسائل منفی بود، سال‌ها به طول انجامید و امروز توسط رییس‌جمهور کشورمان افتتاح و بهره‌برداری از آن آغاز شد. اگرچه نخستین‌بار ایده اتصال شهرستان‌های ارومیه و تبریز از طریق عبور از دریاچه ارومیه در سال ۱۳۲۶ شکل گرفت و با اشاره‌ای که در برنامه چهارم عمرانی در سال ۴۶ به عنوان یک طرح منطقه‌ای به آن شد و به اسناد توسعه کشور ورود پیدا کرد، ولی این ایده‌ها تا اقدام عملی در سال ۵۸، هیچگاه وارد عرصه اجرا نشد.کاهش خطر آسیب‌پذیری راه‌های ارتباطی ارومیه و برون شد آن از حصار کوه‌های اطراف از ضرورت‌های این طرح بود که همزمان با تحولات اجتماعی و سیاسی انقلاب در منطقه و با نظارت شهید موسی کلانتری مدیرکل راه و ترابری آذربایجان غربی صورت اجرایی به خود گرفت.
عملیات خاکریزی ۲۲ کیلومتر از مسیر ابتدایی این پروژه در سال ۱۳۵۸ به دستور شهید کلانتری وزیر راه و ترابری وقت با هدف اتصال شرق و غرب دریاچه ارومیه با سنگ‌ریزی ساحل غربی آغاز شد و همزمان با انتصاب مهندس کلانتری به سمت وزارت راه، امکانات قابل ملاحظه‌ای برای سرعت بخشیدن و ساخت میانگذر فراهم و سنگ‌ریزی از ساحل شرقی نیز آغاز شد.
اما به تدریج با پیشروی عملیات سنگ‌ریزی و وارد شدن به مناطق میانی و عمیق‌تر دریاچه، سستی بستر و مشکلات اجرایی و جریان آب حاصل از تنگ شدن دهانه ارتباطی بین دو طرف خاکریز، باعث کاهش سرعت ساخت میانگذر شد تا جایی که عملیات خاکریزی به علت ناپایداری بستر در عمل متوقف شد.
این توقف در حالی بود که از سمت ارومیه ۱۱ کیلومتر و از سمت تبریز سه کیلومتر از این میانگذر ساخته شده و تنها ۵/۱کیلومتر از بخش میانی باقیمانده بود که اتمام کار با ساخت پل شناور به عنوان نخستین تجربه در سال ۱۳۶۸ به مرحله اجرا در آمد.
با توقف عملیات خاکریزی که آرزوی اتمام این طرح را به باد داده بود، فکر اتصال دو سوی خاکریزی شده، توسط یک پل، جایگزین اتمام خاکریزی شد. بر همین اساس، یک پل فلزی کابلی، دو سوی خاکریز را به هم متصل کرد و عبور و مرور خودروها از طریق دریاچه ممکن شد. ولی به دلیل مطابقت نداشتن ساخت این پل با مشخصات فنی روز و همچنین در نظر نگرفتن شرایط اقلیمی دریاچه، این اتصال دیری نپایید و بالاخره پس از ۴ ماه بهره‌برداری با وقوع توفان نسبتا شدیدی، در هم شکست و بلافاصله در دو سوی پل یاد شده ساخت اسکله و راه‌اندازی شناور برای تردد میان دو بخش آغاز شد و تاکنون عبور خودروها در این محور از روی مسیر خاکریزی شده و بخش دیگر که همان مسیر باقیمانده اصلی است، از طریق شناورهای حمل اتومبیل صورت می‌گرفت.پس از تخریب پل اولیه‌ای که در سال ۱۳۶۸ روی دریاچه ارومیه احداث شده بود، فکر ساخت پلی مقاوم که با دانش فنی روز هماهنگ باشد، ایجاد و در سال ۷۷ با آغاز عملیات و تهیه طرح اولیه احداث این پل، جدی‌تر و در سال ۸۱ دستور ساخت پل میانگذر ارومیه صادر شد. همزمان کار جمع‌آوری مستندات و مطالعاتی که در سال‌های گذشته روی این طرح انجام گرفته، این طرح به مرحله انتخاب پیمانکار و اجرا ورود پیدا کرد.
در سال ۱۳۷۹، وزارت راه و ترابری عزم خود را برای ساخت این پل جزم کرد و در نهایت مناقصه پل اصلی میانگذر برگزار و با برپایی دو مرحله‌ای این مناقصه، طرح شرکت صنایع دریایی ایران (صدرا) به عنوان طرح برتر برنده اعلام و قرار داد پروژه به صورت EPC با این شرکت منعقد شد:
طرح یاد شده که در شهریور ماه سال ۸۱ به امضای وزارت راه و ترابری (کارفرما) و شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) رسید، در اول بهمن همان سال به پیمانکار تنفیذ و در شهریور ماه سال ۱۳۸۲ پس از تدوین مطالعات طرح، عملیات تجهیز کارگاه آغاز و عملیات اجرایی پروژه نیز در بهمن سال ۱۳۸۲ آغاز گردید.
قرارداد اولیه ساخت این میانگذر در ابتدا شامل یک مسیر رفت و یک مسیر برگشت سواره رو بود که با تحقیقات انجام شده، مشخص شد که با عرض ۱۲ متر، این میانگذر در افق ۱۳۰۰ جوابگوی نیازهای منطقه نخواهد بود؛ لذا به دنبال خواست مصرانه مردم منطقه و پیگیری مکرر نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی و مسوولان استان، احمدی‌نژاد طی نامه‌ای به رییس وقت سازمان برنامه و بودجه کشور، خواستار تامین اعتبار مورد نیاز و تخصیص ۱۰۰درصد بودجه آن برای تکمیل و بهره‌برداری از چهار خط پل شد.
اگر چه این طرح در سال ۱۳۵۸ به خاطر وجود مشترکات فراوان در بین مردم دو استان آذربایجان شرقی و غربی و همچنین به دلیل بهبود مسافرت و ترانزیت کالا بین این دو استان طراحی شد، ولی به دلیل بسیاری از مشکلات موجود از جمله وضعیت شوری منحصر به فرد دریاچه ارومیه و عدم تجربه عملی در کشور، پیشرفت آن بسیار کند و در مراحلی نیز توقف یافت یکی دیگر از دلایل تاخیر این پروژه پس از سال ۸۱، مخالفت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی وقت با پنج بانده شدن این پل بود که در سایه همین مخالفت‌ها تا شهریور سال ۸۵ مشکل اصلاح موافقت‌نامه تامین اعتبار مورد نیاز باقی بود تا این که با حضور رییس‌جمهور در شهرستان ارومیه، راه برای حل این مشکل باز و با تاکید وی مشکلات به مرور رفع شد و اکنون شاهد تکمیل و بهره‌برداری از این پروژه بزرگ دولتی هستیم.
مزایای پل شهید کلانتری
از اهداف و مزایای این طرح عظیم ملی می‌توان گفت: خارج کردن استان آذربایجان غربی از حصار کوه‌ها و تحصیل دسترسی به آن، کاهش زمان تردد با هزینه متوسط سالانه ۹۶میلیارد ریال، کاهش مصرف سوخت با هزینه متوسط سالانه ۹۶میلیارد ریال، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، ارتقای سطح ایمنی تردد و کاهش تصادفات با هزینه متوسط سالانه ۴۳میلیارد ریال، رونق اقتصادی منطقه، کاهش استهلاک خودروها و هزینه‌های جانبی آن با هزینه متوسط سالانه ۸/۲۳میلیارد ریال، رونق گردشگری و جذب سرمایه‌گذاری از اهم اهداف ساخت این پروژه است.
گستره دریاچه ارومیه با مساحتی در حدود ۴۵۰۰ الی ۶۰۰۰ کیلومتر مربع در تراز متوسط ۱۲۷۵ در منطقه کوهستانی شمال غرب ایران قرار گرفته است. عرض دریاچه بین ۱۵ تا ۵۵کیلومتر و طول آن ۱۳۵کیلومتر است. دریاچه ارومیه یکی از نادرترین پهنه‌های آبی جهان است. ترکیبات خاص آب و شوری در حد اشباع آن، حیات آبزیان را جز در مورد «آرتمیا» ناممکن ساخته است. بستر دریا تا عمق بیش از چهل متر از توده لجنی با ترکیبات خاص تشکیل شده که فاقد مقاومت‌های لازم برای بارگذاری است.
سدهای اجرا شده و در دست اجرا میزان آب ورودی به دریاچه را کاهش داده و این کاهش موجب افزایش شوری آب و ترکیبات شیمیایی آن و تغییر رژیم گردش آب و رسوب‌گذاری شده است. همچنین عدم دسترسی به آب‌های آزاد و طولانی بودن دوره سرما و وجود بادهای موسمی، از دیگر ویژگی‌های این پهنه آبی است.
ویژگی‌های اقلیمی طرح از جمله بستر لجنی و ادامه نشست خاکریز در دل دریاچه موجب شده که امکان استفاده از روش‌های معمول اجرایی در مورد میانگذر دریاچه ارومیه ناممکن شود و به ناچار از شیوه‌های خاص اجرایی استفاده شده است. تجهیزات و ماشین‌آلات اصلی طرح همچون چرثقیل‌های بزرگ ۳۰۰ تنی و دالی‌های ۲۷۰ تنی به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد، باید در محل ساخته و مونتاژ می‌شدند.بستر لجنی و ناپایدار دریاچه روش استفاده از شمع‌های متعدد، طویل و مورب با زوایای مختلف را الزامی کرده و استفاده از قطعات بتنی پیش ساخته به وزن ۳۵۰ تا ۵۰۰ تن در خشکی به عنوان قالب دائمی سرشمع‌ها و حمل در خشکی و دریا و استقرار و نصب آن در دریا از جمله اقدامات اجرایی این پروژه است.پیش‌بینی عبور شناورها تا ارتفاع ۱۰ متر، دهانه میانی را عریض و مرتفع ساخته که منجر به ساخت یک سازه فلزی به ابعاد ۱۰۰ متر طول، ۵/۲۷ متر عرض و ۲۵ متر ارتفاع و به وزن حدود ۱۳۰۰ تن شده که کلا در خشکی ساخته شد و به صورت یکپارچه پس از انتقال بر روی اسکله و حمل‌ونقل دریایی در محل نصب شده است. تفاوت ارتفاع دهانه میانی و خاکریزها موجب شیب‌دار شدن پل شده است. خاکریز انجام شده در مراحل قبلی بر بستر لجنی دریاچه نشستی دائمی و تدریجی دارد، لذا برای احداث تکیه‌گاه‌های پل اصلی با خاکریز در حال نشست، تمهیدات خاصی در نظر گرفته شد که از آن جمله اجرای شمع‌های دو جداره در کوله‌های پل اصلی و طراحی دو دستگاه پل اتصال در طرفین پل اصلی و احداث دو دستگاه پل انتقالی با عرشه متحرک بر روی خاکریز است.
به منظور شناسایی و حل پیچیدگی‌های خاص اقلیمی و اجرایی طرح، مطالعات گسترده‌ای صورت گرفته که وسعت، عمق و محدوده‌های آن در سایر طرح‌های عمرانی کشور بی‌نظیر است. برای انجام این مطالعات کارفرما، پیمانکار و مشاور طرح از خدمات شرکت‌های صاحب نام بین‌المللی و دانشگاه‌های کشور استفاده کرده‌اند.
اجرای دقیق نتایج حاصل از مطالعات نیز نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای داشت و نبود تجربه داخلی در این مورد باعث شد که نظارت کار نیز به ترکیبی از مهندسان و کارشناسان ایرانی و خارجی محول شود.
وجود یک عارضه طبیعی نظیر دریاچه ارومیه موجب افزایش هزینه‌های ارتباطی ساکنان دو طرف و در نتیجه کاهش مبادلات اقتصادی و فرهنگی و تعامل بین آنها شده است.
رشد و توسعه‌ای که با برقراری این ارتباط حاصل خواهد شد، به خوبی از سوی مسوولین و مردم درک شده، به طوری که امروز تامین ارتباط خواست جمعی مردم منطقه و در زمره اولین مطالبات عمرانی مسوولین و نمایندگان استان است. حساسیت‌های مسوولان و مدیران ارشد و نمایندگان مردم منطقه نیز، به خوبی این خواست جمعی را پشتیبانی می‌کنند که از جمله ویژگی‌های این طرح محسوب می‌شود.
ویژگی‌های میانگذر ارومیه
در مجموع آنچه این طرح را متمایز از سایر طرح‌های عمرانی قرار می‌دهد، مزایای اقتصادی آن و صرفه‌جویی در اقتصاد کلان کشور، بزرگی ابعاد و احجام طرح که بیش از سه برابر بزرگ‌ترین پل اجرا شده در کشور تا کنون است، پیچیدگی و چالش‌های پیش روی طراحان و مجریان به خاطر عدم وجود کارهای مشابه در گذشته ونو بودن روش‌های به کار گرفته شده، کیفیت و دقت بالا در اجرای کار به عنوان طرحی با عمر مفید ۱۰۰ سال است.مسوول اجرای پل میانگذر دریاچه ارومیه درباره این طرح گفته است: قرارداد اولیه برای احداث این میانگذر، ۵۰میلیارد تومان بود و متمم ۴۶میلیارد تومانی نیز پس از آن به این قرارداد اضافه شد، که قرار بود این طرح ۴ ساله و تا پایان شهریور ۸۶ به پایان برسد، بنابراین در‌حال‌حاضر ما تنها ۱۰ ماه تاخیر داریم، نه ۲۰سال.
علی اصغر ضمیری افزود: هزینه اتمام این پروژه ۱۲۰میلیارد تومان است که تاکنون ۹۰میلیارد تومان آن به پیمانکار پرداخت شده است.
وی تاکید کرد: این پروژه شاهکار مهندسی ایرانی است که مشابهی برای آن وجود ندارد و حتی ممکن است دیگر ساخته نشود.
مجری طرح پل میانگذر دریاچه ارومیه نیز درباره تاخیر زمانی این پروژه گفت: قرارداد اولیه این پل در تاریخ ۱/۱۱/۸۱ امضا شد که باید در تاریخ ۳۰/۱۰/۸۴ کارهای ساخت آن به اتمام می‌رسید که با توجه به قرارداد متمم که در تاریخ ۱/۱۱/۸۴ امضا شد در نهایت باید این پل در تاریخ ۳۱/۶/۸۶ تمام می‌شد، یعنی در‌حال‌حاضر عملا این پل ۱۰ ماه تاخیر داشته است.
جواد توکلی در توجیه دلایل تاخیر اجرای این پل ادامه داد: کمبود اطلاعات پایه آب، لجن و زمین شناسی و عدم وجود تجهیزات برای تعیین عمق لجن، تامین مصالح که باید از خارج وارد می‌شد، نبود اعتبارات کافی و کارگذاری ۳۵کیلومتر شمع فلزی لوله در دریا از جمله دلایل تاخیر این پروژه بوده است.
وزیر راه و ترابری نیز در جریان بازید از این طرح اعلام کرد: قبل از دولت نهم تنها ۲۵درصد از عملیات اجرایی این طرح شامل قسمت راه (خاکریز) اوایل انقلاب توسط شهید کلانتری وزیر سابق راه‌و ترابری احداث شده بود.
حمید بهبهانی ادامه داد: قسمت پل، آپروج و آرک پل میانگذر با تزریق ۷۵درصد از اعتبار ۱۱۰میلیارد تومانی اعتبار هزینه شده تاکنون در زمان دولت نهم محقق شده است.وی در زمینه علت تاخیر در افتتاح این طرح گفت: از زمان روی کارآمدن بنده در وزارت راه، پروژه نه تنها تاخیر نداشته، بلکه طبق قولی که به نمایندگان این استان مبنی بر اتمام این طرح تا پایان آذرماه سال جاری داده بودم، نیز یک ماه و سه روز زودتر به وعده عمل کردم.
بهبهانی با بیان اینکه برای اتمام کل طرح به ۲۰میلیارد تومان اعتبار دیگر نیاز است، گفت: باند دوم پل میانگذر با تلاش مهندسان تا پایان سال ۸۸ آماده بهره‌برداری خواهد شد.
نمایش توانمندی ایرانی
رییس جمهور کشورمان روز گذشته با حضور در مراسم گشایش پل شهید کلانتری، ساخت این پل را نشانه توانمندی فنی، مهندسی و تخصصی و افتخار ایران خواند و افزود: ساخت این پل پاسخ به کسانی است که همواره القا می‌کردند ساخت آن امکان‌پذیر نیست. دکتر محموداحمدی‌نژاد با تجلیل ازمقام شهید موسی کلانتری به عنوان پایه‌گذار و آغازگر اجرای این طرح عظیم به ویژگی‌های این پل اشاره کرد و گفت: استفاده از روش‌های نوین فنی- مهندسی، مردمی بودن وعظمت طرح با توجه به موقعیت از مهم‌ترین ویژگی‌های این طرح عظیم است.رییس جمهور با اشاره به طراحی و ساخت خطوط رفت و برگشت، خط آهن و پیاده‌رو گفت: در‌حال‌حاضر همین مسیر دوطرفه برای ترافیک عبوری کافی است، اما درآینده نزدیک مسیر برگشت به صورت جداگانه آماده خواهد شد.رییس جمهور از تلاش و خدمات همه دست‌اندرکاران ومجریان طرح از آغاز تا امروز قدردانی کرد و گفت: ساخت این پل نشان داد اجرای این گونه طرح‌ها در توان متخصصان داخلی در حد بسیار بالایی هست. وی ملت ایران را توانمند و ریشه‌دار و متکی به توانایی‌های بالقوه خواند و افزود: می‌توان با توانایی این ملت به سرعت طرح‌های بزرگ را اجرا و گره‌هایی را که از بیرون و داخل تحمیل می‌شود باز کرد. در مراسم آغاز بهره‌برداری از پل میانگذر شهید کلانتری، علاوه بر مقامات محلی، مادر شهید موسی کلانتری نیز حضور داشت.
ارسال نظر