دنیای اقتصاد - زنجان - اسدا... قربان زاده: زنجان از استان‌های پیش رو در کاشت درختان صنوبر است. در روزهایی که قاچاقچیان چوب شمال کشور دنبال فرصتی برای نابودی این گونه از درختان هستند، ورود چوب روسی تیشه به ریشه صنوبر این دیار زده است. این در حالی است که ثابت ماندن قیمت چوب صنوبر در چند سال اخیر، کنترل قیمت چوب توسط دلالان و نیز افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر مشکلات صنوبرکاران استان افزوده است. با این حال کاشت درخت صنوبر به لحاظ کاربرد در صنایع چوب و سلولزی کشور چندان سودآوری ندارد و صنوبرکاران استان تحمل زمان طولانی برای سودآوری این درخت را ندارند.استان زنجان به لحاظ موقعیت اقلیمی شرایط مستعدی برای کشت درخت صنوبر دارد، ولی از این فرصت سرمایه‌گذاری استفاده مطلوبی نشده است. صنوبر از درختانی است که رشد سریع و دوره بهره‌برداری کوتاهی دارد و یکی از منابع مهم تامین چوب در کشور محسوب می‌شود. به لحاظ اقتصادی نیز طول مدت زمان برگشت سرمایه آنها کوتاه بوده و درآمد حاصل از صنوبرکاری نیز قابل توجه است.

قاچاق ممنوع

مهندس قدرت سعادتی، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان با اشاره به قاچاق چوب به خصوص در شمال کشور اظهار کرد: موقعیت استان زنجان امن بوده و برای سرمایه‌گذاران صنعت چوب زمینه مساعدی را فراهم کرده است. به گفته سعادتی، اگر صنوبرکاری بخواهد از اداره منابع طبیعی استان صنوبر یارانه‌ای بگیرد، نمی‌تواند از تسهیلات یارانه‌ای استفاده کند. این مقام مسوول با اعلام اینکه در حال حاضر ۱۶ هزار و ۴۰۰ هکتار از اراضی استان به کاشت این درخت اختصاص یافته است، اضافه کرد: حدود ۱۰ هزار هکتار از مساحت اراضی استان را نیز می‌توان برای کاشت این گونه درخت توسعه داد. سعادتی از اشتغال پایدار بیش از ۸ هزار نفری حاصل از کاشت این گونه از درختان در استان خبر داد و اضافه کرد: ماحصل این تعداد اشتغال تولید بیش از ۲۴۶ هزار مترمربعی چوب خواهد بود. وی در ادامه گفت: ۶ هزار و ۴۰۰ هکتار در شهرستان زنجان، ۵ هزار و ۶۷۰ هکتار در شهرستان‌های ابهر و خرمدره و یک هزار و ۶۰۰ هکتار در ماهنشان به کاشت صنوبر اختصاص یافته است. سودآوری درختان صنوبر در ۱۰ الی ۱۲ سال موضوعی بود، که سعادتی در ادامه صحبت‌هایش به آن اشاره کرد و کمبود اعتبار و آب را از مشکلات صنوبرکاران در استان عنوان کرد. وی با اشاره به پتانسیل‌های نهفته کاشت صنوبر در استان تصریح کرد: انطباق‌پذیری درخت صنوبر با محیط و اهمیت آن در صنایع سلولزی و قابلیت رشد آن در شرایط مختلف اقلیمی ویژگی‌های این درخت به حساب می‌آید. سعادتی، زنجان را جزو ۱۰ استان نخست کشور در زمینه کاشت درخت صنوبر معرفی کرد و گفت: به تناسب متقاضی، استان ظرفیت بالایی برای کاشت و نگهداری این گونه از درختان دارا است.

کنترل واردات

ورود بی‌رویه چوب وارداتی از روسیه، بازار داخل را با مشکل مواجه ساخته و بر مشکلات صنوبرکاران استان دامن زده است.

محمدرضا گل محمدی، کارشناس جنگل با اعلام این موضوع، اظهار کرد: واردات چوب از کشورهایی همچون روسیه، بازار خرید و فروش داخل را با رکود مواجه ساخته و باید در کنترل واردات چوب اهتمام بیشتری کرد.وی با بیان اینکه باید به تناسب نیاز داخل حجم واردات را کنترل کنیم، افزود: ماحصل این اقدام توسعه و گرایش بیشتر به سمت صنوبرکاری در بین درختکاران استان خواهد بود.گل محمدی پیشنهاد خرید سالانه صنوبر به تناسب رشد را مطرح کرد و گفت: اگر تسهیلات پرداختی به صنوبرکاران در مدت زمان رشد هر ساله پرداخت شود، می‌تواند انگیزه آنها را با توجه به مدت زمان طولانی سوددهی ارتقا دهد. وی در خصوص تسهیلات اختصاص یافته به پرورش و کاشت این گونه از درختان در سطح استان نیز افزود: برای پرورش این نوع از درختان، به ازای هر هکتار رقمی بالغ بر ۴۸ میلیون ریال تسهیلات مورد نیاز می‌باشد که در این زمینه مدیریت بانک کشاورزی استان پیشقدم است.گل محمدی یادآور شد: حمایت‌های دولت در قالب تسهیلات بانکی برای زراعت چوب، وجود شرایط اقلیمی بسیار مناسب، معرفی گونه‌های صنوبر که رشد سریع دارند با طول دوره بهره‌برداری کمتر از ۱۰ سال و ارائه مشوق‌ها از سوی منابع طبیعی استان در جذب علاقه‌مندان به کاشت این گونه از درختان موثر است. وی مصرف متوسط سالانه چوب در صنایع و سایر بخش‌ها را ۱۲ میلیون مترمکعب اعلام و اظهار کرد: تامین این میزان چوب در کشور نیازمند استفاده بهینه و اصولی از عرصه‌های موجود و اراضی مستعد کشت این گونه از درختان است. به گفته وی، شهرستان ابهر و خرمدره به لحاظ خاک مستعد شرایط مطلوبی برای صنوبر کاری دارند.

مبنای علمی نداریم

صنوبر نیاز بیشتری به آب روان، جاری، خنک و سرشار از اکسیژن دارد. در این بین، یک صنوبرکار می‌تواند با کاشت گونه‌های پرمحصول و رعایت نکات فنی تولید، درآمد خود را تا دو برابر افزایش دهد. مدیر شعب بانک کشاورزی استان معتقد است: باید برای زراعت صنوبر مبنای علمی تعریف شده را در نظر گرفت.بهزاد نیکخواه با اعلام این مطلب گفت: سرمایه‌گذار در این طرح باید زمان سوددهی این درخت را مشخص کند و از لحاظ مالی نیز به خود اتکا داشته باشد. وی با یادآوری فعالیت کارخانه سابق کبریت زنجان در صنعت سلولزی استان اظهار کرد: در حال حاضر در این عرصه عملکرد مطلوبی نداریم و نتوانسته‌ایم امکانات بالقوه را به بالفعل برسانیم. نیکخواه بر این باور است که برای حفظ و نگهداری و جلوگیری از تخریب جنگل‌ها باید به سمت کاشت درخت صنوبر روی بیاوریم. به گفته این مقام مسوول، چوب این درخت در صنایع گوناگون از جمله مبلمان‌سازی، کبریت‌سازی، درب و پنجره‌سازی، خراطی و به‌خصوص کاغذسازی کاربرد دارد.

صنوبرکاران چه می‌گویند؟

با این حال صنوبرکاران نپرداختن وام برای توسعه آبیاری قطره‌ای را با توجه به مصرف بالای آب این گونه از درختان یکی از مشکلات می‌دانند.

محمود قربانی که در روستای «باغلوجه آغا» نزدیک به ۳۰ هکتار از اراضی خود را به کاشت صنوبر اختصاص داده، گفت: تسهیلات پرداختی برای آبیاری قطره‌ای به صنوبرکاران تعلق نمی‌گیرد. وی با بیان اینکه نباید سیاست اعطای وام آبیاری قطره‌ای تنها مختص درختان بارده باشد، تصریح کرد: آبیاری قطره‌ای، صرفه‌جویی در آب‌های زیرزمینی را در پی خواهد داشت. این صنوبرکار با بیان اینکه بانک‌ها نباید به خاطر مثمر نبودن صنوبر، از ارائه تسهیلات برای ایجاد شبکه آبیاری قطره‌ای خودداری کنند، اظهار کرد: مسوولان باید برای حل این مشکل فکری کنند؛ چرا که درخت صنوبر، در صنایع چوب حائز اهمیت است. به گفته وی، میزان آب مورد نیاز برای صنوبر به اندازه محصول برنج است و تسهیلات حمایتی صرفه‌جویی در آب مصرفی را در پی خواهد داشت. قربانی در خصوص اعطای صنوبر یارانه‌ای از سوی منابع طبیعی استان به صنوبرکاران نیز گفت: این صنوبرها کیفیت پایین داشته و صرف سرمایه برای این گونه‌ها سودآوری را نخواهد داشت. با این حال این استان قابلیت بهره‌برداری اصولی و علمی از این نوع درختان را دارد، برگزاری کلاس‌ها و آموزش‌های لازم برای آشنایی از نحوه کاشت و نگهداری از این گونه درختان و اعطای وام برای آبیاری قطره‌ای می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر با کنترل ورود چوب روسی به کشور و تعیین بازار هدف تا حدودی می‌توان صنوبرکاران را برای ادامه کار امیدوار کرد.